Reinild_Mees

Singing competitions: pros and cons

concoursen Moritz-Schwind-Saengerstreit-ohne-Rahmen

Moritz von Schwind:  Der Sängerkrieg

As a young singer you could, so to speak, take part in a singing competition every week. Everywhere there are opportunities to sing yourself into the spotlights. Great news for the many talents that are around. But not everything is necessarily positive.

It is claimed that ‘the public’ is fond of competitions and I believe that. Already in antiquity people were able to keep their minds at rest with bread and games; and all kinds of competitions were organised, for poets and philosophers, but also for singers. The tradition lived on, and singing competitions also found their way into operas. Just think of Die Meistersinger or Tannhaüser. You were always rewarded for your singing skills. Once you were allowed to take the beautiful bride home, nowadays your price has become more tangible. A sum of money, a contract with an opera house and secret hopes of fame and a great career. No wonder, then, that there are so many competitions.

But: aren’t there too many now? Shouldn’t there be an age limit? Can you compare a singer who already sings at big houses with a starting colleague? Do competitions bring what the often very young participants have hoped for? Does it help them in their careers? You win and then? And how do you deal with your loss?

All these questions made me decide to take a closer look at the phenomenon of ‘singing competitions’ and to talk to some directly involved.

Maartje Rammeloo (soprano):

Concoursen Maartje

Een bijschrift invoeren

In 2008 Maartje Rammelo was one of the semi-finalists of the IVC, where she eventually won the Staetshuijs Fund Prize. At the Belvedere Competition in 2013 she reached the semi-finals. She also won an engagement in Essen. Rammeloo was a finalist at the Montserrat Caballé Competition in Zaragosa and at the Wilhelm Stennhammer Competition in Sweden.

 “Taking part in competitions gives a double feeling. It inspires and is exciting, but results are either terribly predictable or completely bizarre.

You always participate with the aim to show the best of yourself and hope that this is sufficient to convince a jury of your quality: but how can you judge the skill and artistry of a musician in a competition? In an audition for a production, an artistic team has a concept and an idea about who should play a role. But in such a contest, several judges, each with their own taste, compare apples with pears: a Figaro with a Tosca, a Handel countertenor with a Wagner soprano.

Not to mention the intrigues and the hidden agendas of some judges, the chauvinism in regional competitions and the exoticism/commercialism of sometimes choosing singers who don’t necessarily give the best performance, but who are very interesting because of their origin or appearance.

So why participate? It gives you a chance to try out new repertoire and get feedback. It’s a chance to sing for the most important people in the profession, for whom you’ll never get an audition arranged in real life without a brilliant agent who guides you in.

I haven’t yet participated in a competition that didn’t either involve me in work or contacts, or gave me some useful feedback. And that is ultimately what we want: to work! Sing! To stand in front of an audience!

The prizes make it easier to practise your profession. From a financial point of view, because our profession doesn’t make us rich in the first few years, and also in terms of fame, which in turn can create more work. But just as well there are plenty of prize winners of whom we will never hear from again and singers who have never won a competition that now have a world career. At the end of the day it’s all about the long haul, not about the quick success…

What is always very difficult with competitions, is choosing your repertoire. First of all, few singers are 100% sure of their ‘fach’. Most of them doubt again and again what judges would like to hear them in.

Each competition has its own requirements. So many arias in total, so many of them from the list of compulsory works, of which your first round may only last for so many minutes and the jury detirmines the number of arias for the next round, and so on. Terribly difficult. Because you want to be heard as much as possible. Different languages, different styles, different techniques and topics.

There are also a number of competitions that offer more than just the competition element. I now also encourage my own students to look out for those. Contests like the IVC that use things like a youth jury, master classes, concerts and lectures to make it a real singing festival. And these are often the competitions that keep in touch with you in the years that follow. Who are committed to the further development of the singers. But unfortunately there are very few of them…

I have learned that if you sing what you feel comfortable with and what you are really good at, then at least one person will be happy after your performance. Namely you.

Maartje Rammeloo sings ‘I want magic!’ from The Streetcar named Desire by André Previn:

Piotr Barański (countertenor):

concoursen Piotr-Baranski-Cornelia-Helfricht

© Cornelia Helfricht

In 2012, Piotr Barański was a semi-finalist at the IVC in Den Bosch.

 “For a long time I didn’t want to know anything about competitions, I didn’t think I was the type for them. You not only have to prepare yourself well, but also be sure of yourself and show the best of yourself to the jury, you have to perform while under stress. You have to be able to handle that very well and not everyone can.

