Pier_Luigi_Pizzi

Let’s talk about Mozart’s Idomeneo

Gods! Did they ever mean well with us poor humans? We were provoked and incited by them only to be tormented and punished, with no defence at all. After all: did we really have free will? The divine decree was law and we could not escape the fate predestined for us. All this can be read in the thick book called ‘Mythology’, from which the greatest (stage) writers, poets, painters and composers have liberally drawn.

El Juicio de Paris by Enrique Simonet, c. 1904.

Take the Trojan War, for instance. It all started with an apple and a ‘Miss Goddess – contest’ and hundreds of thousands of human beings suffered as a result. The jury was bribed with the promise of love from the most beautiful woman in the world, but this promise failed to add that she was already married and her husband might claim her. If not voluntary then forced.

The war lasted no less than ten years and by the end, just about all the heroes were dead or cursed by the gods who, after all, had caused the whole situation. And don’t think, you can catch your breath now, because after the war we had to deal with the real post-Trojan War traumas (I’m not making it up!) and the gods were also still arguing amongst themselves.

Idomeneo, king of Crete, returns to his country, but things don’t go smoothly. He ends up in a huge sea storm and promises Neptune to sacrifice to him the first creature he encounters on his return. But this happens to be his own son, Idamante! Oops!

Loopholes are sought, but gods are obviously smarter. And then we have a triangle relationship: Elletra (yes, Agememnon’s daughter) has fled to Crete and fallen in love with Idamante. But so has Ilia, the captured daughter of King Priam of Troy. Anyway – if you do not know the full story, just read it.
We will now deal with the various performances of the opera.

Personally, I have never found Idomeneo to be Mozart’s strongest opera and I was never really impressed. But now, after repeated listening and re-listening, I have had to revise my opinion. Because the music, it really is genius after all!

Anton Raaff, de eerste vertolker van de rol van Idomeneo

CDS

Sir Charles Mackerras

To get right to the point – I personally think the 2001 recording by Warner Classics (5099994823820) conducted by Sir Charles Mackerras is the very best. It does have one downside (about that later), but that could also be down to my personal taste.

To start with the smaller roles, Anthony Rolfe-Johnson (Arbace) has a voice of pure gold. It is a pleasure to listen to him and I can never get enough. One can only wonder: why Arbace and not Idomeneo himself? Yes, I know he recorded the role for Gardiner, but, so what?

Paul Charles Clarke is a fantastic Supreme Priest, chilling yet a real human at the same time. La Voce is very impressively sung by the then very young John Relya.

Barbara Frittoli is a wonderful Elettra. Hurt, and yearning for revenge, yet ultimately resigned to her fate. I would have liked to have heard a bit more drama, but her rendition fits in nicely with the conductor’s vision.

Lisa Milne’s rendition of Ilia is perhaps the finest I have ever heard. Lovely she is, but also loving and very determined. Her soprano is ‘liquid’ – think, warm honey, but with a peppery touch. To that, the warm, tormented mezzo of the lamented Lorraine Hunt Lieberson fits like a glove. Together, they sound as if they were indeed always a unit.

And now for my minus: Ian Bostridge’s Idomeneo. Not yet as vain, narcissistic and mannered, which so marred his recordings and performances in recent years, but he sounds so incredibly ordinary! Not a tormented king, but the next-door neighbour. He singing is clean, but his coloratures are sparse – and this for someone coming from the Baroque tradition!

The score is pretty much complete, not even the ballet at the end is missing. It is usually omitted, and as far as I am concerned absolutely rightly so. It is nothing but an anticlimax and, after listening to it once, I never listened to it again. There is a brief booklet with the track list, but the box also includes a bonus CD with synopsis and the complete libretto.

James Levine

In 1996, Deutsche Grammophon (4477372) recorded the opera conducted by maestro James Levine with just about the Metropolitan Opera’s biggest stars of the time. No idea if it is idiomatic, but I find it HUGE!

Levine’s muscular conducting brings out hidden treasures and in no other performance can you hear how progressive the music really is! The tempi are obviously brisk, but nowhere rushed and most of the voices are overwhelming.

