For me, the fact that Michael Fabiano was going to make it was indisputable. From the very first time I saw and heard him, in the highly recommended documentary The Audition, I knew for sure, the winner had arrived. That year (2007) the competition was extremely strong, with Jamie Barton, Angela Meade and Alek Shrader among the finalists. To stand out in that company you had to be really special and Fabiano certainly was.
The young tenor, then only 22, who so fiercely contended all his opponents, not only showed himself to be extremely talented, but in his self-confident attitude and urge to win also a fighter a stayer. I wasn’t mistaken and now, twelve years later, Fabiano is one of the biggest tenors in the world. He has now released his first solo CD, for the Dutch record label Pentatone.
It is a dream of a recital, not only for the gorgeous voice of Fabiano (and the beautiful accompaniment of the London Philharmonic Orchestra conducted by Enrique Mazzola), but also for his choice of repertoire.
Fabiano chose arias that link Donizetti’s gradually maturing and developing belcanto (from Lucia, via Poliuto to Maria di Rohan) directly to Verdi’s early operas. In doing so (hurrah, hurrah!) he has often opted for the original versions of the arias. For instance, he sings ‘Qual sangue sparsi,’ the tenor aria from the original Saint-Petersburg version of La Forza del Destino.
Already in the first aria from Luisa Miller he totally has me in his power: his diminuendo! My God! Enough to stop the heart of any opera lover. There is a single mishap: ‘La donna é mobile’ (Rigoletto). Not that he sings it badly, although I think he has outgrown the Duke already. It’s just that it’ s superfluous.
GIUSEPPE VERDI, GAETANO DONIZETTI
Opera Arias
Michael Fabiano
London Voices, London Philharmonic Orchestra conducted by Enrique Mazzola
Pentatone PTC5186750
Dat Michael Fabiano het ging maken stond voor mij onomstotelijk vast. Al vanaf de allereerste keer dat ik hem zag en hoorde, in de zeer aan te bevelen documentaire The Audition, wist ik het zeker, daar stond de winnaar. De concurrentie was dat jaar (2007) buitengewoon sterk, met onder de finalisten (o.a.) Jamie Burton, Angela Meade en Alek Shrader. Om daar tussen op te vallen moest je echt bijzonder zijn en dat was Fabiano zeer zeker.
De, met een hemelse stem begenadigde jonge tenor, toen nog maar 22 die zo verbeten de strijd met al zijn concurrenten aanging, toonde zich niet alleen buitengewoon getalenteerd, maar in zijn zelfverzekerde houding en drang om te winnen ook een strijder een doorzetter. Ik heb mij niet vergist en nu, twaalf jaar later behoort Fabiano tot de grootste tenoren ter wereld. En nu heeft hij zijn eerste solo-cd uitgebracht, bij de Nederlandse platenlabel Pentatone.
Het is een droom van een recital geworden, wat niet alleen aan die prachtige stem van Fabiano (en de schitterende begeleiding van het London Philharmonic Orchestra onder leiding van Enrique Mazzola) ligt. Het is ook de keuze voor het repertoire.
Fabiano koos voor de aria’s die de parallelle lijn – en de ontwikkeling – van de Donizetti’s steeds ‘volwassenen’ worden belcanto (van Lucia, via Poliuto naar Maria di Rohan) rechtstreeks linkt aan de vroege Verdi’s. Waarbij (hulde, hulde!) hij vaak voor de originele versies van de door hem gezongen aria’s heeft gekozen. Zo zingt hij ook ‘Qual snague sparsi’, de tenoraria uit de oorspronkelijke, Sint-Petersburgs versie uit La Forza di Destino .
Al in de eerste aria uit Luisa Miller heeft hij mij totaal in zijn macht: zijn diminuendo! Mijn God! Daar gaat een hart van een operaliefhebber zowat dood aan. Er is ook een minpuntje: ‘La donna é mobile’ (Rigoletto). Niet dat hij het slecht zingt, al denk ik dat hij de Hertog al ontgroeid is. Het is gewoon overbodig.
GIUSEPPE VERDI, GAETANO DONIZETTI
Opera Arias
Michael Fabiano
London Voices, London Philharmonic Orchestra olv Enrique Mazzola
Pentatone PTC5186750
The first time I met Joyce El-Khoury was by coincidence. We happened to sit next to each other during opening night of Gounod’s Faust at the National Opera and started an animated conversation, which continued during intermission and after the opera had ended. We got along so well, in fact, that we soon made an appointment to continue our conversation elsewhere.
Joyce El-Khoury with Michael Fabiano in Amsterdam
A few days afterwards we meet at an almost deserted outdoor café on Rembrandt Square. The weather is gorgeous – the sun reflecting itself in our wine glasses. El-Khoury loves Amsterdam, and cannot get enough of the city.