And yet – competitions are very important. You get the chance to present yourself to a wider audience, to get to know new, important people – and in our profession we have to rely on connections and networks. And of course it’s very important that you can show yourself to conductors, agents, planners and casting directors who are looking for new talents.

Unfortunately, there are competitions where the eliminations and the first preliminaries take place behind closed doors and only the finals are open to the public. The chances of learning something from such competitions are then minimal.

The criteria of the jury are not always clear and the results can be very controversial. I know singers who, singing at the same level, win the highest prizes at one competition, while at the other they do not get any further than the preliminaries.

What is very important to me is the feedback. It is of the utmost importance for the further development of a singer to at least exchange a few words with the jury members, something that indeed happened at IVC and that has helped me enormously. A healthy, positive critique is indispensable and constructive.”

Piotr Barański (countertenor) and Hans Eijsackers (piano) in “Lullaby” from ‘Songs and Dances of Death’ by Modest Mussorgsky.

Reinild Mees (pianist):

concoursen reinild-0210d_hoogres

© Janica Draisma

“The results of singing competitions are already quite unpredictable – how a career goes after that is even more like gazing into a crystal ball! A performance (because that is what singing at a competition in fact is) is and remains a snapshot, even for those who listen and/or judge. There are so many factors involved: age, experience, musicality, voice, repertoire, language skills, etc. that it is sometimes difficult to determine which aspect is decisive.

The preparations for a competition, selecting and working on the repertoire with a singing teacher and a coach are invaluable. This requires great concentration and discipline – the pieces you have to learn will not be forgotten for the rest of your life – and in addition you have to make yourself strong to present yourself, you have to find the courage to do so, and you have to be able to cope with nervousness.

My experience is that a competition is always good for the development of a singer, even if in the worst case you are sent home. After all, the next day you have the choice: either you stop, or you decide to continue and develop yourself further in order to find new opportunities. Almost always you choose the second option and then it has been a good experience! Competitions are very valuable, even if you don’t win a prize…”

Reinild Mees accompanies Tania Kross in ‘Der Kaiser’ by Henriëtte Bosman±.

Reinild Mees and all Szymanowski songs, sang by (a.o.) Piotr Beczala and Iwona Sobotka.

Mauricio Fernández (from 1983 to 2016 casting director NTR Saturday Matinee):

concoursen Mauricio

“As casting director of one of the most ambitious and internationally recognised concert series in the world, I have attended several singing competitions over the past thirty years – as a juror and as an ‘observer’.

If you ask me who the real star singers were that I have heard, I have to dig deep into my memory to give you an honest answer. It is a fact, at least for me, that the really interesting singers, who have an international career by now, often didn’t even reach the semi-finals or even won a prize at all.

It’s a waste of time to pain yourself with the question why the singers who didn’t deserve it in your ears/eyes go home with the biggest prizes. There’s no point in understanding the thoughts of those who have rewarded them: artistic directors, casting directors, directors, singers or teachers.

We should think about why we need all these competitions. Are they primarily intended to broaden the judges’ network or are they supposed to serve the interests of the young talented singers in order to help them build a decent career? A long lasting career that can pay for everything they have invested in it – money and often personal sacrifices.

Don’t forget that singers, like all sincere musicians and artists, have an important mission: to warm the hearts of the audience, in the theatre or in your living room. They are in favour of treating the legacy of the composer with respect and of ensuring that opera, as a living art form, does not become extinct”.

Annett Andriesen (director of the IVC in Bosch from 2006 till 2018):

Concoursen Annet-Andriesen_web-728x485 (1) foto Annett Anne Frankplein

In the past, Andriesen herself has participated in several competitions. Now that she is leading a competition, she knows what a singer needs: care and respect.

 “The IVC is a tough competition, but with a human face. I don’t want to make wimps out of the participants, they have to be able to cope in the big bad world. A competition is a place where opinions are formed, where singers meet and can see where they stand, they can learn to sing under high pressure, they can build a network. Above all, they have to feel safe.

The IVC places much higher demands on the composition of the repertoire, the longer list consists of three periods and requires three works from after 1915. In addition, the candidates must learn a new work by a Dutch composer.

We use the “Triple D” method: “Discover”, “Develop” (master classes, training session, feedback by jury members in personal conversations) and “Deal” (making contact with impresarios, concert directors and casting directors).

Let me make it clear that I don’t believe in hidden agendas or cheating jurors. I have no experience with that. I have now led three competitions and I have a lot of respect for jury members who really care about the singers and have conversations about the profession and the possible place the singer can take in it. There are singers who still have contact with jury members and on their advice have found a coach.