The role of Arbace is curiously taken by a baritone. Well, Thomas Hampson’s timbre is indeed more like that of a tenor and he is more beautiful in the highs than in the lows, but Mozart explicitly asked for a (light!) tenor. But it is not disturbing, quite the contrary. Especially since Hampson manages to fill in the role of the king’s confidant so perfectly.

Frank Loppardo is no match for Clarke with Mackerras, but he holds his own in the small but very heavy part of the Chief Priest.

Bryn Terfel is a very strong La Voce, his sound will automatically make you shiver with fear.

Carol Vaness (Elettra) sounds surprisingly lyrical. Fortunately, she picks up nicely at ‘Oh smania! O furie!”, exactly as we have come to expect from her. Delicious! Yes, she is an Elettra after my own heart!

Heidi Grant Murphy (Ilia) is a bit out of place in the big voice fest. Her pouty timbre reminds me a lot of Kathleen Battle, not really my ‘cup of tea’.

Cecilia Bartoli is a very virtuoso Idamante, very convincing too, though she sounds a bit too feminine at times.

Finally, Plácido Domingo’s Idomeneo is exactly what we expect from him: with his beautiful, warm tenor, his regal recitation and his commitment, he makes Idomeneo a very emotional and mostly very humane king.

DVDS

Pier Luigi Pizzi

From Teatro San Carlo in Naples comes Pier Luigi Pizzi’s production, recorded in 2004 (Dynamic 33463). The direction is typical Pizzi – if you’ve seen one, you’ve seen them all. Very realistic, but with a twist and lots of male (semi-)nudity. Lots of ballet too and the colours are mainly black and white with a touch of red. Only Elettra brings in an extra colour. Her purple outfit must – I assume – represent her fury. The setting has a strong cardboard feel to it and there is a lot of lying on the floor, singing.

To be honest, by now I have had enough of it, of nudity and nappies, over the years I have seen more than enough of them. But one thing I have to give Pizzi credit for: his productions are always exciting and his character direction very competent. It also has a very Greek feel to it.

Jörg Schneider (Arbace) is on the very light side. His voice is definitely beautiful, but I miss the expression. The Chief Priest (Dario Magnabosco) doesn’t really come across, a pity, and about La Voce I’ll keep quiet: he is barely audible. Perhaps he should have been amplified?

Iano Tamar is an outstanding Elettra. She impresses not only with her appearance and acting, but also with her singing. That’s how I like to hear it.

I had more trouble with Angeles Blancas Gulin’s Ilia. Beautiful woman, good actress, but so incredibly Callas-focused. And I found her singing really annoying at times, since it is often not on pitch.

Sonia Ganassi is perhaps the best Idamante ever. Not only is her singing most beautiful, her coloratures are perfect and her timbre warm. For her alone, the DVD is more than worth it.

Kurt Streit was once among my favourite tenors. He is also very much in his prime here. Listen to his undoubtedly impressive ‘Fuor der mar’, even if it doesn’t sound entirely pure:

Dieter Dorn

Anyway, compared to Dieter Dorn’s production, shot in Munich in June 2008 (Medici Arts 2072448), Pizzi can pass for the best director in the world. Dorn starts with slaps, blood and violence. What is this all about? Surely the war ended long ago? But maybe we’re looking back? Or are these Idomeneo’s nightmares?

And where and when is it all taking place: it could be Crete, but we could also have ended up in Africa. Could also be Munich in June 2008. The characters look most like a mixture of hippies and Hells Angels in African costumes, but maybe those are really Martians? Oh well. Why not. Sigh.

The choreography is disturbing, in itself there is nothing against that. The storm is nicely depicted – unfortunately the images don’t make sense. And why are, during Elettra’s first aria, the extras covered in blood? Furthermore, there is a continuous running through the hall – those poor people sitting upstairs and/or to the side. Bet they couldn’t see anything at all.

Rainer Trost is a pretty much perfect Arbace in terms of voice, but if you want to enjoy his singing, you have to close your eyes and keep it that way. What on earth the director came up with for him… !

Juliane Banse is a beautiful Ilia. Her voice is small and limited, but very beautiful in timbre. Moreover, she is a more than convincing actress.