In November 2014 El-Khoury will return to Amsterdam for Musetta (La Bohème) and the prospect to spend six entire weeks there already makes her happy. She immediately discards my remarks on the weather in November and December.
“I simply love the city, regardless the weather. The atmosphere is unique and the people are so friendly! I love Amsterdam. Everyone is free here, or at least seems to be. The city is a huge inspiration to me. The only problem are the bikers, they scare me a little!”
The Canadian soprano, born in Beirut, is a star in the making. Opera News wrote about her: “Canadian Soprano Joyce El-Khoury’s sound is enormously satisfying — a full lirico-spinto soprano with a genuine radiance about it”.
As Violetta (La Traviata) at the Dutch National Opera
The Dutch public can attest to this. In May 2013 El-Khoury made an unexpected and overwhelming debut as Violetta in La Traviata at the National Opera. In May 2014 she stole the hearts of the NTR Saturday Matinee audience with a deeply moving performance of Rusalka in Dvorak’s opera of the same name.
“The Matinee is even better than sinking into a warm bath. The public is so incredibly sympathetic and kind, you can feel their love, which really makes you feel good, feel loved. You feel like … no, this feeling cannot be described. Also the organisers, the rehearsal assistants … The most beautiful moment to me came when the orchestra started to play and our voices blended with the sound of the orchestra for the first time.”
“And then we had James Gaffigan to conduct us …. I have no words for him. He breathed along with us. He was one of us, and stood above us at the same time. But also next to us. This Rusalka has been the highlight of my life thus far. Singing is a privilege, but singing at the Matinee in Amsterdam. I had the time of my life…”
Beirut and Canada
Joyce El-Khoury was born in Beirut and moved to Canada when she was six years old.
“I am a Canadian and I feel at home in Canada, but my soul, my heart, my everything stayed behind in Lebanon. Most of my family, for example, lives there. If my grandparents would not spend half of their time here, and half the time in Lebanon, I would miss them terribly. My heart is Lebanese, and I hope to spend some more time there one day.
“My father had a beautiful voice, but it was my grandfather George who was the famous singer. Well, famous, when he walked down the street people yelled Kyrie Eleison at him. I sang in the chorus as well, it helped me a lot when we first settled in Ottawa. Everything was new there, and I missed Beirut terribly, but singing comforted me.”
“I never thought about making singing my profession, I wanted to be a doctor. Or a nurse. I even worked in a children’s hospital for a while. My parents did not think that was a very good idea, though. “You have such a perfect and beautiful voice, you really need to do something with it” they said. They not only stimulated me, but also helped me to find my path in the manner that suited me. Unconditional love, indeed.”
“I function best under stress, I need to be challenged. I am sort of a workaholic: even on vacation I always take my score with me.”
El-Khoury’s current repertoire includes many classical and less famous roles by composers like Donizetti, Verdi and Puccini. Language does not seem to play a role for her.
“I have been very lucky: languages, to me, come quite easily. Learning a language almost goes by itself, it is all very natural for me. Maybe because I was raised bilingual (Arabic and French), with English added later.
I have an affinity with languages, and I love to sing in Czech or in Russian. “
“Rusalka is in love, like someone who is in love for the first time. She dreams and believes her dreams are the truth. She is invisible to the prince, nothing more than a wave. She can only be united with him in the foam on the waves, but she wants to be seen too!”
“I am not sure whether the prince loves her…. I think he is fascinated by her. She is a great unknown, a beauty, a mystery. But she does not speak, so he does not know what to think anymore. You may think that is horrible, but you can hardly blame him. She is weird, which scares him a little.”
“Rusalka becomes truly human the moment she forgives. By forgiving she transforms into a human being. I think the opera enables us to study human emotions.”
“There is not a lot of difference between Musetta and Mimi, I think. I have sung both parts, and I love them equally. Musetta may appear more superficial, but she is not. She is just better at hiding her emotions and feelings. To the world she is happy and strong, and a big flirt as well, but inside she is a little bird. She genuinely loves Marcello, and is afraid of being hurt. It all shows in the final scene.”
With Michael Fabiano during rehearsals for La Boheme in Ottawa, El-Khoury sings Mimi
“The most emotional moment in the opera, to me, comes in the second act, when Mimi says: “”Io támo tanto.” My voice always breaks there for a moment.”
“I need to feel something. I need to have a connection with a role, and understand the character. I have to be challenged emotionally. When I do not feel anything, it becomes too mechanical and detached. I also think you need to keep your emotions in check, though, however hard that may be. Otherwise your throat blocks, and you cannot sing.”