The jury at the IVC consists of singers/musicians who at the end of their career share their knowledge and often their network and want to share it with the young generation. In addition, casting directors or agents and intendants who you know want to help young people at the beginning of their careers. And not only because a young soloist would be ‘cheap’.

I think that the usefulness of a competition lies in meeting like-minded people, the conversations, listening to colleagues, learning repertoire from the other voice types, making friendships, making contacts and mirroring yourself to the other. There are so many singers on offer that it is good to be seen and heard in certain places and a competition could be that place. Top talent always comes to the fore.

Translated with http://www.DeepL.com/Translator

In Dutch:
ZANGCONCOURSEN: PRO’S EN CONTRA’S

ZANGCONCOURSEN: PRO’S EN CONTRA’S

concoursen Moritz-Schwind-Saengerstreit-ohne-Rahmen

Moritz von SchwindDer Sängerkrieg

Als jonge zanger kun je bij wijze van spreken iedere week aan een zangconcours meedoen. Overal worden mogelijkheden geboden om jezelf in de spotlights te zingen. Goed nieuws voor het vele talent dat er is. Maar er zijn ook kanttekeningen te plaatsen.

Er wordt beweerd dat ‘het publiek’ gek is op concoursen en daar geloof ik zonder meer in. Al in de oudheid wist men de gemoederen met brood en spelen rustig te houden; en er werden allerlei wedstrijden georganiseerd, ook voor zangers, dichters en filosofen. De traditie leefde voort, en de zangwedstrijden hebben hun weg ook naar de opera gevonden. Denk alleen aan Die Meistersinger of Tannhaüser. Voor je zangkunst werd je altijd beloond. Ooit mocht je de mooie bruid mee naar huis nemen, tegenwoordig is je prijs tastbaarder geworden. Een somma geld, een engagement in een operahuis en – waar iedereen, al is het stiekem, van droomt – roem en een grote carrière. Geen wonder dus, dat er zo veel concoursen bestaan.

Maar: zijn het er inmiddels niet te veel? Moet er niet een leeftijdsgrens worden gesteld? Kan je een zanger die inmiddels aan grote huizen zingt met een beginnende collega vergelijken? Leveren ze ook datgene op, waar de veelal zeer jonge mensen op hebben gehoopt? Worden ze er door in hun carrière geholpen? Je wint en dan? En hoe ga je met je verlies om?

Allemaal vragen die mij deden besluiten om het fenomeen ‘zangcompetitie’ onder de loep te nemen en met direct betrokkenen te gaan praten,

Maartje Rammeloo (sopraan):

Concoursen Maartje

© Sarah Wijzenbeek

In 2008 was Maartje Rammelo één van de halvefinalisten van het IVC, waar ze uiteindelijk de Staetshuijs Fonds Prijs won. Ook tijdens het Belvedere in 2013 behaalde ze de halve finale. Verder won ze een engagement in Essen. Rammeloo was finaliste bij het Montserrat Caballé Concours in Zaragosa en bij het Wilhelm Stennhammer concours in Zweden.

 “Meedoen aan concoursen geeft een dubbel gevoel. Het inspireert en is opwindend, maar uitslagen zijn óf vreselijk voorspelbaar of volkomen bizar.

Je doet altijd mee om het beste uit jezelf te laten zien en hoopt dat dit voldoende is om een jury te overtuigen van je kwaliteit: maar hoe kun je de kunde en artisticiteit van een musicus beoordelen in een wedstrijd? In een auditie voor een productie heeft een artistiek team een concept en een idee over wie een rol zou moeten spelen. Maar in zo’n wedstrijd vergelijken meerdere juryleden met ieder zijn/haar eigen smaak appels met peren: een Figaro met een Tosca, een Händel counter met een Wagner sopraan.

En dan heb je het nog niet eens over het gekonkel en de verborgen agenda’s van sommige juryleden, het chauvinisme in regionale wedstrijden en het exotisme/de commercie om soms voor zangers te kiezen die niet per se de beste performance geven, maar wel erg interessant zijn vanwege afkomst of uiterlijk.

Waarom dan meedoen? Het geeft je een kans nieuw repertoire uit te proberen en feedback te krijgen. Daarbij is het een kans om voor te zingen voor de belangrijkste mensen uit het vak, voor wie je ‘in real life’ nooit een auditie geregeld krijgt zonder een geniale agent die je er binnen loodst.

Ik heb nog geen wedstrijd gedaan waar ik niet óf werk óf contacten óf zinnige feedback aan over heb gehouden. En dat is uiteindelijk wat we willen: werken! Zingen! Voor een publiek staan!

