Lucia_Popp

Otto Schenk In Memoriam

©Ian Ehm /News

Otto Schenk, one of the greatest opera directors died 9 January 2025 at the age of 94. This is brief summary of few of his many productions, arranged alphabetically

ANDREA CHÉNIER

For me, Andrea Chénier is one of the best and most beautiful operas ever. I think the music is nothing less than divine and the story is timeless. It remains current, perhaps now more than ever. The tyrant must be cast off his throne and the people must take control. Surely, we all agree on that?

If only it were that simple! If only it were that simple! Anyone who grew up in a post-revolutionary totalitarian regime knows how much horror it brings. One terror is replaced by another. This, at least for me, is the main theme in Giordano’s biggest hit. I don’t think the real lead role is the actual poet, André Chénier It is the French Revolution, which, as Gérard (once Maddalena’s houseboy and now one of the revolutionary leaders) bitterly observes, devours its own children.

I myself think the role of the poet/revolutionary fits Placido Domingo like a glove. Passion for love and enormous involvement in everything that happens in the world were – and still are – his trademarks.

In 1981 the opera in Vienna was recorded for TV. That recording has since been released on DVD. Gabriela Beňačková, one of the most underrated singers in history, sings a Maddalena of flesh and blood. Horrifyingly beautiful and moving.

Piero Cappuccilli is a Gérard among thousands and the small roles are also filled by great singers: Madelon is sung by none other than Fedora Barbieri. Otto’s Schenk’s production is a feast for the eyes (DG 073 4070 7).

ARABELLA

Film 1977:



If you have never seen the opera, you would do well to start with Otto Schenk’s 1977 film (DG0743255). Larger than life, with lifelike sets. Of course, no ordinary live performance can compete with that.

Gundula Janowitz is a delightful Arabella. Perhaps not the best actress in the world, but her high notes are so very beautiful. Sona Ghazarian is a good Zdenka, but what really makes the recording, alongside the very erotic playing of the Wiener Philharmoniker (Solti!), more than worthwhile, is Bernd Weikl’s Mandryka. Any woman would certainly want to be kissed awake by him.

The minor roles are also fantastically cast: René Kollo is a Matteo out of thousands and I know of no better Fiakermilli than the young Gruberova. Add to this the very young (30!) Kurt Rydl as Lamoral and Margarita Lilova (Adelaide).  It is definitely very good.

Below Gundula Janowitz and Bernd Weikl in the last act:



Metropolitan 1995:

Kiri te Kanawa is an exemplary Arabella; there are few singers who can match her in this role. Strauss has always been a bit like her personal composer and optically, of course, she is a dream Arabella.

Her sister Zdenka (Marie McLaughlin) is also wonderful, something that cannot be said of Wolfgang Brendel (Mandryka). He doesn’t succeed in making my female heart beat any faster. Thielemann conducts well, but he lacks the sensuality of Solti.  (DG 0730059).

Below is a scene with Kiri te Kanawa and Marie McLaughlin:


BALLO IN MASCHERA


The Royal Opera House production released by Opus Arte (OA 1236D) dates from early 1975. The sound is a little dull, but you will forget that as soon as you hear the beautiful voices of the singers.

Katia Ricciarelli is one of the most moving Amelias I know. The sound that she produces is perhaps not really ‘Verdian’, and perhaps her voice is a little too light, (she has sadly destroyed her voice by singing this type of role), but the pianissimi that she spins deserve a prize for sheer beauty, and her fragility is palpable.

The kindly anxious, loving, but also playful tenor of the young Placido Domingo fits the role of Gustavo like a glove. Piero Cappuccilli is an excellent Renato and Reri Grist an Oscar such as you do not often hear them anymore. Her performance alone is worth buying the DVD.
Claudio Abbado (how young he was then!) conducts lightly and keeps the tempi sparkling, resulting in an effervescent orchestral sound.


The direction by Otto Schenk is effective. Conventional and yet surprising. And like no other, he exposes the comic aspects of the opera.

Trailer of the production:

DIE FLEDERMAUS

For me, the performance recorded at the Wiener Staatsoper on New Year’s Eve 1980 is by far one of the best, if not THE best. The production was then one year old and it was directed by Otto Schenk, a famous Viennese actor, who himself had played the role of Frosch 29 times. In a rich and detailed setting, an intrigue full of lies unfolds, which is at once exciting, comic and sad.

The cast simply could not be better: Bernd Weikl portrays the dissolute and primal Eisenstein with the necessary wink and humour, Lucia Popp is delightful as the bored housewife Rosalinde, and Brigitte Fassbaender irresistible as Orlovsky. But the very best is the young Edita Gruberova (Adele): she coquettes, makes us laugh at her mock accent, and moves us with her naivety. And all this with perfectly sung colouratura, brava!
Theodor Guschlbauer shows already in the overture that it is going to be an evening of masterfully performed beautiful melodies. Delightful.

DIE MEISTERSINGER VON NÜRNBERG


If you want a really beautiful Die Meistersinger on DVD, I can recommend Otto Schenk’s production. The wonderful performance was remade and recorded in Vienna in 2008. (Euroarts 0880242724885). HUGE! You really hardly ever get an experience like this; everything is in its context: the sets, the costumes, the story….

You may not believe it, but even Johan Botha (Walther) does some acting in this production! For that alone, the DVD is a must-see…But there is more. How about Falk Struckmann as Sachs (OK, the man can do no wrong with me)? And the deliciously vile Adrian Eröd (Beckmesser)? And if you know that the conductor’s name is Christian Thielemann … well!

Trailer:

LULU

With her movie-star looks and angelic voice, Evelyn Lear has been referred to in the press as ‘Elisabeth Taylor meets Elisabeth Schwarzkof’. Personally, I find the American soprano, very popular in the 1960s to 1980s, much more interesting than her German colleague. Lear was one of the greatest and best advocates of modern music.

Opera singer Evelyn Lear of the Hamburg State Opera Company in the title role of the opera ‘Lulu’ at Sadler’s Wells in London, UK, 3rd May 1966. (Photo by Jim Gray/Keystone/Hulton Archive/Getty Images)

On 9 June 1962, she sang the role of Lulu in the first Austrian production of the work, at the newly reopened Theater an der Wien. I can imagine that the posh premiere audience may have been a bit surprised to see a prima donna dressed only in a tight-fitting corset and fishnet stockings, but if so, nobody showed it. It was directed by the then very young Otto Schenk, who followed the libretto closely.