Trailer of the Amsterdam production, El-Khoury sings Musetta:
Suor Angelica
When I am banned to the moon and can only take one opera with me that would be Suor Angelica! For the drama, but also for the music. The music comforts me, and gives me a warm and good feeling. And then there is that beautiful ending, the wonder that everything ends well!”
“This role also brought me where I am now. I was hired to sing Loretta in Gianni Schicchi during the Castleton Festival in 2010, but I was also the understudy for the singer who sang Angelica. She fell ill during opening night, and very gladly I took over. Under the circumstances they reversed the order: first Schicchi and then Angelica. Maestro Lorin Maazel was most helpful.”
“Later Maazel took me to Munich and even to China! I will miss him terribly: he was my mentor, teacher, supporter and friend.”
Final scene from Angelica, Castleton:
La Traviata
“I have learned a lot from Renata Scotto, mainly about body language: the things you do when you not sing. We have worked together in Palm Beach on a Traviata she directed in which I sang the lead. “
“I sang my very first Violetta in 2012 in Wales, then Amsterdam followed. I thought the Amsterdam production was very beautiful. I had watched the DVD many times, and understood the clock straight away, but the business with the couch had to be explained to me. I thought it was a tremendous experience.”
La Traviata from Palm Beach directed by Renata Scotto:
What is your dream role?
“Thaïs! Preferably with the gorgeous costumes they had in Los Angeles. I also love Butterfly. The part lies slightly higher than other Puccini roles, but I think it suits me. I also want to sing all three Tudor queens.”
As Maria Stuarda in Seattle
“I am not sure it will ever happen, but I would love to sing Salome” she adds with hesitation. “Actually, I would love to be a conductor, I love being in charge!”
Mijn eerste ontmoeting met Joyce El-Khoury was alles behalve gepland: wij kwamen elkaar tegen bij de première vanFaust van Gounod bij de Nationale Opera. Zeer toevallig zaten wij naast elkaar en kwamen in een geanimeerd gesprek, dat in de pauze en tijdens de nazit doorging. Er was duidelijk een klik, dus een vervolgafspraak was zo gemaakt.
El-Khoury met Michael Fabiano in Amsterdam
Een paar dagen later ontmoeten wij elkaar op een zo goed als verlaten terrasje op het Rembrandtplein. Het weer is prachtig en de zon weerspiegelt zich in onze wijnglazen.
El-Khoury houdt van Amsterdam en kan er maar niet genoeg van krijgen. In november 2014 komt El-Khoury terug naar Amsterdam voor Musetta (La Bohème) en het vooruitzicht om binnenkort maar liefst zes weken in de stad te kunnen blijven maakt haar blij. Mijn opmerkingen over het weer in november en december wuift zij dan meteen weg.
“Ik vind de stad gewoon prachtig, ongeacht wat voor weer het is. De sfeer is onnavolgbaar en de mensen aardig! Ik houd van Amsterdam. Iedereen is hier vrij, of althans lijkt het zo. De stad is zeer inspirerend. Alleen de fietsers, daar ben ik een beetje bang voor!”
De Canadese, in Beiroet geboren sopraan is een echte ster in wording. Opera News schreef over haar: “Canadian Soprano Joyce El-Khoury’s sound is enormously satisfying — a full lirico-spinto soprano with a genuine radiance about it”.
Het Nederlandse publiek kan het beamen. In mei 2013 maakte El-Khoury haar onverwachte en overweldigende debuut als Violetta in La traviata bij De Nationale Opera en in mei 2014 stal ze ook de harten van het NTR ZaterdagMatinee-publiek met een zeer ontroerende vertolking van Rusalka in Dvoraks gelijknamige opera
“Matinee is meer dan een warme bad. Het publiek is zo ontzettend hartelijk, je voelt de liefde, het doet je werkelijk goed, je voelt je geliefd, je voelt je… nee, dit gevoel is niet te beschrijven. Ook de organisatoren, de repetitoren…. Het mooiste moment beleefde ik toen het orkest begon te spelen en onze stemmen zich met het orkestklank konden mengen.”
“En dan dirigent James Gaffigan… daar heb ik geen woorden voor. Hij ademde met ons mee. Hij was één van ons en toch stond hij boven ons. Maar ook naast ons. Deze Rusalka was tot zover het hoogtepunt in mijn leven. Zingen is al een privilege, maar zingen tijdens de Matinee in Amsterdam. It was time of my life.”
Beiroet en Canada
Joyce El-Khoury werd geboren in Beiroet, maar vertrok op haar zesde naar Canada. “Ik ben een Canadese en in Canada voel ik mij thuis, maar mijn ziel, mijn hart, mijn alles eigenlijk is in Libanon gebleven. Net als het gros van mijn familie. Het is dat mijn grootouders half daar half hier wonen, anders moest ik ze vreselijk missen. Mijn hart is Libanees en ik hoop er ooit wat langer te kunnen blijven.”