De prijzen maken het makkelijker om je vak uit te oefenen. In financieel opzicht, want ons vak maakt in de eerste jaren zeker niet rijk, en daarnaast qua bekendheid, wat weer voor meer werk kan zorgen. Maar net zo goed zijn er prijswinnaars genoeg waarvan we nooit meer wat horen en zangers die nog nooit een concours hebben gewonnen die nu een wereldcarrière hebben. Uiteindelijk gaat het om de lange adem, niet om het snelle succes…

Wat wel altijd erg lastig is met concoursen, is het vaststellen van je repertoire. Allereerst zijn er maar weinig zangers honderd procent zeker van hun ‘fach’. Het merendeel twijfelt toch telkens weer waar juryleden mij in zouden willen horen.

Daarbij heeft elk concours weer z’n eigen eisen. Zo veel aria’s in het totaal, waarvan zoveel van de lijst met verplichte werken, waarvan je eerste ronde maar zoveel minuten mag duren en de jury in de volgende ronde zo veel aria’s kiest enz. enz. Vreselijk moeilijk. Want je wilt zo veel mogelijk laten horen. Verschillende talen, verschillende stijlen, verschillende technieken en onderwerpen.

Er zijn ook een aantal concoursen die meer dan alleen het wedstrijdelement bieden. Ik stimuleer mijn eigen leerlingen nu ook om daar naar te zoeken. Concoursen als het IVC die met dingen als een jongerenjury, masterclasses, concertjes en lezingen er een echt zangfestival van maken. En dat zijn ook vaak de concoursen die contact houden met je in de jaren erna. Die begaan zijn met de verdere ontwikkeling van de zangers. Maar dat zijn er erg weinig helaas…

Ik heb inmiddels geleerd dat als je zingt waar jij je lekker bij voelt en wat je echt goed kan, dan is er na afloop van je optreden tenminste één iemand blij. Namelijk jij.

Maartje Rammeloo zingt ‘I want magic!’ uit The Streetcar named Desire van André Previn:

 

Piotr Barański (countertenor):

concoursen Piotr-Baranski-Cornelia-Helfricht

©  Cornelia Helfricht

In 2012 was Piotr Barański halvefinalist bij het IVC in Den Bosch.

 “Lange tijd wilde ik niets van concoursen weten, ik vond mijzelf er niet het type voor. Je moet je niet alleen goed voorbereiden, maar ook zeker zijn van jezelf en het beste van jezelf aan de jury laten zien, je moet presteren terwijl je onder stress staat. Daar moet je goed tegen kunnen en niet iedereen kan dat.

En toch – concoursen zijn heel erg belangrijk. Je krijgt de kans om je aan een breder publiek te presenteren, om nieuwe, belangrijke mensen te leren kennen – en in ons beroep moeten we het van connecties en netwerken hebben. En het is natuurlijk heel erg belangrijk dat je je kan laten zien aan dirigenten, agenten, intendanten en casting directeuren, die op zoek zijn naar nieuwe talenten.

Er zijn helaas concoursen waar de eliminaties en de eerste voorrondes achter gesloten deuren plaats vinden en alleen de finales zijn toegankelijk voor het publiek. De kansen om iets van zo’n concours op te steken zijn dan minimaal.

De criteria van de jury zijn niet altijd even duidelijk en de resultaten kunnen zeer controversieel zijn. Ik ken zangers die, zingend op hetzelfde niveau, op het ene concours de hoogste prijzen winnen, terwijl bij het andere niet verder komen dan de voorrondes.

Wat voor mij heel belangrijk is, is de feedback. Het is van het grootste belang voor de verdere ontwikkeling van een zanger om tenminste een paar woorden met de juryleden te wisselen, iets wat inderdaad bij IVC gebeurde en wat mij ontzettend heeft geholpen. Een gezonde, constructieve kritiek is onontbeerlijk en opbouwend.”

Piotr Barański (countertenor) en Hans Eijsackers (piano) in “Lullaby” uit ‘Songs and Dances of Death’ van  Modest Mussorgsky

Reinild Mees (pianiste):

concoursen reinild-0210d_hoogres

© Janica Draisma

“De uitkomsten van zangconcoursen zijn al tamelijk onvoorspelbaar –  hoe een carrière daarna verloopt is nog meer koffiedik kijken! Een optreden (want dat is het zingen op een concours in feite) is en blijft een momentopname, ook voor degenen die luisteren en/of beoordelen. Er zijn zoveel factoren die meespelen: leeftijd, ervaring, muzikaliteit, stemvak, repertoire, taalbeheersing enzovoort enzovoort dat het soms moeilijk is om te bepalen welk aspect doorslaggevend is.