Annette Dasch (Elettra) is a young attractive singer, who shot up like a comet and has made a huge career within a short time. Don’t ask me why. I find her just plain ordinary. Oh yes, she is good, sure, but that good? In the recording, she sounds distant and not even completely pure.

For Idamante, they surprisingly chose a tenor. Nothing against it, especially if the tenor in question is called Pavol Breslik and possesses a wonderfully lyrical timbre. But you should prepare your ears for a different sound.

John Mark Ainsley is Idomeneo. I could not take my eyes off him. Such an actor! And what a voice! You will surely instantly forget the ridiculous direction. For his performance alone, I wouldn’t want to miss the DVD – you must see and hear it at least once.

Below trailer of the production:

As a bonus, I have for you Sena Jurinac as Ilia in ‘Zeffiretti lusinghieri’. This is the very essence of beauty.

Maria Stuarda van Pizzi in Macerata

Tekst: Peter Franken

Dit tweede deel van Donizetti’s Tudor trilogie stamt uit 1834. Het verhaal draait om de rivaliteit tussen de afgezette Schotse koningin die de Rooms Katholieke kerk trouw is gebleven en de Engelse koningin Elisabeth, de dochter van Henry VIII en Anna Boleyn.

Op het moment dat de (overigens niet historische) ontmoeting tussen beide koninginnen plaatsvindt, heeft Maria al een jaar of negen huisarrest. De bedoeling van de ontmoeting is dat ze zich ‘klein maakt’ voor de bijna 10 jaar oudere Elisabetta zodat deze de mogelijkheid heeft zich verzoenend op te stellen.

Dat loopt geheel anders, Elisabetta uit beschuldigingen en beledigingen waarop Maria explodeert en haar rivaal op haar beurt beledigingen in het gezicht slingert: bastaard, hoerenkind. Dat slaat op de positie van Anna Bolena, Elisabetta’s moeder, die na haar onthoofding in diskrediet werd gebracht waarbij tevens haar dochtertje tot bastaard werd verklaard.

De tweede akte speelt een jaar of tien later. Nadat Lord Cecil haar het doodvonnis heeft overhandigd gaat ze te biecht bij Lord Talbot die haar confronteert met een aantal wandaden uit haar inmiddels verre verleden. Daarna wacht Maria nog slecht de valbijl.

De Sferisterio in Macerata is een openluchttheater dat oorspronkelijk dienst deed als arena voor een traditioneel balspel. Het wordt thans gebruikt voor theatervoorstellingen en in 2007 was er een voorstelling van Maria Stuarda te zien die op dvd is uitgebracht.

Het toneel is breed en relatief ondiep. Pier Luigi Pizzi heeft daarom een decor ontworpen dat geïnspireerd lijkt op de tempel van Hatsjepsut in Luxor.

Op de voorgrond een lage afgeknotte trappenpiramide waarop een groot deel van de handeling zich afspeelt. Daarachter een tweetal hellingbanen die in tegengestelde richting oplopen en waarlangs grotere groepen spelers kunnen opkomen en afgaan. Op het einde is het schavot geplaatst daar waar de hellingbanen en de piramide zo ongeveer samenkomen. Pizzi is zoals gebruikelijk verantwoordelijk voor het volledige ontwerp van de productie en voert ook de regie. Hij heeft geopteerd voor periode kostuums, ziet er prachtig uit allemaal.

Elisabetta wordt vertolkt door de mezzo Laura Polverelli. Ik zag haar eerder in Luik als Bellini’s Romeo, mooie zangeres met een nog mooiere naam. Ze zet een uitstekende Engelse koningin neer, in de ontmoetingsscène met haar rijzweepje in Maria’s gezicht prikkend en haar afkeer van deze rivale de vrije loop latend. En mooi verzorgde zang natuurlijk.

De overige leden van de cast zijn mij onbekend. Zo ook de titelrol die in handen is gelegd van de coloratuursopraan Maria Pia Piscitelli. Wat ze laat horen sluit goed aan bij de diverse opnamen van deze rol die ik in mijn hoofd heb zitten maar hier en daar laat ze even wat weg of opteert voor een kleine vereenvoudiging. Het zij haar vergeven, ze acteert goed en zingt vol overtuiging, wat wil de toeschouwer nog meer op een warme augustusavond in een Italiaans openlucht theater?