“Mijn vader had een mooie stem, maar het was mijn opa George die een beroemde zanger was. Nou ja, beroemd … in het kerkkoor dan. Als hij op de straat liep, werd er Kyrie Eleison naar hem geroepen. Ik zong ook in het koor, het hielp mij bijzonder toen wij in Ottawa belandden. Alles was hier vreemd en ik miste Beiroet verschrikkelijk, maar het zingen gaf mij troost.”
“Ik heb nooit gedacht om van het zingen mijn beroep te maken, ik wilde een arts worden. Of een verpleegster. Ik heb ook daadwerkelijk een tijd in een kinderziekenhuis gewerkt. Maar mijn ouders vonden het geen goed idee. ‘Je hebt zo’n gave en zo’n prachtige stem, daar moet je echt iets mee doen’, zeiden ze. Ze hebben mij niet alleen gestimuleerd, maar er ook alles aan gedaan om mij mijn weg te laten vinden in wat zij het beste voor mij achtten. Onvoorwaardelijke liefde, ja.”
“Ik werk het beste onder stress, ik moet uitgedaagd worden. Ik ben ook een soort workaholic: zelfs als ik met vakantie ben heb ik mijn partituur altijd bij mij.”
Het repertoire van El-Khoury telt inmiddels vele klassieke en minder fameuze rollen van componisten als Donizetti, Verdi en Puccini. Taal speelt daarbij geen rol voor haar.
“Ik heb enorm geluk gehad: talen zijn voor mij iets heel natuurlijks. Een taal leren gaat voor mij vanzelfsprekend, alsof het komt aanwaaien. Misschien komt dat omdat ik tweetalig ben opgegroeid (Arabisch en Frans), waarbij Engels er later nog bij kwam.
Ik heb dan ook iets met talen en ik vind het heerlijk om in het Tsjechisch of het Russisch te zingen!”
Rusalka
Rusalka in Amsterdam, foto: Lieneke Effern
“Rusalka is verliefd zoals ieder ander die voor het eerst verliefd is. Ze droomt en denkt dat de dromen de waarheid zijn. Voor de prins is zij onzichtbaar, niet meer dan een golf, zij kan alleen maar als schuim met hem verstrengeld worden. Maar ze wil gezien worden!”
“Of de prins van haar houdt…. Ik denk dat hij door haar gefascineerd wordt, zij is een grote onbekende. Een schoonheid, een mysterie. Maar zij spreekt niet, dus hij weet het op bepaalde moment niet meer. Je kan het wel vreselijk vinden, maar je kan het hem niet kwalijk nemen. Zij is vreemd, hij is ook een beetje bang voor haar.”
“Rusalka wordt echt menselijk op het moment dat zij vergeeft. Door het vergeven wordt zij humaan. Ik denk dat de opera ons de kans geeft om onze menselijke emoties te onderzoeken”.
Finale derde akte Rusalka uit Amsterdam:
La Boheme
Musetta in Amsterdam. Foto: Lieneke Effern
“Voor mij is er weinig verschil tussen Musetta en Mimi. Ik heb ze beide gezongen en ik houd van beide evenveel. Musetta lijkt oppervlakkiger, maar dat is zij niet. Zij kan alleen de emoties, de gevoelens wat beter te verbergen. Naar buiten toe is zij vrolijk en stoer, zij flirt er ook op los, maar van binnen is zij een klein vogeltje. Zij houdt oprecht van Marcello en is bang om gekwetst te worden. Dat komt allemaal tot uiting in de laatste scène.
“De meest emotionele moment in de opera ligt voor mij in de tweede akte, als Mimi zegt: ”Io támo tanto. Dan breekt ook mijn stem even.
“Ik moet iets voelen. Ik moet iets met een rol hebben en het karakter begrijpen. Het moet me emotioneel uitdagen. Als ik niets voel, wordt het te mechanisch en afstandelijk. Toch denk ik dat je je emoties, hoe moeilijk het ook is, onder bedwang moet houden. Anders knijpt je keel dicht en kun je niet zingen.”
Met Michael Fabiano tijdens de repetities voor La Boheme in Ottawa, El-Khoury zingt Mimi:
Trailer uit de productie in Amsterdam, El-Khoury zingt Musetta:
Suor Angelica
“Als ik naar de maan verbannen word en maar één opera mee mag nemen is dat Suor Angelica! Vanwege het drama, meer ook vanwege de muziek. De muziek biedt mij troost, het geeft mij een warm en goed gevoel. En dan het prachtige einde, de wonder, dat het toch nog goed komt!”