De voorbereidingen voor een concours, het uitzoeken en het werken aan het repertoire met een zangleraar en een coach, zijn van onschatbare waarde. Dat vergt een grote concentratie en discipline – de stukken die je moet leren vergeet je de rest van je leven niet meer – en daarnaast moet je je  sterk maken om je te presenteren, je moet daarvoor moed verzamelen en met nervositeit om kunnen gaan.

Mijn ervaring is dat een concours in alle gevallen goed is voor de ontwikkeling van een zanger, ook als je in het ergste geval naar huis wordt gestuurd. De volgende dag heb je immers de keuze: óf je stopt, óf je besluit om door te gaan en je verder te ontwikkelen om nieuwe kansen op te zoeken. Bijna altijd kies je dan voor de tweede optie en dan is het toch een goede ervaring geweest! Concoursen zijn heel waardevol, ook al win je geen prijs….”

Reinild Mees begeleidt Tania Kross in ´Der Kaiser´ van Henriëtte Bosman±

Piotr Beczala en Reinild Mees in liederen van Szymanowski±


 

Mauricio Fernández (van 1983 tot 2016 casting director NTR ZaterdagMatinee):

concoursen Mauricio

“Als casting director van één van de meest ambitieuze en internationaal erkende concertseries ter wereld heb ik de laatste dertig jaar verschillende zangcompetities bijgewoond – als jurylid en als een ‘observer’.

Als je mij vraagt wie de echte sterzangers waren die ik heb meegemaakt, dan moet ik zeer diep in mijn geheugen graven om je een eerlijk antwoord te kunnen geven. Het is een feit, althans voor mij, dat de echt interessante zangers, met een inmiddels internationale carrière, vaak niet eens de halve finales bereikten of überhaupt een prijs wonnen.

Het is een tijdverspilling om je hersenen te pijnigen met de vraag waarom de zangers die het in je oren/ogen niet verdienden met de grootste prijzen naar huis gaan. Het heeft ook geen zin om de gedachten van degenen die ze hebben beloond: artistiek directeuren, casting directors, regisseurs, zangers of leraren te willen begrijpen.

We moesten maar eens goed nadenken waarom we eigenlijk al die competities nodig hebben. Zijn ze voornamelijk bedoeld voor het verbreden van het netwerk van de juryleden of horen ze de belangen van de jonge getalenteerde zangers te dienen, om ze een fatsoenlijke carrière te helpen opbouwen? Een lang blijvende carrière, die hen alles wat ze erin hebben geïnvesteerd – geld en vaak persoonlijke opofferingen – kan vergoeden.

Vergeet niet dat de zangers, net als andere oprechte musici en artiesten een belangrijke missie hebben: het verwarmen van de harten van het publiek, in het theater of in je huiskamer. Ze zijn er voor om met respect met de nalatenschap van de componist om te gaan en er voor te zorgen dat de opera als een levende kunstvorm niet gaat uitsterven”

 

Annett Andriesen (directeur van het IVC in de Bosch):

Concoursen Annet-Andriesen_web-728x485 (1) foto Annett Anne Frankplein

Andriesen heeft vroeger zelf deelgenomen aan verschillende concoursen. Nu zij een concours leidt, weet ze wat een zanger nodig heeft: zorg en respect.

 “Het IVC is een harde wedstrijd, maar met een menselijk gezicht. Ik wil geen watjes van ze maken, ze moeten zich kunnen redden in de grote boze wereld. Een concours is een plek waar opinies worden gevormd, waar zangers elkaar ontmoeten en kunnen zien waar ze staan, ze kunnen leren om te zingen onder hoogspanning, ze kunnen een netwerk opbouwen. Ze moeten zich vooral veilig voelen.

Het IVC stelt veel hogere eisen aan de samenstelling van het repertoire, de langere lijst  behelst drie periodes en stelt verplicht drie werken van na 1915. Daarnaast moeten de kandidaten een nieuw werk instuderen van een Nederlandse componist.

We hanteren de “Triple O” methode: “Ontdekken”, “Ontwikkelen” (masterclasses, trainingssessie, feedback door juryleden in persoonlijke gesprekken) en “Overdragen aan de markt” (contacten leggen met impresario’s, concertdirecties en casting directeuren).

Laat ik vooropstellen dat ik niet uitga van verborgen agenda’s of sjoemelende juryleden. Ik heb daar geen ervaring mee. De reglementen moeten kloppen en je moet je omringen met mensen die je kunt vertrouwen. ik heb nu drie concoursen geleid en ik heb veel respect voor juryleden die zich werkelijk bekommeren om de zangers en gesprekken voeren over het vak en de mogelijke plaats die de zanger kan innemen daarin. er zijn zangers die nog steeds contact hebben met juryleden en op hun advies een bepaalde coaching hebben gedaan.