De rol van Robert, de graaf van Leicester die tussen twee koninginnen gevangen zit en weinig ten goede kan uitrichten wordt zeer overtuigend vertolkt door tenor Roberto de Biasio, uitstekend optreden hoewel acterend een tikje larmoyant. Talbot bij wie Maria te biecht gaat bij gebrek aan een katholieke priester is een mooie rol van Simone Alberghini.

Alles overwegend vind ik dit inhoudelijk de mooiste van het drietal Tudor opera’s, zeker in de laatste akte waarin Maria’s einde zich aankondigt en ze daarmee in het reine komt. Het is van een ingehouden schoonheid zonder showaria’s. Verder geen liefdesdrama’s met rivaliserende koppels en ander gedoe maar een duidelijke clash tussen twee familieleden die elkaar het licht in de ogen niet gunnen, tout court. Dat verbale moddergevecht neem ik dan maar op de koop toe.

De productie kan bekeken worden op de site van Opera on video

https://www.operaonvideo.com/maria-stuarda-macerata-2007-poverelli-piscitelli/

Death in Venice: an autobiographical testament?

Britten’s vocal oeuvre is almost inextricably linked to one singer, Peter Pears. For years they were partners in art and in daily life. Britten composed his songs and operas for Pears, and with his voice in mind he made arrangements of English folk songs.

Death in Venice, Britten’s last opera; he was already very ill by then, was also composed for his partner. I am not sure of course, but I think that Britten put a bit more of his own life into it than into his earlier operas. And so it may be strongly autobiographical.

What do we have to compare it to? Next to my player are two DVDs and a CD. Well, CD… Let’s say CDs, because Decca has honoured one of the great British composers with a box set of all his operas (4756029). The eight-disc second volume also includes Gloriana, A Midsummer Night’s Dream, The Rape of Lucretia and The Turn of the Screw. Apart from Death in Venice and Gloriana, all of them are conducted by the composer himself.

To say that the 1974 recording is just about the very best imaginable, is, of course, stating the obvious. Not only is it the most exemplary performance imaginable(Peter Pears as Aschenbach and John Shirley-Quirk in all those baritone roles), the recording itself is also insanely good: direct, clear and so authentic that you get the impression it was recorded live. Stuart Badford conducts the English Chamber Orchestra.

TONY PALMER

The same conductor, orchestra and baritone can also be found in Tony Palmer’s film (TPDVD176), filmed on location in 1980. The role of Gustav von Aschenbach was taken by Robert Gard, a tenor unknown to me, but who really does an excellent job. Although he cannot make me forget Pears.

The film is very realistic and even if it is a bit dated (the typical seventies atmosphere is everywhere), there is no denying that it will keep you on the edge of your seat! The images of Venice are more beautiful than you can imagine, the atmosphere is oppressive and the singer-actors are more than excellent. Besides Gard and Shirley-Quirk, my eyes (and ears!) also focussed on an unnamed singer in the role of the English clerk.

On the box it says that Pears is also involved. I could not discover him, although I thought I heard his voice in the group of extras surrounding the hallucinating Von Aschenbach.

PIER LUIGI PIZZI

Venice belongs to this opera, of course. Therefore, a performance recorded in that city appeals more to one’s imagination than one from … (fill in the blank). The production recorded in June 2008 in La Fenice (Dynamic 33608) is definitely special.
Pier Luigi Pizzi always stands for beautiful images and his productions are almost always semi-realistic, but with a twist to both surrealism and symbolism.

In his predilection for ballet, he can sometimes go too far, which is also the case here. The chorus and all the extras, sailors and guests of the hotel are made up of beautifully dressed (or, if you prefer, beautifully undressed) gorgeous dancers. When there is no dancing, there is stylistic walking and aesthetic standing.

It’s like a film and Visconti is never far away – even the famous hat worn by Silvana Mangano as Tadzio’s mother in the movie, has been copied here. But the atmosphere is very oppressive, the heat palpable and the final result very moving.
Marlin Miller deserves an Oscar for his role of the tormented Von Aschenbach. Waving his handkerchief and wiping off his sweat, he tries to maintain some decency, only to finally having to succumb to total madness and delirium. Bravissimo!
His voice is different from Pears’s. It is rounder and more focused, especially towards the audience, which only enhances his intelligibility.