“Deze rol heeft mij ook gebracht waar ik nu ben. Ik werd aangenomen om Loretta in Gianni Schicchi te zingen tijdens het Castleton Festival in 2010, maar ik was ook een understudy voor de zangeres die Angelica zou doen. Tijdens de première werd zij ziek en ik heb met enorm veel plezier ingesprongen. Ze hadden toen maar de volgorde omgedraaid: eerst Schicchi en dan Angelica. Maestro Lorin Maazel was zeer behulpzaam”.
“Later nam Maazel me mee naar München en zelfs naar China! Ik ga hem verschrikkelijk missen: hij was mijn mentor, leraar, supporter en vriend.”
Laatste scène uit Angelica uit Castleton:
La Traviata
“Ik heb veel van Renata Scotto geleerd, voornamelijk over lichaamstaal: wat doe je als je niet zingt. We hebben samengewerkt in Palm Beach voor een Traviata die zij regisseerde en waarin ik de hoofdrol zong.”
“Mijn allereerste Violetta zong ik in 2012 in Wales, daarna kwam Amsterdam. Ik vond de productie bijzonder mooi. Ik had het eerst uitgebreid op dvd bekeken. Dat van de klok snapte ik meteen wel, maar dat van de bank moest mij uitgelegd worden. Ik vond het een fantastische ervaring.”
La Traviata uit Palm Beach:
Wat haar droomrol is?
“Thaïs! En dan graag met de prachtige kostuums die ze in Los Angeles hadden. Ik houd ook van Butterfly. Het ligt iets hoger dan andere Puccini-rollen, maar ik denk dat het bij mij past. Ik wil ook alle drie de ‘Tudor-koninginnen’ zingen”
“Ik weet niet of het ooit zo ver komt, maar ik zou ook heel graag Salome willen zingen”, vervolgt ze aarzelend, om toe te voegen: “Éigenlijk zou ik dirigent willen zijn. Ik houd ervan om de touwtjes in handen te hebben!”
Poliuto, een van de heerlijkste en vrijwel geheel vergeten opera’s van Donizetti is aan zijn revival begonnen. Vorig jaar heeft Opera Rara Les Martyrs, de – zeg maar – “Franse versie” van het werk opgenomen, nu is de oorspronkelijke Poliuto zelf aan de beurt.
Het libretto, naar een drama van Corneille heeft als hoofdthema de marteldood van de heilige Polyeucte. Plus natuurlijk de nodige romantische liefdesperikelen van de titelheld en zijn vrouw Paolina, die ooit verloofd was met de Romeinse proconsul Severo en na zijn vermeende dood uitgehuwelijkt werd aan Poliuto.
achter de schermen:
Het verhaal speelt zich af in de derde eeuw in Armenië, maar dat moet u meteen vergeten. Marianne Clément heeft het verhaal geupdated naar zo te zien de jaren dertig van de vorige eeuw. Het is onduidelijk waar we zijn beland, in ieder geval daar, waar de troepenmacht van de Italiaanse fascisten de boel bezet houdt. (Italianen die de christenen vervolgen? Werkelijk?). Verder wordt de bühne bevolkt door de dictator volgende gepeupel en de vervolgde Christenen. De laatsten makkelijk te herkennen aan hun kaal geschoren koppen.
Knudde. Mij collega in de Engelse Telegraph kopte met “A five-star musical performance, let down by a two-star staging” en daar kan ik niet anders dan mee eens zijn.
Zeer onder indruk ben ik van Igor Golovatenko (Severo). De Rus is gezegend met een warme en goed gevoerde belcanteske bariton en zijn confrontatie met Paolina – Anna María Martinez in één van haar beste rollen – is hartverscheurend (ogen dicht!).
Michael Fabiano zingt Poliuto met een open en helder geluid. Ook zijn acteren is onberispelijk, al lijkt hij af en toe een beetje verdwaald rond te lopen. En, o ja, voor ik het vergeet: er is ook een rolstoel!
Trailer:
GAETANO DONIZETTI
Poliuto Michael Fabiano, Anna María Martinez, Igor Golovatenko, Matthew Rose e.a.
London Philharmonic Orchestra olv Enrique Mazzola
Regie: Marianne Clément
Opus Arte OA1211 D
Dat Michael Fabiano het ging maken stond voor mij onomstotelijk vast. Al vanaf de allereerste keer dat ik hem zag en hoorde – in de aan te bevelen documentaire The Audition, over de laatste ronden van de National Council Auditions van de Metropolitan Opera – wist ik het: daar staat de winnaar.