UNSPECIFIED – CIRCA 1970: Evelyn Lear and Paul Sch?ffler in Lulu by Alban Berg in the Theater an der Wien, , Photography, 1962 (Photo by Imagno/Getty Images) [Evelyn Lear und Paul Sch?ffler in “Lulu” von Alban Berg im Theater an der Wien, Photographie, 1962]

That Paul Schöffler (Dr Schön ) reminded me of Professor Unrath from Der blaue Engel is, of course, no coincidence. Nor is his resemblance to Freud.

The last scene, beginning with Geschwitz’s plea followed by images of Jack the Ripper, could just as well have been taken from one of the best Hitchcock films. Especially since Gisela Lintz, who sings the role of the Countess, looks a lot like one of the director’s beloved actresses.

Watching Karl Böhm conducting is also extremely exciting. I have never seen him gesticulating so violently. An absolute must (Arthaus Musik 101 687).

TANNHAUSER



Otto Schenk’s insanely beautiful 1982 production, recorded at the Metropolitan Opera in New York (DG 0734171) dates from 1977. If you like very realistic, lavish sets and ditto costumes (I do) you can have a lot of fun with this. Just about the entire Venus grotto from Schloss Neuschwanstein was recreated for the opening scene, and the ballet presents us with a truly orgasmic Bacchanal. The orchestra, conducted by James Levine, plays mostly lyrical and light, there is nothing to criticise at all.

Eva Marton is a fine Elisabeth, Tatiana Troyanos a wonderfully sensual and seductive Venus.
Bernd Weikl, one of my favourite baritones sings an irresistible Wolfram, although he messes up his great aria by trying to give his (in principle) lyrical voice too much volume, making his voice unsteady.

And although the Landgrave (John Macurdy) is really terrible, I would not have had a problem with that recording, provided … yes … provided the tenor had not been so awful. The textbook mentions “the very highest standard”, well, I’m not so sure about that. Richard Cassilly is a physically very unattractive Tannhäuser with a pinched voice and a total lack of lyricism, giving the impression of having wandered

into the wrong opera.

Goodbye Otti! We will never forget you!



Over Vleermuizen van hier tot daar en terug: een piepkleine selectie

“Glücklich ist, wer vergisst, was doch nicht zu ändern ist!”

“Die Fledermaus” – Titelblatt von 1875 | Bildquelle: picture-alliance / akg-images

LIVE

Amsterdam 2008



De Nationale (toen nog Nederlandse) Opera luidde het jaar 2008 uit met het ruim twee decennia oude Die Fledermaus. Veel verwachtingen had ik niet: na éénentwintig jaar en vier reprises zou de rek eruit moeten zijn en de productie zou naar mottenballen moeten ruiken. Het viel wel mee, wat voornamelijk aan de inbreng van de regisseur toegeschreven kan worden.

Johannes Schaaf heeft het een en ander geredigeerd en aangepast, waardoor het geheel toch nog leuk werd, al wilde het nergens sprankelen. De schuld lag voornamelijk bij de dirigent. Ik had mij best op de komst van Friedrich Haider verheugd, tenslotte had hij al heel wat Fledermausen achter zijn kiezen. Bovendien: als de (ex)echtgenoot van de coloratuurdiva en één van de leukste Adele’s ooit, Edita Gruberova, zou hij toch wel moeten weten waar de accenten gezet moesten worden.

Niet dus. Het Nederlands Philharmonisch Orchest speelde onder zijn leiding zeer keurig, maar het smaakte als oude champagne zonder de bubbels. Ook de zangers vielen een beetje tegen. Niet dat ze slecht waren, maar ook niet geweldig en vaak ook niet rol dekkend.

Brigitte Hahn was een echte misbezetting.  Haar donkere en romige sopraan klonk echt mooi, maar Rosalinde is nooit echt haar ding geweest. En met haar uitstapjes naar de Wagner was zij de rol gewoon ontgroeid en dan druk ik mij gewoon vriendelijk uit (btw: hebben we nog ooit van haar gehoord?)

Albert Bonnema was een goede Eisenstein en Maria Riccarda Wesselink een dito Orlofsky. Markus Eiche was een grote belofte voor later, die hij inmiddels ruimschoots heeft ingelast, maar zijn mooie, lyrische bariton klonk nog te jong en te lief voor de cynische Falke. Kurt Streit (Alfredo), met zijn mooi gevoerde tenor steeg uit boven de middelmaat.

De conclusie? Het was niet echt slecht.

Brussel 2012

© De Munt

Die Fledermaus werd samen met La Traviata in december 2012 als een soort tweeluik gepresenteerd. Bestaat er dan een link tussen de twee zo onverenigbare opera’s? Nee, natuurlijk niet. Maar in Brussel werd er toch een kleine link gelegd. Het zette mij aan het denken en liet mij nieuwe aspecten van beide werken zien.

“Het is allemaal de schuld van de champagne”, zingen ze aan het eind van Die Fledermaus, de onweerstaanbare operette van Johann Strauss. Daarna slikken ze een paar aspirientjes en alles lijkt opgelost. Daarvóór hebben ze een nacht vol verwikkelingen gehad, hebben ze zich voor iemand anders voorgedaan en zijn ze vreemdgegaan, hebben ze gefeest en gedanst. Eind goed al goed? Of misschien toch niet?

De champagne, die vloeit ook rijkelijk op de feesten in La traviata. Ook daar wordt uitgebreid gefuifd en ‘amuseert’ men zich. Maar hoe bitter is het einde. In La traviata kun je het zelfs met een emmer vol aspirientjes niet redden. Er valt simpelweg niets meer te redden.

Het is de onvolprezen Guy Joosten, de regisseur van de semiscenische Fledermaus, die de link heeft gemaakt, door in zijn waanzinnig goede, leuke, geestelijke enscenering ook ‘symbolen’ uit de nieuwe productie van Traviata te verweven.

De bühne was veranderd in een balzaal met kristallen kroonluchters, goud, glitter en feeëriek van licht. De feestvierders (het koor en de figuranten, gestoken in avondkleding) waren gezeten aan tafeltjes met champagne. Een duidelijke knipoog naar de beroemde ‘Mecenaatsdiners’ in De Munt.

Joosten liet het orkest op het podium plaatsnemen en liet de actie op het voortoneel plaatsvinden. Met een sofa, een kaptafel en een fauteuil creëerde hij een decor voor zowel de salon van de Eisensteins als het kamertje van Adele, het paleis van Orlofsky en de gevangenis.