Scott Hendricks is more than phenomenal in all his ‘devilish’ characters. With a sardonic smile and visible pleasure, he helps Von Aschenbach meet his doom.

Bruno Bartoletti succeeds in eliciting the most beautiful sounds from the orchestra of La Fenice.

A slight objection: Tadzio (a stunningly beautiful, it cannot be denied, Alessandro Riga) is optically too old and too sure of himself. Still – highly, highly recommended.

Pakkende Thaïs uit Venetië

Tekst: Peter Franken

In 2004 ging bij Teatro la Fenice de weinig gespeelde opera Thaïs, samen met Manon en Werther een van Massenet’s bekendste opera’s. Na de mislukte première in 1894 groeide het na een tweede poging in 1898 uit tot een groot succes. Toch wordt het tegenwoordig maar weinig geprogrammeerd, niet in de laatste plaats vanwege de moeilijk te bezetten hoofdrol.

Het libretto van Thaïs is gebaseerd op de gelijknamige roman van Anatole France uit 1890. Daarin wordt het losbandige leven, de bekering door toedoen van een doortastende monnik en de boetedoening van de legendarische courtisane Thaïs beschreven. Deze historische (?) figuur leefde in de vierde eeuw in Alexandrië en werd later heilig verklaard. Santa Thaïs heeft een reputatie die ruwweg te vergelijken is met die van Maria Magdalena.

We komen het personage Thaïs echter ook tegen in Dantes Inferno, in drek ondergedompeld, in de achtste kring. Hier betreft het een hoertje uit het toneelstuk Eunuchus van Publius Terentius Afer, een toneelschrijver uit de tijd van de Romeinse Republiek. Het is goed mogelijk dat de Alexandrijnse Thaïs een op haar gebaseerde fictieve figuur is waarvan het levensverhaal werd bedacht ter stichting van de christelijke gelovigen.

Anatole France voegde een geheel nieuwe dimensie aan het verhaal toe door de monnik in kwestie verliefd te laten worden op zijn ‘bekeringsproject’ waardoor hij weliswaar haar ziel redt maar de zijne verspeelt. ‘Eeuwig leven en zielenheil, wat doet het er toe. De enige echte liefde is die tussen levende mensen’ zingt hij vertwijfeld.

Zoals wel vaker voert Pier Luigi Pizzi niet alleen de regie maar is hij tevens verantwoordelijk voor de decors en kostuums. In de eerste akte zien we het woestijnklooster waar Athanaël leeft. Het toneelbeeld wordt gedomineerd door een groot Romeins kruis, een letter T, tevens verwijzend naar Thaïs natuurlijk. Deze monnik heeft een visioen gehad dat hij interpreteert als een goddelijke opdracht om Thaïs, die in Alexandrië gezien wordt als priesteres van Venus en daardoor zeer invloedrijk is, te redden van de hel en verdoemenis die haar zonder twijfel te wachten staat. In Pizzi’s regie is dat visioen een voorbode van wat ons nog te wachten staat: halfnaakte ballerina’s, rode belichting, sensuele dans, kortom ‘everything thats’s on a man’s mind’, zou Freud zeggen.

Het huis van Thaïs wordt gedomineerd door een trappartij met links en rechts spiegelende wanden. Binnen staat een ligbank die toont als een ‘bed of roses’. Maar de stekels in het vlechtwerk zien er dreigend uit: love hurts. Athanaël arriveert ter plaatse en begint aan zijn missie. Aanvankelijk wil Thaïs er niets van weten maar tijdens een droom, begeleid door de overbekende vioolsolo ‘Meditation’, komt ze tot inkeer en laat zich door Athanaël wegvoeren naar de woestijn, getoond als een vlakte die is bezaaid met witte christelijke kruisen.

Nadat hij haar in een nonnenklooster heeft afgeleverd keert hij terug naar zijn broeders zonder vanaf dat moment nog rust te hebben. In het boek van Anatole France wordt beschreven dat hij steeds maar weer van Thaïs droomt en er niet in slaagt zijn kuisheid in die dromen te bewaren. Uiteraard komen die ballerina’s weer terug en toepasselijk ligt Athanaël nu op het stekelbed zonder de rode rozen.