De concurrentie was dat jaar (2007) buitengewoon sterk, met onder de finalisten (o.a.) Jamie Burton, Angela Meade en Alek Shrader. En de zeer betreurde Ryan Smith, maar dat is een ander verhaal.
Om daar tussen op te vallen moest je echt bijzonder zijn en dat was Michael Fabiano zeer zeker. De, met een hemelse stem begenadigde jonge tenor (toen nog maar 22!) uit Montclair, New Jersey die zo verbeten de strijd met al zijn concurrenten aanging, toonde zich niet alleen buitengewoon getalenteerd, maar in zijn zelfverzekerde houding en verbeten drang om te winnen ook een strijder, een doorzetter.
trailer van The Audition
Fabiano was zich ervan bewust dat hij een stem had en was ervan overtuigd dat hij daarmee een carrière als ‘stertenor’ tegemoet ging. Bij veel mensen kwam hij als arrogant over, maar ik mocht het wel: hij was volkomen zichzelf. En eerlijk: “There is always politics in every competition. Although the camaraderie among the finalists has been very nice, I don’t quite believe it. People are self-interested and want to win”.
Ik ontmoette de inmiddels wereldberoemde bijna dertiger in mei 2014 in Amsterdam, waar hij aan repeteren was voor Faust van Gounod.
Fabiano in Amsterdam. Foto: Lieneke Effern
Vóór wij aan een lang en boeiend gesprek beginnen wil ik van hem weten of hij nog steeds achter zijn uitspraak staat
“Ja. Je doet aan concoursen mee om te winnen en als je iets anders zegt dan ben je hypocriet, vind ik. De concoursen en de competities zijn belangrijk, soms hangt je hele carrière daar van af, hoe kan je er dan onverschillig over doen?
De wereld is niet perfect, maar dat betekent niet dat je je er ook bij neer moet leggen. Je moet vechten voor wat belangrijk voor je is, voor je idealen, waar je voor staat. Dus ook voor je ontwikkeling en voor je carrière, ja.”
“Als kind al hield ik niet van popmuziek en sport, op baseball na, was ook niet aan mij besteed. Ik hield van Tsjaikovski en Dvořak. Toen ik zijn negende symfonie voor het eerst hoorde ging voor mij een – inderdaad – nieuwe wereld open. Vanaf mijn vijfde had ik pianolessen. Ik was er niet zo goed in, maar mijn moeder stond er op dat ik ermee doorging. Toen ik er toch mee stopte begon er iets te knagen, ik miste muziek in mijn leven. Vanaf het moment dat mijn stem werd ontdekt ben ik er helemaal voor gegaan. Ik ben zeer ambitieus, ik geloofde in mijn stem en in mijn talent en daar ging ik voor knokken. Ik wist dat ik het kon, maar ook dat veel van mijzelf afhing, ik studeerde dan ook veel en lang”.
CHURCHILL
“Ik ben extreem geïnteresseerd in politiek en geschiedenis, voornamelijk in Tweede Wereldoorlog. Het is voor mij van wezenlijk belang om daar zo veel mogelijk over te weten te komen en daar iets mee te doen, met de kennis die ik heb opgedaan. Churchill is mijn held. Ken je zijn uitspraak over de korten op de kunst? “Korten op de Kunst? Then what we were fighting for?” Ik vind dat wij er diep over moeten nadenken. Het is ook mijn grootste nachtmerrie, dat het opeens minder wordt, dat de kunst gaat verdwijnen, dat er geen geld meer voor is. En dat er steeds minder mensen in geïnteresseerd zullen zijn. Je mag weten dat ik best bang ben voor de toekomst. Steeds meer jonge mensen brengen hun tijd door met domme films en spelletjes, alles gepaard met veel lawaai, want hoe harder hoe beter. Zelfs een show van Lady Gaga mag niet al te lang duren want ze zijn gauw verveeld.”
“Ik bereid mij altijd grondig voor, ik lees veel, ook de achtergronden, de uitvoeringspraktijk. Ik ga altijd uit van de muziek. Bij Italiaanse opera’s is dat geen probleem; die taal ken ik goed. Met andere talen, zoals het Frans, werkt het anders. Dan begin ik met mijn taalcoach, ik moet de tekst echt goed onder de knie hebben. En, voor zover mogelijk, accentloos. En dan komt de regie en het acteren”
Ondanks Fabiano’s voorkeur voor een gedegen voorbereiding, vindt hij de repetitieperiode in Amsterdam wel erg lang. “Ik ben hier al zeven weken en dat vind ik eigenlijk te lang. Een nieuwe productie is goed te doen in vijf weken repetitietijd en voor een herneming vind ik drie weken voldoende. Meer is gewoon tijdverspilling. Zeker nu, met de crisis en al de bezuinigingen.”