De rol van de gevangenisbewaarder Frosch – hier neergezet als theaterwachter en oud-rekwisiteur – werd gespeeld door Georg Nigl. Hij leverde zeer vermakelijk commentaar op alles wat zich op de bühne afspeelde (de geheel nieuwe dialogen waren van de hand van de regisseur). Een steeds terugkerend klein meisje met een pot chocoladepasta in haar handjes geklemd – een verwijzing naar het met chocolade besmeurde gezicht van een jong meisje in La traviata – werd gesommeerd ‘morgen terug te komen’.

Ook het operawereldje van nu werd niet gespaard en Brussel met haar controversiële producties moest het eveneens ontgelden. “Dat was onder Mortier niet mogelijk geweest”, was één van de quotes.

Ondanks dat de voorstelling geplaagd werd door afzeggingen, werd er ontegenzeggelijk goed gezongen. De voor Thomas Johannes Mayer ingesprongen Dietrich Henschel liet zien dat hij ook over humor en danstalent beschikt en al prefereer ik een iets lyrischer Eisenstein, hij wist mij volledig te overtuigen.

Bernarda Bobro (Adele) verving Danielle de Niese met allure en de als ziek aangekondigde Ivan Ludlov was een goede Falke. Andrea Rost was een meer dan vurige Rosalinde en samen met de even vurige Alfred (Pavol Breslik) zorgden ze voor veel ‘liefdesvermaak’ (wat een legato heeft de jonge Slovaak!).

Twee zangers sprongen er echter voor mij uit: de jonge Belgische bariton Lionel Lothe (Frank) en Tania Kross (Orlofsky). Hoogzwanger, hooggehakt en vermomd als een soort Lady Gaga was zij helemaal in haar element.

Het orkest (dirigent Ádám Fischer) speelde aanvankelijk aarzelend, maar halverwege kwam de vaart er in en de Czardasz spetterde de zaal in. Maar ja, met de Hongaren verwacht je niet anders…

Bildquelle: © Privatarchiv Stefan Frey

OPNAMEN

DVD’S

Wenen 1980

Voor mij is de opname die op oudejaarsavond in 1980 in de Wiener Staatsoper werd opgenomen verreweg één van de besten zo niet dé beste.De productie was toen één jaar oud en de regie lag in handen van Otto Schenk, een beroemde Weense acteur, die zelf 29 keer de rol van  Frosch had gespeeld.In een rijk en gedetailleerd decor ontvouwt zich een intrige vol leugens, dat tegelijk spannend, komisch en droevig is.

De bezetting kan gewoon niet beter: Bernd Weikl zet de losbandige en oerdomme Eisenstein neer met de nodige knipoog en humor, Lucia Popp is kostelijk als de verveelde huisvrouw Rosalinde, en  Brigitte Fassbaender onweerstaanbaar als Orlovsky. Maar de allerbeste is de jonge Edita Gruberova (Adele): ze koketteert, doet ons lachen om haar bespottelijk accent, en ontroert in haar naïviteit. En dat alles met perfect gezongen coloraturen, brava!

Theodor Guschlbauer laat al in ouverture horen dat het een avond met de meesterlijk uitgevoerde mooiste melodieën gaat worden. Heerlijk.

Glyndebourne

Het is allemaal de schuld van de champagne, zeggen ze. Zou best kunnen, want het bruist, bubbelt, schittert en spettert dat het een lieve lust is. De bubbels zijn ook letterlijk omnipresent in deze schitterende productie van ‘Die Fledermaus’, die in augustus 2003 in Glyndebourne werd opgenomen

Het geheel is zeer Art Deco en Jugendstil, met decors die lijken te zijn ontworpen door Otto Wagner, en geschilderd door Gustav Klimt. Die laatste is eveneens alomtegenwoordig, ook in de kleding: van de jurk van Rosalinde tot de “schlafrok” van von Eisenstein, waarin de arme Alfred de gevangenis ingaat.

Voor deze productie zijn nieuwe dialogen geschreven (de regisseur, Stephen Lawless, ziet het stuk als een toneelstuk met muziek), makkelijk te volgen dankzij de Nederlandse ondertitels.

Thomas Allen zet een kruidige von Eisenstein neer die duidelijk aan een midlifecrisis lijdt in een ietwat ingeslapen huwelijk, en Pamela Armstrong is een pittige Rosalinde. Malena Erdmann is een fantastische Orlofsky en Lybov Petrova en kittige Adele. Eigenlijk zijn ze allemaal fantastisch, inclusief de dirigent dirigent (sprankelende Vladimir Jurowski), die ook actief deelneemt aan de actie.

Zet de champagne maar vast koud, geniet en drink. Niet noodzakelijk met mate.

Sir Thomas Allen over Eisenstein:

CD’S

Herbert von Karajan

De opname van von Karajan uit 1960 (Decca 4758319), met o.a.  Waldemar Kmennt, Hilde Gueden, Erika Köth en Eberhard Wächter is een absolute must. Alleen al vanwege de weergaloze “inlagen”, waarin de grootste operasterren uit die tijd (uiteraard uit de Decca staal) een zeer verrassende acte de préséance geven.

Clemens Krauss



Schitterend ook de “Wiener klassieker” uit 1950, gedirigeerd door Clemens Krauss), en ook niet in de laatste plaats vanwege de vele extra’s

The Cunning Little Vixen by Mackerras

No composer, perhaps apart from Puccini, loved women as much as Janáček did. Not that he was a womaniser, though he did fall in love with a 30-year-old younger woman at the age of 70. Whether it was anything more than a platonic relationship is totally irrelevant. Kamila Stösslová became his muse, and to her he dedicated his most beautiful works.

Kamila Stosslova & Leos Janacek, 1927



Without question, then, she was his inspiration for creating female characters, whom he treated with such deep affection that it is utterly impossible not to love them. The beautiful, sly little vixen Bystrouška (meaning ˜sharp ears”) is a case in point.



Bystrouška symbolises everything that men in opera lack, but still crave: freedom, independence, beauty, but also affection. Hence she reminds the Forester of Terynka, a beautiful gypsy girl, who also evokes warm feelings in the Schoolmaster and the Parson. But it is ultimately the Poacher who marries Terynka and gives his bride a fox fur as a gift. It couldn’t be more symbolic




Charles Mackerras on Decca



The Cunning Little Vixen is a wonderful opera, with music so beautiful it hurts you at times. Hence, conductor and orchestra not only have to be exceptionally good, but also have to have a special affinity with Janáček ’s music.