De titelrol is toevertrouwd aan Eva Mei en dat is een goede keuze. Ze heeft een volledige beheersing van de partij en hoeft nergens te forceren, het klink altijd mooi. Alleen daar waar Massenet zijn sopraan een eindeloze lijn laat zingen die eindigt met een paar topnoten zonder tussentijds de mogelijkheid te bieden om even adem te halen, klinkt Mei weliswaar zuiver maar een tikje luid, alsof ze al die tijd een aanloopje heeft genomen.

Michele Pertusi vertolkt de rol van de overmoedige monnik Athanaël die volledig door het ijs zakt als hij zijn emoties niet langer weet te beheersen. Aan het slot van de opera ligt hij als een jankende hond aan de poort van het nonnenklooster waar hij Thaïs naar toe heeft gebracht. Zij heeft zich daar zozeer uitgeput in fysieke boetedoening dat ze stervende is. Dat maakt het voor hem nog erger. Pertusi zingt en acteert fenomenaal, hij levert een schitterende prestatie.

Tenor William Joyner is goed op dreef als Nicia, een jeugdvriend van Athanaël die volledig aan Thaïs is verslingerd. Een week haar minnaar mogen zijn heeft al zijn bezittingen opgeslokt. Gelukkig voor hem wint hij later het tienvoudige terug door flink te gokken.

De vioolsolo halverwege de tweede akte wordt puntgaaf gespeeld door Roberto Baraldi. Tijdens deze ‘meditation’ wordt Thaïs geacht ‘het licht’ te zien en daarmee haar overgave aan het christendom. Pizzi vindt dat maar niks en in plaats daarvan zien we prima ballerina Letizia Giuliani nog net niet naakt op een plateau boven de slapende Eva Mei een erotisch getinte dans uitvoeren, op het kleine vlak is het bijna een paaldans. Pizzi heeft er duidelijk alles aan gedaan de in het stuk aanwezige erotiek goed uit te lichten.

De muzikale leiding is in handen van Marcello Viotti. De opname is uitgebracht door Dynamic.

https://my.mail.ru/video/embed/3132716005734744547

Meer over Thaïs:

https://basiaconfuoco.com/2017/05/01/massenet-thais/

Hans Heiling: a (not so fairy) tale for Christmas?

It was some ten years ago that I, somewhat hesitantly, started to watch Hans Heiling. Never before did I hear the opera, let alone see it. From Heinrich Marschner I only knew Les Vampyrs. And, besides, I was a bit afraid of the production. After all the hassle with the ballet in most of the opera’s Pier Luigi Pizzi directed, I feared the worst. Well, that was a surprise! I immediately recognized Pizzi: his predilection for colour (mainly red in all its shades), excesses and physicality was evident here too, but it really worked here.

Hans Heiling (Jan Svatos in Czech) was a legendary king of spirits; his name is often found in Czech and German legends. He falls in love with an earthly girl and swears off his magic power to marry her.

However, she is in love with an ordinary boy and rejects him. Disillusioned (“only a human can try his luck on earth”) Heiling returns to his underground kingdom. A male equivalent of Rusalka, but without the tragic end.

There is insanely good singing and acting, there is not a single weak role. I already knew how formidable Anna Caterina Antonacci can be, but the (also to the eye) very attractive Markus Werba was a true discovery. Very exciting and dazzling. Recommended.

Death in Venice: een autobiografisch testament?

Het vocale oeuvre van Britten is vrijwel onlosmakelijk verbonden met één zanger, Peter Pears. Jarenlang waren ze partners zowel in de kunst als in het dagelijks leven. Voor Pears componeerde Britten zijn liederen en opera’s, en met diens stem in zijn hoofd maakte hij arrangementen van de Engelse volksliedjes.

Death in Venice, de laatste opera van de toen al zeer zieke Britten, werd ook voor zijn partner gecomponeerd. Zeker weten doe ik het uiteraard niet, maar ik denk dat Britten er iets meer van zijn eigen leven in gestopt heeft dan in zijn eerdere opera’s. En dat het sterk autobiografisch is.