FAUST
Irina Lungu (Marguerite), Michael Fabiano (Le docteur Faust)
De rol van Faust in de gelijknamige opera van Gounod is voor hem nieuw. Het is een uitdaging. Vanwege de taal, maar ook de rol zelf is niet de makkelijkste die er bestaat, zeker niet voor iemand die nog zo jong is. Toch durfde Fabiano het aan om tijdens de repetities in discussie te gaan met regisseur Àlex Ollé van La Fura Dels Bauls.
trailer uit Amsterdam:
“Zijn visie was de mijne niet. Naar mijn mening strookte het niet met de opera, zeker wat het einde betreft. Gounod was een diep gelovige man en hij wilde dat Marguerite gered zou worden, zij hoort te zijn vergeven en in de hemel te worden opgenomen. De regisseur had een andere visie en daar moest ik mij naar schikken, ik ben tenslotte maar een doorgeefluik. Ik ben een artiest en het is mijn beroep om te doen wat van mij wordt verlangd. Maar het is beslist niet zo, dat ik de productie niet goed vind, ik had het alleen graag anders gezien.”
Slot applaus. Foto: Lienneke Effern
“Ik denk dat de regisseurs moeten leren accepteren dat wij, zangers, geen domme wezens zijn, dat ook wij boeken lezen en onze eigen ideeën hebben. Wij zijn creatieve wezens en ik voel het als mijn plicht om het uit te leggen. Gelukkig is het nog nooit zo ver gekomen dat ik met iemand weigerde te werken, hopelijk komt het ook nooit zo ver.
Ooit hebben wij een gouden tijdperk voor zangers gehad, nu is het aan de regisseurs. Het houdt ooit op, want het is volstrekt idioot om van mensen te verwachten dat ze eerst een dik boek van 100 pagina’s moeten gaan lezen om überhaupt iets te kunnen begrijpen. Mensen moeten gewoon ergens naar toe kunnen gaan om zich te laven aan mooie muziek en beelden. Ze werken hard, ze zijn moe, ze hebben hun avondje uit hard nodig.”
Michael Fabiano zingt “Tutto parea sorridere…Si, de’corsari il fulmine” uit Il Corsaro van Verdi:
Op Fabiano’s repertoire staan ook minder voor de hand liggende werken, zoals Vanessa van Barber, La Fiamma van Respighi, Cyrano de Bergerac van Alf ano en The Dream of Gerontius. En ook An die ferne Geliebte van Beethoven.
Fabiano als Poliuto in Glyndenbourne 2015
“Ik ben zeer geïnteresseerd in rollen die buiten het standaardrepertoire vallen. Ik wil altijd meer, ik houd van ontdekken.
Ik studeer veel, het is voor mij een intellectueel proces. Een nieuwe rol instuderen voelt voor mij als bidden in de kerk. Ik ben een praktiserend katholiek en ik geloof dat alles zin heeft, dat niets zo maar gebeurt, dat het allemaal Gods wil is. Ik sta voor alles open, maar ik wil niet mijn energie overal in steken, mijn energie is voor mij te belangrijk.
Ik heb van God een gift ontvangen en het is mijn plicht om het door te geven. Mensen komen naar het theater om iets te beleven en ik kan ze daarmee helpen. Het is dus mijn plicht om het zo goed mogelijk te doen`.
Toegegeven, Lucrezia Borgia behoort niet tot de sterkste opera’s ter wereld. Ook binnen het genre van Donizetti steekt zij magertjes af bij zijn Lucia’s, Linda’s en Parisina’s. Om van de Tudor – koninginnen maar te zwijgen.
Waar het aan ligt? Zonder meer aan het libretto, die zelfs in de soms ridicule wereld van flauwvallende en herstellende dames bijzonder ongeloofwaardig aandoet. De titelheldin is een gifmengster met een moederlijk hart, een monster van een vrouw, die toch één zwakte kent waaraan zij zelf (door een zelfverkozen, dat wel, dood) bezwijkt, maar niet vóór zij haar eigen zoon met al zijn vrienden naar de betere wereld heeft geholpen. Dat het een toeval was doet er verder niet toe.
Donizetti componeerde het werk in minder dan vier werken, iets wat zelfs voor de beruchte “workalcoholic” en snelschrijver uitzonderlijk snel was. Wat niet belemmert dat de opera barstensvol mooiste aria’s, cabaletta’s, duetten en koren zit; en dat je er eigenlijk van het ene naar het andere hoogtepunt wordt meegesleurd. Dat het werk niet al te vaak wordt opgevoerd ligt dan ook voornamelijk aan de moeilijkheidsgraad: de rollen van Lucrezia en haar zoon Gennaro behoren tot de lastigste binnen het genre. Niet alleen vanwege het hondsmoeilijke trapezewerk waaraan de sopraan moet voldoen, maar ook de eindeloze gamma aan emoties, die beiden, soms binnen één en dezelfde aria, moeten tonen. Je zou bijna aan een persoonsstoornis kunnen denken!