Sir Charles Mackerras is one such conductor. In the 1980s, he recorded five Janáček operas in Vienna, for which he received only the highest praise. And rightly so. A few years ago, Decca compiled all the operas and released them in a box set, which I can warmly recommend.

The role of Vixen is sung by Lucia Popp, a singer with probably one of the most beautiful lyrical voices in history: a voice with the beauty and purety of a crystal.

Apart from The Cunning Little Vixen, the box contains Jenůfa, Kát’a Kabanova, Věc Makropulos and From the House of the Dead. It comes with a clear booklet, unfortunately no librettos.






Charles Mackerras on Arthaus Musik



In 1995, The Cunning Little Vixen was staged at Châtelet in Paris, directed by Nicholas Hytner. The production was immediately awarded top prizes. No wonder, as it is of a rare beauty.



Hytner shows us a fairy tale, which is nót a fairy tale, in which people and animals are perfectly integrated into a symbiosis of nature and human desires.

Eva Jenis is truly phenomenal as Vixen. What this woman is all about, borders on the impossible. She runs, drops, rolls over the stage, jumps like crazy… The fact that she also manages to sing beautifully is unimaginable.



Also wonderful is Hana Minutillo as Fox and Ivan Kusnjer as Poacher. Thomas Allen further proves once again what a great and intelligent singer-actor he is. He had sung the role of Forester before (I remember a wonderful production from Covent Garden some 25 years ago), but now he does it in Czech (perfectly), in an otherwise almost exclusively Czech cast.

That the orchestra sounds as if it had played nothing but Janáček in the whole of its existence should come as no surprise: the conductor, after all, is no less than Charles Mackerra

Heliane en Jonny, Jonny en Heliane. En de geschiedenis

Tekst: Peter Franken

Na het daverende succes van de première bij de Reisopera van Das Wunder der Heliane wordt als vanzelf ook het verhaal achter de wereldpremière in 1927 opgerakeld. Erich Korngolds vader Julius was een gevreesd criticus die zijn positie bij de Neue Freie Presse gebruikte om componisten die in een stijl schreven die niet aansloot bij zijn muzikale wereldbeeld volledig de grond in te boren. Dat gold in die tijd ook Ernst Křenek die hij verafschuwde. Om de nieuwste creatie van zijn zoon ruim baan te geven begon Korngold senior niet alleen ongevraagd een promotiecampagne voor Das Wunder der Heliane maar tegelijkertijd een strijd tegen de nieuwe opera Jonny spielt auf van Krenek die hij als schoolvoorbeeld zag van de uitwassen van de moderne muziek.

Dat viel niet in goede aarde bij een deel van het Weense publiek waardoor al snel een tegencampagne op gang kwam die zich nadrukkelijk ook tegen Erich Korngold en diens Heliane keerde. Uiteindelijk werd Jonny spielt auf een enorm succes, het werk werd al snel na de première overal in Europa gespeeld.

Waldemar Staegemann als Jonny
Kostümfoto von Usula Richter 1927

Met Korngolds Europese carrière ging het na de relatieve mislukking van zijn Heliane bergafwaarts. Het publiek had zich van hem afgewend, mede door toedoen van zijn vader die zich als een dolle stier had gedragen. Hij verloor zijn interesse in het schrijven van opera’s en ging al snel in op een uitnodiging om in Hollywood filmmuziek te gaan schrijven. Dat werd zijn nieuwe carrière en leverde hem twee Oscars op.

Na 1933 werden uitvoeringen van de Joodse Korngold door de nazi’s verboden waardoor hij tot ver na de oorlog vrijwel onbekend is gebleven. Maar voordien had zijn eigen vader feitelijk zijn carrière al de das om gedaan. Nu we een eeuw verder zijn is het aardig om die twee werken weer eens naast elkaar te leggen.

Jonny spielt auf

Křenek (1900-1991) schreef 20 opera’s in de periode tussen 1922 en 1973, de laatste twee speciaal voor het nieuwe medium televisie. Zijn vierde opera Jonny spielt auf ging in 1927 in première en was zoals gezegd de grootste concurrent voor de aandacht van het publiek van Korngolds Das Wunder der Heliane. Jonny spielt auf zag ik in 2005 in Oper Köln. Een opname van dit werk werd in 1993 door Decca op cd uitgebracht in de serie ‘Entartete Musik’.

De opera werd na de première zeer enthousiast ontvangen en binnen de kortste keren overal in Duitsland en daar buiten geprogrammeerd. De vele honderden voorstellingen genereerden veel inkomen voor de componist die zijn leven op slag zag veranderen.

Krenek schreef zelf het libretto voor Jonny waarin de hoofdrol is weggelegd voor de romantische geëxalteerde componist Max die zich in zijn ambities geremd denkt door Anita, een opera zangeres. In werkelijkheid schrikt Max ervoor terug om zijn lot in eigen handen te nemen, hij is afwachtend en verwart dat met stabiliteit.

De violist Daniello en de zwarte jazz musicus Jonny zijn Max’ rivalen in de liefde voor Anita. Verder speelt de viool van Daniello een belangrijke rol. Jonny probeert die te stelen en het instrument maakt tijdens de opera een hele reis verstopt in een banjo kist. Rond dit gegeven volgen korte scènes elkaar in snel tempo op waarbij expressionistische beelden, filmische elementen, slapstick comedy en misdaad door Krenek tot een dynamisch geheel zijn verweven.

Jonny als leider van een jazzband in een hotel in Parijs brengt als vanzelf jazzy klanken met zich mee. Maar in andere scènes laat Krenek zich van een uitgesproken neo-romantische kant horen, en zo’n beetje alles daar tussenin. Het slot van de opera ziet Max met Anita naar Amerika vertrekken, Daniello komt onder een trein en Jonny mag de gestolen viool houden.

Het begin van het Derde Rijk betekende direct het einde van Jonny’s succesreeks. Het werk voldeed volledig aan de typologie van Entarte Musik die de nazi’s hadden bedacht. De poster waarop Jonny te zien is werd zelfs in karikaturale vorm, een neger met dikke lippen die saxofoon speelt, tot het beeldmerk van de in 1937 opgezette tentoonstelling over Entartete Kunst. Het werk raakte in vergetelheid maar is tegenwoordig wel weer eens te zien. Zo ook in 2016 in Theater Hagen.