De jury bij het IVC bestaat uit zangers/musici die aan het eind van hun carrière hun kennis en vaak ook hun netwerk delen en willen delen met de jonge generatie. Daarnaast casting directeuren of agenten en intendanten waarvan je weet dat zij jonge mensen aan het begin van hun carrière verder willen helpen. En niet alleen omdat een jonge solist ‘goedkoop’ zou zijn.

Ik denk dat het nut van een concours is de ontmoeting met gelijkgestemden, de gesprekken, het luisteren naar de collega’s, repertoire leren van de andere stemsoorten, vriendschappen sluiten, contacten opdoen en jezelf spiegelen aan de ander. Er is zoveel aanbod van zangers, dat het goed is om op bepaalde plekken en dat zou een concours kunnen zijn, gezien en gehoord te worden. Toptalent komt altijd bovendrijven.

 

Franz Schreker: Irrelohe, Der Schmied von Gent en nog meer…

IRRELOHE

schreker_2053_partbuch.indd

In 2010 is het opera in Bonn aan een heuse Schreker revival begonnen. In 2010 werd er Irrelohe op de planken gezet en daar door MDG (9371687-6) live opgenomen.

schreker-irrelohe

Het verhaal lijkt nog het meest op een heuse horrorfilm. De heren van het kasteel Irrelohe zijn vervloekt. Op hun huwelijksdag worden ze gek en verkrachten een maagd – een vloek die ze aan hun eerstgeborene zoon doorgeven. Alleen de vlammen kunnen de vloek ontkrachten. En die vlammen komen er ook, aan het eind, als de mooie Eva (Ingeborg Greiner) de graaf Heinrich (onweerstaanbare Roman Sadnik) boven de bastaard Peter (Mark Morouse) verkiest. U snapt hem natuurlijk meteen: Peter is de eerstgeborene zoon van de verkrachter; Heinrich (die dus zijn halfbroer is) kwam 30 dagen later ter wereld. Eind goed al goed, maar eerst gaan we huiveren, sidderen en…. genieten..

Roman Sadnik in scènes uit Irrelohe:

Van de opera bestond al een opname op Sony, in 1989 live opgenomen in Wenen.

schreker-irre

Wiener Symphoniker stond onder leiding van Peter Gülke en wellicht is het zijn schuld dat het niet heel erg opwindend klinkt. Aan de zangers (o.a. Luana de Vol en Monte Pederson) ligt het in ieder geval niet niet, al vind ik ze ook niet echt om naar huis te schrijven.

DER SCHMIED VON GENT

7776472_multipac.indd

Van Schrekers’s laatste opera, Der Schmied von Gent had ik een piratenopname uit Berlijn 1981 in mijn bezit, maar daar was ik niet echt weg van: noch van de klank, noch van de uitvoering. Bovendien was de opera zonder synopsis amper te volgen.

Met smacht zat ik dus op de eerste commerciële uitgave van te wachten en zie: daar is hij dan! ‘De Smit’ werd in 2010 in Chemnitz live opgenomen en op CPO (777 647-2) uitgebracht, hulde!

Het is een “Grosse Zauberoper” met een verhaal dat een beetje in de buurt komt van ‘Der Freischütz’, er komt ook een duivel in voor, maar ook de Heilige Petrus en … Alva (het speelt zich tijdens de 80-jarige oorlog). En ja, het komt allemaal goed.

De bezetting, met o.a. fantastische Oliver Zwarg in de hoofdrol van Smee is voortreffelijk.


LIEDEREN

schreker_vol1

 

De onvolprezen Reinild Mees heeft er het initiatief voor genomen en is (uiteraard) zelf achter de piano gekropen om twee cd’s vol met de liederen van Schreker te begeleiden en op te nemen. Er doen Jochen Kupfer, Ofelia Sala en Anne Buter aan mee en het resultaat is werkelijk voortreffelijk (Channel Classics CCS 12098 en CCS 14398)

 

schreker-ruzicka

Ook een echte aanrader is een uitgave van Koch Schwann (3-6454-2), hopelijk nog in de handel, met daarop naast het voorspel voor Irrelohe en ‘Vorspiel zu einer grossen Oper’ een werkelijk onweerstaanbare liedcyclus ‘Vom ewigen Leben’, naar de gedichten van Walt Whitman. Het is fenomenaal gezongen door Claudia Barainsky – alleen al voor haar, met haar stralende hoogte en een enorme tekstbegrip moet je de cd toch echt hebben.