Lucrezia Borgia is altijd het paradepaardje van de grootste belcanto-zangeressen uit de geschiedenis geweest: Beverly Sills, Montserrat Caballé, Leyla Gencer, Joan Sutherland …
Ook tegenwoordig bestaan er zangeressen (denk aan Nelly Miricioiu en Devia) die Lucrezia alles kunnen geven, wat zij nodig heeft, maar daar hoort Renée Fleming niet bij.
Ik houd zielsveel van Fleming, maar belcanto is niet meer haar ding. Het ontbreekt haar niet alleen aan de hoogte, coloraturen, trillers en de typisch belcanteske squillo; maar het lijkt ook alsof zij haar beroemde piani aan de wilgen heeft opgehangen. Zelfs in de laatste, zeer dramatische scène kan zij mij nergens overtuigen, al ontluikt er iets van een drama in haar kreet “mijn zoon is dood”. Helaas zakt “Era desso il figlio mio” als een pudding in elkaar en mevrouw doet aan “croonen”.
Dat ‘M’odi, ah m’odi’ toch zo ongemeen dramatisch en spannend wordt dat je af en toe naar adem moet happen, ligt, behalve aan Donizetti aan de overtuigingskracht van de jonge, toen nog maar 27 (!) Michael Fabiano. In zijn afkeer van de moordenares die, nadat hij er achter komt dat de dame in kwestie zijn moeder is, in een oprechte verwondering verandert om daarna plaats te maken voor een gekwelde sentiment, toont Fabiano zich een meester in het tonen van menselijke emoties. In zijn jeugdigheid en onstuimigheid, zijn passie en verbetenheid doet hij mij, merkwaardig genoeg aan de jonge Carreras denken, al is zijn timbre toch echt anders.
Vitalij Kowaljow imponeert als de vileine Don Alfonso. Zijn sonoor klinkende bas is soepel en wendbaar en zijn ‘Vieni la mia vendetta… Qualunque sia l’evento’ behoort tot de absolute hoogtepunten van de opera.
Elisabeth deShong (Orsini) beschikt over een prachtige mezzostem met een zeer warm timbre, maar zij laat mij koud. Haar mooie stem, voorbeeldige legato en de soepele overgangen kunnen niet helpen dat ik ‘Nella fatal di Rimini’ een beetje saai vind en zelfs bij ‘Il segreto per esser felici’ wil ik niet echt wakker worden. Waar het aan ligt? Wellicht is Orsini niet echt haar rol? Of is het allemaal de schuld van de regie?
Ik weet niet wie John Pascoe is, heb ook nog nooit eerder van hem gehoord. Volgens Google heeft hij al het een en ander in de opera bereikt en behalve regisseren doet hij ook aan ensceneringen en ontwerpen van kostuums. Dat ze allemaal op elkaar lijken, ongeacht de opera, zou het een toeval zijn?
Zijn productie van Lucrezia Borgia kun je het beste als saai omschrijven. Zijn regieaanwijzingen gaan niet verder dan links, rechts, een stapje naar voren, een stapje naar achteren. Hij zet mooie, maar levenloze plaatjes neer, de ziel is ver te zoeken. Het eenheidsdecor (grijze muur, trappen) vind ik foeilelijk en de kostuums meer dan belachelijk.
Glitter, goud, metaal…. maar ze lijken eigenlijk nergens op. Inconsequent ook, want Pascoe doet aan mischmasch van stijlen. Over de bespottelijke pruiken zwijg ik maar.
Mocht u prijs stellen op een traditionele opvoering – kies dan voor Sutherland (Opus Arte OA F 4026 D), maar wilt u uitgedaagd worden dan is Gruberova met de fantastische Pavol Breslik de goede keus (Medici Arts 2072458)
Wat deze uitgave bij EuroArts niettemin aantrekkelijk maakt, is de extra dvd met bonussen: gesprekken met Fleming, Fabiano en DeShong. Zeer verhelderend en zonder meer de moeite waard.
Trailer van de productie:
Gaetano Donizetti
Lucrezia Borgia
Renée Fleming, Michael Fabiano, Elisabeth DeShong, Vitalij Kowaljow e.a.
San Francisco Opera Orchestra, Chorus and Dance Corps onder leiding van Riccardo Frizza
Regie: John Pasco
EuroArts 2059642|
Basia con fuoco 