De muzikale richtingenstrijd die Korngold senior meende te moeten voeren ligt ver achter ons en speelt geen rol meer als we beide werken beluisteren en op waarde schatten. De dag na de première van Heliane in Enschede waarover ik eerder op deze site berichtte speelde ik in de auto op weg naar huis Jonny af. Wat ik hoorde maakte weinig indruk en wist hoegenaamd niet te beklijven, afgezien van de slotopmerking aan het einde van de eerste akte: ‘You forgot the banjo’.

De muziek mag dan wel aansluiten bij de tijdgeest van de jaren ’20, het zijn niet de huidige twintiger jaren. Dat neemt niet weg dat een live theateruitvoering in een leuk opgetuigde productie zoals ik in Keulen zag een zeer geslaagde opera ervaring kan zijn. Ik denk er met genoegen aan terug en was graag naar Hagen gegaan om het stuk nog eens te zien. Helaas is dat niet gelukt. Om kort te gaan: Heliane en Jonny met elkaar willen vergelijken heeft in de huidige tijd geen enkele meerwaarde, het is sneeuw van eergisteren. Und das ist gut so.



Opname uit Wenen 2002 met (o.a) Tortsen Kerl, Nancy Gustafson en Bo Skovhus.

https://ok.ru/videoembed/2376192297500

Op YouTube zijn er ook fragmenten te vinden met (o.a.)Lucia Popp:




Mimi Pinson oftewel La bohème van Leoncavallo

Tekst: Peter Franken

Henry Murger Illustration for the fiftieth anniversary of his death in: Le Petit Journal, France, Jan., 29, 1911

Zowel Puccini als Leoncavallo werkten eind jaren 1890 aan een opera gebaseerd op de roman Scènes de la vie de bohème uit 1849 van Henri Murger. Puccini maakte gebruik van een libretto dat was geschreven door Luigi Illica en Giuseppe Giacosa.

Leoncavallo schreef zijn eigen libretto en maakte daarbij heel andere keuzes voor zijn werk in vier aktes. Murger schreef min of meer op zichzelf staande korte verhalen, schetsen van het leven van bohemiens. In Puccini’s versie is daar wat samenhang in gebracht waardoor een doorlopende verhaallijn is ontstaan. Die is bij Leonvacallo duidelijk minder prominent.

De wereldpremière vond plaats op 6 mei 1897 in het Teatro La Fenice in Venetië, een half jaar na Puccini’s première en Leoncavallo’s Bohème is nadien altijd in de schaduw van het werk van zijn concurrent blijven staan, ook nadat de componist de titel ter onderscheid had veranderd in Mimi Pinson.

Opvoeringen zijn zeldzaam en in het reguliere circuit is er geen enkele opname op dvd van beschikbaar. De bekendste opname op cd is die onder Heinz Wallberg uit 1970 met Franco Bonisolli als Marcello, Alan Titus als Schaunard, Bernd Weikl als Rodolfo, Alexandra Milcheva als Musette en Lucia Popp als Mimi.

The Cafe Momus scene from an 1899 production of Leoncavallo’s La Bohème.

Uitbater Gaudenzio van cafe Momus probeert tevergeefs de bohemiens buiten te houden, aangezien ze nooit betalen en altijd de boel op stelten zetten. Marcello heeft een keer een naaktmodel meegebracht om daar te schilderen en Schaunard zingt te luidruchtig. De musicus belooft dat ze het deze keer, kerstavond, rustig zullen houden. Ze hebben geld en er komen chique dames mee.

Costume sketch

Mimi arriveert met Musette in haar kielzog, die heeft haar bankier die avond vrij gegeven. De meisjes zingen bij wijze van introductie over elkaar. Mimi hemelt Musette op die alleen maar voor de liefde leeft in ‘Ed ora, conoscetela’ en Musette bezingt de lieve blonde Mimi in ‘Mimi Pinson, biondinetta’.

Montserrat Caballé zingt ‘Ed ora, conoscetela’:

Uiteraard loopt alles uit de hand als men de aangerukte champagne, kreeft en andere luxe gerechten niet kan betalen uit een gezamenlijk vermogen van 2 francs maar de wat geheimzinnige rijkere heer Barbemuche die kennelijk uit is op enig contact met de ‘bohème’ biedt aan de rekening te betalen. Schaunard wijst dit van de hand maar om Gaudenzio toch aan zijn geld te helpen speelt hij met Barbemuche een partijtje biljart wat bij winst het benodigde bedrag moet opleveren. Barbemuche gaat in dit toneelstukje mee en verliest ‘eervol’. Iedereen tevreden.

Mimi en Rodolfo hebben bij aanvang al een relatie en in tegenstelling tot bij Puccini is zij hier nog normaal gezond. Marcello is gelijk helemaal weg van Musette en probeert haar te versieren. Later blijkt ze omwille van hem haar rijke geliefde te hebben verlaten.

Duet uit de eerste acte ‘Signorina Musette’.
Marcello: Mario Malagnini Musette: Martha Senn

Vanwege die ontrouw zet Musette’s minnaar haar aan de dijk en weigert nog langer haar te onderhouden. Met als gevolg dat Musettes meubilair is geconfisqueerd en direct door de conciërge naar de binnenplaats is gedragen. Maar die avond had ze net al haar vrienden uitgenodigd voor een feestje.

Schaunard, duidelijk het alter ego van Leoncavallo, weet daar wel raad op. Musettes piano staat inmiddels ook op de binnenplaats, zij het inmiddels een beetje ontstemd, en drank kan uit de waterput worden verkregen. Zo wordt het toch een gezellige boel, vooral dankzij de muziek natuurlijk. Een aardig detail is dat ergens een C en D tegelijkertijd worden aangeslagen om de indruk te wekken dat de D daadwerkelijk niet goed klinkt.

De buren, die uit hun slaap gehaald zijn, protesteren tevergeefs en het wordt een heel pandemonium. Barbemuche is ook aanwezig en heeft graaf Paul meegebracht. Die weet onopvallend Mimi over te halen met hem mee gaan, een luxe leven wacht haar, waarom hier blijven in armoede?

Ook Musette, die inmiddels bij Marcello is ingetrokken, houdt de armoe en vooral de honger en kou na een tijdje niet meer uit en wil bij hem weg. Mimi komt juist weer terug omdat ze nog steeds van Rodolfo houdt maar die vertrouwt haar niet meer. Zowel Marcello als Rodolfo reageren hun boosheid en frustratie op de beide meisjes af, ze kunnen maar beter vertrekken en nooit meer terugkomen. Het valt ook niet mee om als randfiguur je staande te houden, het bohemien bestaan berust grotendeels op bravoure, in werkelijkheid is het afzien.