 

En dan heb ik het nog niet eens over het fantastisch spelende Deutsche Symphonieorchester Berlin. De dirigent, Peter Ruzicka snapt precies waar het in de muziek van Schreker over gaat.

 

VORSPIEL ZU EINEM DRAMA

Als toetje één van de prachtigste instrumentale werken van één van mijn geliefde componisten: Vorspiel zu einem Drama uit 1913. Het BBC Symphony Orchestra
staat onder leiding van Jascha Horenstein:

 

Meer Schreker:

De bedwelmende klank van Franz Schreker
‘Zij was toch de mijne, of was zij het niet’?

DIE GEZEICHNETEN. Discografie
DER FERNE KLANG
DER SCHATZGRÄBER: Amsterdam september 2012
FRANZ SCHREKER door Lawrence Renes
SCHÖNE WELT. Anne Schwanewilms

Ooit van Joseph Marx gehoord?

marx

Joseph Marx

Het leven zit vol verrassingen. Bij wie van u gaat het belletje rinkelen als u de naam Joseph Marx hoort?

Totaal onbekend is de in 1882 geboren en in 1964 gestorven Oostenrijkse componist Marx niet. Zijn liederen worden af en toe uitgevoerd en opgenomen, en niet door de minsten. Leontyne Price deed het. Ook Renee Fleming en Christine Brewer hebben het gedaan. Waar ligt het dan aan dat Marx in de ‘vergetelhoek’ is geraakt, een plek die hij tot voor kort nog met Korngold en Schreker moest delen?

Joseph Rupert Rudolf Marx was een alleskunner. Behalve componist was hij ook pianist, muziekpedagoog en muziekcriticus. Hij was doctor in de filosofie en ambassadeur voor Unesco. En in opdracht van Atatürk bouwde hij het muziek- en concertleven in Turkije op, inclusief een systeem van muziekscholen.

Zijn prachtige liederen (hij heeft er maar liefst 161 gecomponeerd!) ademen de sfeer van de laatromantiek en Jugendstil uit. Zijn stijl laat zich makkelijk met die van Korngold en Strauss vergelijken: lang uitgesponnen, goed in het oor liggende melodielijnen, smachtende tonen en een zinderende erotiek. Expressionistisch, maar dan wel “light”.

Maar hoeveel zangers hebben zijn liederen op hun repertoire staan? Erg weinig, denk ik. Ik kan me daarom goed de paniek voorstellen die bij de organisatoren en pianiste Reinild Mees toesloeg toen tenor Michael Schade zich een dag vóór het geplande concert in het Concertgebouw ziek meldde.

Wat doe je in zo’n geval? Het concert verplaatsen is geen optie, afblazen dan maar? Of toch, tegen beter weten in een vervanger zien te vinden die de liederen paraat heeft en op zo’n korte termijn kan inspringen?

Dat dat laatste gelukt is, mag een wonder heten. En het wonder heeft een naam: Katharine Dain. De jonge Amerikaanse sopraan, die sinds enige tijd in Nederland woont, heeft een breed repertoire, dat zich uitstrekt van vroege barok tot en met hedendaagse werken. Liederen en kamermuziek uit de twintigste eeuw hebben haar lichte voorkeur. Vorig jaar debuteerde ze bij De Nationale Opera in Claude Viviers Kopernikus.

katherine-dain-robert-kim

Katherine Dain. Foto: Robert Kim

Dain heeft een mooie, lyrische stem met een aangenaam timbre en een makkelijke hoogte. Het recital begon ze een beetje aarzelend met ‘Unvergänglichkeit’, het eerste van vier liederen van Korngold op teksten van Eleonore van der Straaten.

Het was te merken dat ze zich enigszins ongemakkelijk voelde (niet meer dan logisch), maar een glimlach en een bevestigend hoofdknikje van Reinild Mees deden wonderen. Ze ontspande zich, waardoor ze zich meer op haar voordracht kon concentreren. Naarmate het concert vorderde, werd ze beter en beter.

In het laatste lied voor de pauze, ‘Du bist der Garten’ van Marx, werd ze behalve door piano ook door viool begeleid en dat vond ik enorm teleurstellend. De ‘schuldige’ was de violist, Philippe Graffin, die werkelijk zijn best deed om de zangeres te overstemmen en daar grotendeels in slaagde. Al eerder liet Graffin horen dat hij geen Heifetz is (wie wel?) door de prachtige suite uit Viel Lärm um nichts van Korngold om zeep te helpen. Iets wat hij na de pauze herhaalde met Marche miniature viennoise, Schön Rosmarin en Liebesleid van Kreisler.