Death all opera's

Wat hebben we zoal om te vergelijken? Naast mijn speler liggen twee dvd’s en een cd. Nou ja, cd… Zeg maar gerust cd’s, want Decca heeft één van de grootse Britse componisten geëerd met een box met al zijn opera’s (4756029). In het acht schijfjes tellende tweede deel vindt u ook Gloriana, A Midsummer Night’s Dream, The Rape of Lucretia en The Turn of the Screw. Op Death in Venice en Gloriana na allemaal gedirigeerd door de componist zelf.

Death in Venice decca

Om te zeggen dat de uit 1974 stammende opname zowat de beste is wat je je kan voorstellen, is natuurlijk een open deur intrappen. Het is niet alleen de meest voorbeeldige uitvoering (Peter Pears als Aschenbach en John Shirley-Quirk in al die baritonrollen) denkbaar, de opname zelf is ook waanzinnig goed: direct, helder en zo authentiek aandoend dat je de indruk krijgt dat het live is opgenomen. Steuart Badford dirigeert het English Chamber Orchestra.

TONY PALMER

Dezelfde dirigent, het orkest en de bariton komen we ook tegen in de film van Tony Palmer (TPDVD176), gefilmd op locatie in 1980. De rol van Gustav von Aschenbach werd overgenomen door Robert Gard, een mij onbekende tenor, die het werkelijk voortreffelijk doet. Al doet hij mij Pears niet vergeten.

De film is zeer realistisch en al doet het een beetje gedateerd aan (de typische jaren zeventig sfeer is alom aanwezig), het valt niet te ontkennen dat je als genageld op je stoel blijft zitten! De beelden ven Venetië zijn mooier dan mooi, de sfeer is beklemmend en de zanger-acteurs zijn meer dan voortreffelijk. Naast Gard en Shirley-Quirk viel mijn oog (en oor!) op een niet met name genoemde zanger in de rol van de Engelse klerk.

Op het doosje staat vermeld dat ook Pears eraan meedoet. Ik kon hem niet ontdekken, al meende ik zijn stem bij één van de figuranten bij de hallucinerende Von Aschenbach te horen.

PIER LUIGI PIZZI

Venetië hoort bij deze opera, natuurlijk. Vandaar dat een in die stad opgenomen voorstelling meer tot verbeelding spreekt dan één uit … (vul maar in). De in juni 2008 in La Fenice opgenomen productie (Dynamic 33608) is zonder meer bijzonder.

Pier Luigi Pizzi staat altijd garant voor mooie beelden en zijn ensceneringen zijn bijna altijd semirealistisch, maar dan met een twist naar zowel surrealisme als symbolisme.

In zijn voorliefde voor ballet kan hij soms te ver gaan, wat ook hier een beetje het geval is. Het koor en alle figuranten, zeeleden en gasten van het hotel bestaan uit prachtig geklede (of, zo je wilt, prachtig ontklede) bloedmooie dansers. Als er niet gedanst wordt, dan wordt er stilistisch gelopen en esthetisch gestaan.

Het is net een film en Visconti is niet ver te zoeken – zelfs de beroemde hoed die Silvana Mangano als Tadzio’s moeder droeg in die film is hier nagemaakt. Maar de sfeer is zeer beklemmend, de hitte voelbaar en het uiteindelijke resultaat zeer ontroerend.

Marlin Miller verdient een Oscar voor zijn rol van de gekwelde Von Aschenbach. Met zijn zakdoek zwaaiend en zweet afvegend probeert hij fatsoen te houden, om zich uiteindelijk aan de totale waanzin en het ijlen te moeten overgeven. Bravissimo!
Zijn stem is anders dan die van Pears. Ronder en meer gefocust, zeker naar de zaal toe, wat zijn verstaanbaarheid alleen maar ten goede komt.

Scott Hendricks is meer dan fenomenaal in al zijn ‘duivelse’ personages. Met een sardonische glimlach en zichtbaar veel plezier helpt hij Von Aschenbach zijn ondergang tegemoet.

Bruno Bartoletti weet van het orkest uit La Fenice de mooiste klanken te ontlokken.