José Cura zingt ‘Musetta! Testa adorata’ (live uit Budapest):

https://www.youtube.com/watch?v=Z4mb0m_0xZo

Dezelfde aria door Mario del Monaco:

Aan het eind staat Mimi plotseling bij Rodolfo en Marcello op de stoep. Ze was door graaf Paul verlaten en had geprobeerd haar bestaan als bloemenverkoopster weer op te pakken maar dat was niet gelukt, teveel concurrentie. Door kou en ondervoeding was ze ziek geworden en in het ziekenhuis opgenomen, maar vanwege gebrek aan geld daaruit voortijdig ontslagen.

Original set design sketch for the fourth act

Musette die op deze kerstavond, een jaar na het begin van het verhaal, even langs komt ‘for old times sake’ laat direct al haar juwelen verpanden om een dokter en medicatie voor Mimi te kunnen betalen. Het mag niet baten, Mimi sterft te midden van het groepje bohemiens.

In de orkestratie en regelmatig terugkerende muzikale wendingen herken je al snel Il Pagliacci., zonder dat dit overheersend is, meer het visitekaartje van de componist. Musette heeft hier de belangrijkste rol bij de vrouwen, Mimi horen we vooral in de eerste en de vierde akte. De derde akte draait voornamelijk om het mislukken van de relatie tussen Marcello en Musette, gewoon omdat je van liefde alleen nu eenmaal niet kunt leven. Musettes ariaatje ‘Mimi Pinson, biondinetta’ klinkt als een vrolijk nummer uit een operette.

Ermonela Jaho over ‘Mimi Pinson, biondinetta’:

en hier luistert zij naar  de opname van Rosina Storchio (1911):

In de derde akte klinkt Musette zelfs als een personage dat sterk doet denken aan Franz Léhar. Dat is echter niet bepalend voor de opera als geheel die als zeer degelijk overkomt en beslist minder steunt op effectbejag dan Puccini’s gelijknamige werk. Hoewel de mezzo feitelijk de show steelt is ook de partij van sopraan Mimi heerlijk om naar te luisteren, vooral natuurlijk in de lyrische vertolking door Lucia Popp.

Ik blijf uitkijken naar een live voorstelling of op zijn minst een opname op dvd. Echter met het beluisteren van een cd kom je natuurlijk ook al een heel eind. Gewoon een klassieke productie van Puccini’s Bohème voor de geest halen geeft zonder meer een goede indruk hoe Leoncavallo’s versie er in het theater uit zou kunnen zien.

Opname uit 1963 met Angelo Lo Forese:

En hier de opname uit 1958 onder Mollinari Pradelli met o.a. Bastianini als Rodolfo:

Bruid staat nog steeds te koop

Tekst: Peter Franken

Alles en iedereen stond vorig jaar klaar voor de première van Bruid te koop, de Nederlandse bewerking van Smetana’s Die verkaufte Braut waarmee de Reisopera vervolgens op tournee zou gaan. De lockdown die met onmiddellijke ingang van kracht werd, gooide roet in het eten. Maar gelukkig kon alles opgeschoven worden naar het najaar, op 3 oktober zou de voorstelling alsnog in première gaan. Daarna werd het stil rondom deze veelbelovende productie maar inmiddels staat er een nieuwe datum online. Op 2 april 2022 hoopt de Reisopera in het Wilminktheater de bruid alsnog verkocht te krijgen.

Intussen heb ik me vermaakt met een heel oude productie van Smetana’s bekendste opera met de Tsjechische sopraan Lucia Popp in de titelrol. Het betreft een productie van Otto Schenk voor de Wiener Staatsoper uit 1982. Met Siegfried Jerusalem als Hans, Heinz Zednik als zijn broer Wenzel en Karl Ridderbusch als Kezal de huwelijksmakelaar staat er zowaar bijna een complete Bayreuth bezetting op het toneel.

De enscenering is rechttoe rechtaan zoals we van Schenk gewend zijn. Het eenheidsdecor toont een dorpspleintje met een waterput, een paar muurtjes en een trapje naar een hoger gelegen deel. Verder wat seringen om de lente te suggereren. De kostuums doen nogal folkloristisch aan dus zullen wel in overeenstemming zijn met het Boheemse platteland.

Het verhaal is eenvoudig. Marie is verliefd op een jongeman die zomaar is aan komen lopen in het dorp, niemand kent hem. Haar vader heeft graag dat ze trouwt met de zoon van de rijke boer Micha en die wens is wederzijds. Maar de zoon is kwestie is een beetje dom of op zijn minst erg naïef en hij stottert waardoor hij erg verlegen is en zich liever niet vertoont voordat het huwelijk is geregeld.

Marie’s lover Hans is in werkelijkheid Micha’s oudste zoon die met onmin het ouderlijk huis heeft verlaten en dood wordt gewaand. Hij verkoopt Marie voor 300 gulden mits de huwelijksmakelaar in het contract de eis opneemt dat Marie uitsluitend met Micha’s zoon mag trouwen. Dankzij die voorwaarde kan hij na de nodige verwikkelingen zijn bruid opeisen. Vader Micha stemt er morrend in toe, kennelijk is er behoorlijk veel oud zeer tussen die twee.

De opera heeft een zeer sprankelend begin, de ouverture is een kunststukje en het orkest van de Staatsoper krijgt er mede dankzij dirigent Adam Fischer het publiek bijna mee op de banken. Het applaus duurt zo lang dat Fischer het orkest tweemaal moet laten opstaan, de stemming zit er al gelijk goed in.

De tekst is vaak nogal herhalend en goed beschouwd gebeurt er nogal weinig. Schenk doet zijn best dat met bijkomend toneel wat te verlevendigen maar wat mij betreft zitten er toch behoorlijk veel bijna dode momenten in de handeling. Na dat wervelende begin valt dat natuurlijk extra op. Uiteraard zingen Marie en Hans het mooie duet ‘Mit der Mutter sank ins Grabe’ maar het blijft toch een beetje statisch allemaal.

Gelukkig is er Karl Ridderbusch als huwelijksmakelaar die de rol zingt en acteert als een bas buffo. Daarbij zwaait hij geregeld met een paraplu voor bijkomend komisch effect. Goed beschouwd draagt zijn optreden de voorstelling tot de komst van Heinz Zednik als een werkelijk voortreffelijke Wenzel. Ik kende hem eigenlijk alleen als Loge en vooral Mime en zijn vertolking van Micha’s jongste zoon doet daar in de verte wel een beetje aan denken.

De manier waarop Marie deze verlegen Wenzel op het verkeerde been weet te zetten is kostelijk: ‘Ich weiß Euch einen lieben Schatz’. Daarna zijn we weer terug bij Hans en Kezal die zeer lang de tijd nemen om tot een bindende afspraak te komen. Als de dorpelingen te horen krijgen dat Hans zijn bruid heeft verkocht wordt hij van alle kanten belaagd, zozeer dat hij wegvlucht.

De handeling zakt nu wat in maar alles komt plotseling volop tot leven als het circus Springer verschijnt. Directeur Erich Kunz maakt van zijn toespraak tot het publiek een echte ‘Frosch act’ waarin de indruk wordt gewekt dat hij daadwerkelijk in de Staatsoper is. ‘Als u hier gisteren was gekomen had u mij niet gezien maar ‘Tristan en zijn solde’ of zoiets, maakt niet uit toch? Vervolgens wordt de intendant op de hak genomen en zo verder. Het circus geeft een paar voorproefjes van zijn vrij beperkte kunnen en het publiek komt al helemaal in de stemming voor de komende voorstelling.

De man in het berenpak is dronken maar de danseres Esmeralda weet Wenzel zover te krijgen dat hij die rol op zich neemt. Ze hoeft hem slechts haar eeuwige liefde als beloning in het vooruitzicht te stellen, een kleinigheid die haar gemakkelijk afgaat. In dat kostuum jaagt hij iedereen schrik aan totdat hij zijn hoofd toont: ‘Ich bin kein Bär, ich bin der Wenzel’. Zijn moeder boos en Marie’s keuze, welke van de twee zonen van Micha zal zij tot man nemen, wordt door zijn onbeholpen naïviteit wel erg eenvoudig gemaakt.

Jerusalem zingt een prima Hans maar zijn acteren vind ik nogal eendimensionaal. Hij komt niet veel verder dan smoelen trekken. Lucia Popp’s acteren is ook nogal voorspelbaar maar  veert helemaal op in het duet ‘Mein lieber Schatz, nun aufgepaßt’. Maar ja, ze dan is dan ook erg kwaad op dat moment.

Popp’s zang is om door een ringetje te halen, prachtige sopraan. Jammer voor haar dat er in het Duits wordt gezongen. Haar grote aria ‘Endlich allein!…Wie fremd und tot’ is natuurlijk haar topstuk en in samenspel met Fischer maakt ze er iets heel moois van. Popp zingt het als een monologue intérieur en dat impliceert dat ze zich niet merkbaar moet laten leiden door het orkest, ze is immers helemaal met zichzelf bezig? De vele tempowisselingen die Popp zich veroorlooft worden door Fischer werkelijk fantastisch opgevangen, daar moeten ze flink op gerepeteerd hebben.

Het is een gouwe ouwe deze opname maar zeker de moeite van het (opnieuw) bekijken waard. En nu maar rustig wachten tot 2 april 2022.

De complete opera is ook op YouTube te vinden:

Martha van von Flotow uit Frankfurt. Waarom niet op dvd?

Martha Flotow

De naam van Friedrich von Flotow is voor eeuwig verbonden met maar één opera, Martha. De première vond plaats in Wenen in 1847 en daarna is de opera aan zijn zegetocht begonnen door landen en continenten. Dat de partituur zo geliefd is (of eigenlijk was want de uitvoeringen behoren tegenwoordig tot zeldzaamheden) ligt voornamelijk aan Caruso die in 1906 de opera in de Metropolitan Opera zong.

Zijn opname van ‘M’appari’(‘Ach so Fromm’) werd één van de grootste kascrackers allertijden en er is geen tenor die het niet op zijn repertoire heeft staan. Maar ook de sopraan kreeg van de componist iets prachtigs te zingen, want wie kent ‘The Last Rose of Summer’ (Letzte Rose) niet?

Hieronder Lucia Popp:

Verder heeft de opera weinig te bieden maar vermakelijk is het wel. Het is komisch, men verkleedt zich en er wordt een soort verstoppertje gespeeld.

Naar de foto’s te oordelen was de productie in Frankfurt heel erg leuk om te zien. Spijtig dat het niet op dvd is uitgebracht want van de muzikale gehalte sec moeten we het niet hebben. Er wordt zeer fatsoenlijk gezongen, voornamelijk door Maria Bengtsson (Lady Harriet), het orkest speelt ook prima maar het is niet voldoende om een niet al te sterke opera een nieuwe boost te geven.


FRIEDRICH VON FLOTOW
Martha
Maria Bengtsson, Katharina Magiera, Barnaby Rea, AJ Glueckert, Björn Bürger, Franz Mayer e.a.
Frankfurter Opern-und Museumorchester, Chor der Oper Frankfurt olv Sebastian Weigle
Oehms OC 972

Twee sluwe vosjes van Mackerras

vosje-janacek

Leos Janácek

Geen enkele componist, wellicht op Puccini na, hield zo van vrouwen als Janáček. Niet dat hij een versierder was, al werd hij wel op 70-jarige leeftijd verliefd op een 30 jaar jongere vrouw. Of het iets meer dan alleen een platonische verhouding was, is totaal niet relevant. Kamila Stösslová werd zijn muze, en aan haar had hij zijn mooiste werken opgedragen.

Zonder meer was zij dan ook zijn inspiratie voor het creëren van vrouwenkarakters, die hij met zo veel liefde behandelde dat het volstrekt onmogelijk is om niet van ze te houden. Het mooie, sluwe vosje Bystrouška (wat ‘scherpe oortjes’ betekent) is daar een voorbeeld van.

Bystrouška staat symbool voor alles wat mannen in de opera ontberen, en waarnaar ze verlangen: vrijheid, onafhankelijkheid, schoonheid, maar ook genegenheid. Vandaar dat ze de Boswachter aan Terynka doet denken, een mooi zigeunermeisje, dat ook bij de Schoolmeester en de Pastoor warme gevoelens oproept. Maar het is uiteindelijk de Stroper die Terynka gaat trouwen en zijn bruid een vossenvacht cadeau doet. Symbolischer kan het niet.