Mijn kleine bezwaar: Tadzio (een bloedmooie, het valt niet te ontkennen, Alessandro Riga) is optisch te oud en te zeker van zichzelf. Toch – zeer, zeer aanbevolen.

MEER BRITTEN

Death benjamin-britten-britten-100-birthday-collection-073492162

Bij Intens Media (nooit van gehoord, er staat ook geen enkele informatie bij) is een box met 10 cd’s van Britten verschenen (bestelnummer 60047). Veel bekend materiaal, maar ook een paar (voor mij) nieuwe dingen, zoals de opname van Serenade for Tenor, Horn and Strings uit 1953 of het ballet The Prince of the Pagodas. Dat behoort zeker niet tot Brittens bekendste werken; het is dan ook fijn om het in de box tegen te komen.

De box is niet echt iets voor een doorgewinterde Britten-verzamelaar, maar voor een beginner en/of een geïnteresseerde liefhebber zonder meer een ‘hebbeding’. Zeker voor de prijs: rond de 15 euro.

Afbeeldingsresultaat voor poster

Vergeet ook niet de prachtige documentaire Benjamin Britten & his Festival van Tony Palmer (TPDVD174). Het zeer korrelige beeld moet je voor lief nemen, maar alleen al de optredens van Julian Bream en Peter Pears die Schubert zingt maken het aanschaffen van de dvd meer dan waard!

IMMO KARAMAN regisseert BRITTEN in Düsseldorf. Deel 3: DEATH IN VENICE

Zullen we het over Idomeneo van Mozart hebben?

Goden! Hebben ze het ooit met ons, mensen, goed bedoeld? We werden door hen uitgelokt en opgehitst om daarna gesard en gestraft te worden, zonder dat wij ons konden verweren. Want: hadden wij een vrije wil? Het goddelijke besluit stond vast en wij konden ons niet aan het voor ons voorbestemde lot onttrekken. Dat staat allemaal te lezen in het dikke boek dat ‘De mythologie’ heet en waaruit de grootste (toneel)schrijvers, dichters, schilders en componisten rijkelijk hebben geput.

El Juicio de Paris by Enrique Simonet, c. 1904.

Neem nou eens de Trojaanse oorlog. Het is allemaal met een appel en een ‘Miss Godin – wedstrijd’ begonnen en daar werden honderdduizenden humane wezens de dupe van. De jury werd met de belofte van de liefde van de mooiste vrouw ter wereld omgekocht, maar er werd verzuimd erbij te vertellen dat ze al getrouwd was en dat haar man haar wel eens zou kunnen opeisen. Als niet goedschiks dan kwaadschiks.

De oorlog duurde maar liefst tien jaar en aan het eind waren zowat alle helden dood of werden ze door de goden, die immers de hele toestand veroorzaakt hadden, vervloekt. En denk niet, dat je nu rustig op adem kan komen, want na de oorlog kregen we met de heuse post–Trojaanse oorlogstrauma’s (ik verzin het niet hoor!) te maken en de goden waren nog steeds aan het twisten.

Idomeneo, koning van Kreta, keert naar zijn land terug, maar soepel gaat het niet. Hij belandt in een enorme zeestorm en belooft Neptunus het eerste wezen dat hij bij zijn terugkomst tegenkomt aan hem op te offeren. Laat het nou zijn eigen zoon, Idamante zijn! Oei!

Er wordt naar uitwegen gezocht, maar goden zijn natuurlijk slimmer. En dan hebben we ook nog eens een driehoekverhouding: Elletra (ja, de dochter van Agememnon) is naar Kreta gevlucht en verliefd op Idamante geworden. Maar dat is Ilia, de buit gemaakte dochter van koning Priamus van Troje, ook. Afijn – het verhaal, mocht u hem niet helemaal kennen, kunt u gewoon nalezen, wij gaan ons nu met de verschillende uitvoeringen van de opera bezighouden.

Persoonlijk heb ik Idomeneo nooit de sterkste opera van Mozart gevonden en ik had er eigenlijk nooit zo veel mee. Maar nu, na herhaaldelijk luisteren en herluisteren, heb ik mijn mening moeten herzien. Want de muziek, die is toch echt geniaal!

Anton Raaff, de eerste vertolker van de rol van Idomeneo