Charles Mackerras op Decca (4756872)

vosje-decca

Het sluwe vosje is een pracht van een opera, met muziek die zo mooi is dat het je af en toe pijn doet. Vandaar dat dirigent en orkest niet alleen buitengewoon goed moeten zijn, maar ook bijzondere affiniteit met de muziek van Janáček moeten hebben.

Sir Charles Mackerras is zo’n dirigent. In de jaren tachtig nam hij in Wenen vijf opera’s van Janáček op, waarvoor hij louter lof ontving. En terecht. Enkele jaren geleden heeft Decca al die opera’s gebundeld en in een box uitgebracht, die ik niet anders dan van harte aanbevelen kan.

De rol van Vosje wordt gezongen door Lucia Popp, een zangeres met wellicht één van de mooiste lyrische stemmen uit de geschiedenis: een stem met de schoonheid van een kristal.

De box bevat, behalve ‘Het sluwe vosje’, ‘Jenůfa’, ‘Kát’a Kabanova’, Věc Makropulos’ en ‘Uit een dodenhuis’.

De box bevat behalve Het sluwe vosje ook Jenůfa, Kát’a Kabanova, Věc Makropulos en Uit een dodenhuis. Er zit een helder boekje bij, helaas geen libretto’s.


Charles Mackerras op Arthaus Musik (100240)

vosje-dvd

In 1995 werd Het sluwe vosje opgevoerd in Châtelet in Parijs, in een regie van Nicholas Hytner. De productie werd meteen met de hoogste prijzen onderscheiden. Geen wonder, want het is van een zeldzame schoonheid.

Hytner laat ons een sprookje zien, dat geen sprookje is en waarin mensen en dieren volkomen zijn geïntegreerd in een symbiose van de natuur en de menselijke verlangens.

Eva Jenis is werkelijk fenomenaal als Vosje. Wat die vrouw allemaal in huis heeft, grenst aan het onmogelijke. Ze rent, laat zich vallen, rolt over het toneel, springt dat het een lieve lust is… Dat ze daarbij nog kans ziet om prachtig te zingen, is onvoorstelbaar.

Prachtig is ook Hana Minutillo als Vos en Ivan Kusnjer als de stroper. Thomas Allen bewijst verder eens te meer wat een geweldige en intelligente zangeracteur hij is. Hij heeft de rol al vaker gezongen (ik herinner me een prachtige productie uit de Covent Garden van zo’n 15 jaar geleden), maar nu doet hij het in het Tsjechisch (perfect), in een voor de rest bijna exclusief Tsjechische cast.

Dat het orkest klinkt alsof ze in hun loopbaan niets anders dan Janáček speelden, mag geen wonder heten: de dirigent is dan ook niet minder dan Charles Mackerras

DRIE ‘FLEDERMAUSEN’ DIE NIEMAND MAG MISSEN

 fledermaus

Het is een geliefd werk om het oude jaar mee te besluiten of het nieuwe jaar mee aan te vangen: Die Fledermaus. De officiële catalogus telt meer dan 28 opnamen, waarvan 10 op dvd.

DVD: THEODOR GUSCHLBAUER, WENEN 1980

fledermaus-wenen

Voor mij is de opname die op oudejaarsavond in 1980 in de Wiener Staatsoper werd opgenomen (Arthouse 107153) verreweg de beste. De productie was één jaar oud en de regie lag in handen van Otto Schenk, een beroemde Weense acteur, die zelf 29 keer de rol van Frosch had gespeeld.

In een rijk en gedetailleerd decor ontvouwt zich een intrige vol leugens, dat tegelijk spannend, komisch en droevig is.

De bezetting kan gewoon niet beter: Bernd Weikl zet de losbandige en oerdomme Eisenstein neer met de nodige knipoog en humor, Lucia Popp is kostelijk als de verveelde huisvrouw Rosalinde, en  Brigitte Fassbaender onweerstaanbaar als prins Orlovsky.

Maar de allerbeste is de jonge Edita Gruberova (Adele): ze koketteert, doet ons lachen om haar bespottelijk accent, en ontroert in haar naïviteit. En dat alles met perfect gezongen coloraturen, brava!

Theodor Guschlbauer laat al in ouverture horen dat het een avond met de meesterlijk uitgevoerde mooiste melodieën gaat worden. Heerlijk.

Hieronder Edita Gruberova zingt ‘Mein Herr Marquis’

DVD: VLADIMIR JUROWSKI, GLYNDEBOURNE 2003

fledermaus-jurowski

 

Het is allemaal de schuld van de champagne, zeggen ze. Zou best kunnen, want het bruist, bubbelt, schittert en spettert dat het een lieve lust is. De bubbels zijn ook letterlijk omnipresent in deze schitterende productie van Die Fledermaus, die in augustus 2003 in Glyndebourne werd opgenomen (Opus Arte OA 0889D).

Het geheel is zeer Art Deco en Jugendstil, met decors die lijken te zijn ontworpen door Otto Wagner en geschilderd door Gustav Klimt. Die laatste is alomtegenwoordig, ook in de kleding. Van de jurk van Rosalinde tot de ‘schlafrok’ van Von Eisenstein, waarin de arme Alfred de gevangenis ingaat.

Voor deze productie zijn nieuwe dialogen geschreven (de regisseur, Stephen Lawless, ziet het stuk als een toneelstuk met muziek), makkelijk te volgen dankzij de Nederlandse ondertitels.

Thomas Allen zet een kruidige von Eisenstein neer die duidelijk aan een midlifecrisis lijdt in een ietwat ingeslapen huwelijk, en Pamela Armstrong is een pittige Rosalinde.

Malena Erdmann is een fantastische Orlofsky en Lybov Petrova en kittige Adele. Eigenlijk zijn ze allemaal fantastisch, inclusief de dirigent – de sprankelende Vladimir Jurowski – die ook actief deelneemt aan de actie.

Zet de champagne maar vast koud, geniet en drink. Niet noodzakelijk met mate.

Een fragment uit de productie:

Interview met Sir Thomas Allen:

CD: HERBERT VON KARAJAN 1960

Fledermaus Karajan

De opname van Herbert von Karajan uit 1960 (Decca 4758319), met o.a.  Waldemar Kmennt, Hilde Gueden, Erika Köth en Eberhard Wächter is een absolute must. Alleen al vanwege de weergaloze ‘einlagen’, waarin de grootste operasterren uit die tijd (uiteraard uit de Decca-staal) een zeer verrassende acte de presence geven.