Met het eerste lied na de pauze, het zeer ontroerende ‘Con Sordino’ van Marx, op een tekst van Herman Hesse, liet Dain horen wat ze echt in haar mars heeft. En dat is niet weinig! Haar tekstbegrip liet niets te wensen over en ik gaf mij volledig gewonnen.

In Marx’ ‘Selige Nacht’, een lied op een tekst van Mörike, wist de sopraan me tot tranen toe te roeren. Het lied is één en al ‘Sehnsucht’ en de combinatie van haar pure en zuivere stem met de onverholen erotiek in de tekst van Otto Erich Hartleben voelde als een schilderij van Egon Schiele in de gouden omlijsting van Klimt. Jugendstil ten voeten uit. Ik kende het lied in de uitvoering van Renée Fleming en geloof mij: de interpretatie van Dain deed mij meer

Als laatste zong Dain het bekende ‘Morgen’ van Richard Strauss. Het paste wel qua sfeer en Dain wist er absoluut raad mee. Toch had ik liever nog een Marx gehoord. Of anders nog een Korngold of Schreker. Maar ik snap dat het publiek ook op iets wat ons allen bekend en zeer geliefd is mag worden getrakteerd.

Hieronder’Selige Nacht’ iin de uitvoering van Arleen Augér met Dalton Baldwin aan de piano:

Als toegift herhaalde Dain ‘Du bist der Garten’ van Marx en liet ze horen dat ze nu veel beter opgewassen was tegen het keiharde spel van de violist.

Het was aan de onvolprezen pianiste Reinild Mees en haar Stichting 20ste-eeuwse Lied te danken dat al deze schatten aan de vergetelheid ontrukt en ons op een presenteerblaadje voorgeschoteld werden. Dat ze daarbij ook nog één van de beste liedbegeleiders is die ik ken, hoeft bijna niet meer vermeld te worden.

marx-recital

Foto: Hans Heijmering

Hieronder ter kennismaking ‘Waltseligkeit’ van Joseph Marx, op een tekst van Richard Dehmel, gezongen door Leontyne Price:

Katharine Dain en Reinild Mees hebben al eerder samen een programma verzorgd.
Hieronder de opname uit de Waalse kerk in Amsterdam, gemaakt 23 February 2014

Kamermuziek op Zondagmiddag
Liederen van Joseph Marx
Katharine Dain (sopraan), Reinild Mees (piano), Philippe Graffin (viool)
Bezocht op 8 maart 2015 in het Concertgebouw in Amsterdam

Meer Katharine Dain:
Regards sur l’Infini: een les in loslaten

Alle liederen van Korngold ten doop gehouden in de Oostenrijkse ambassade

korngold-lieder

Het is een verademing om niet meer te hoeven uitleggen wie die Erich Wolfgang Korngold toch was. Nog niet zo lang geleden was hij uitsluitend bekend bij diehards, romantici en liefhebbers van zijn (overigens schitterende!) filmmuziek. Nu krijgt hij eindelijk de erkenning die hem toekomt.

Zijn vioolconcert behoort tot de meest gespeelde en opgenomen vioolcomposities en zijn werken zijn niet meer weg te denken uit onze concertzalen.Er valt echter nog altijd genoeg te ontdekken. Neem alleen maar zijn liederen. Nog steeds behoren ze niet tot het standaardrepertoire, ondanks de vertolkingen van grootheden als Anne Sophie von Otter, Bo Skovhus, Renée Fleming en Dietrich Henschel.

Op initiatief van onder meer Deutschlandradio Kultur werden alle liederen van Korngold opgenomen voor het Weense label Capriccio, met als vertolkers sopraan Adrianne Pieczonka, bariton Konrad Jarnot en de onvolprezen pianiste Reinild Mees.

De cd-box werd op woensdag 28 oktober 2015 officieel gepresenteerd in de Glazen Zaal van de Oostenrijkse ambassade. Met de medewerking van de drie solisten.

Korngold-presentatie-presentatie

Reinild Mees, Adrianne Pieczonka en Konrad Jarnot © Yota Morimoto

De ambassadeur, dr. Werner Druml, nam het eerste exemplaar in ontvangst, waarna hij een kort toespraakje hield over Korngold en zijn belang voor de Oostenrijkse cultuur. Ik voelde me er een beetje ongemakkelijk bij. Korngold, een ‘Wener’ in hart en nieren, hield zielsveel van zijn land, maar moest het als Jood ontvluchten. En na de oorlog werd hij ook daar, in zijn geliefde stad, totaal vergeten. Zijn laatste lied, ‘Sonett für Wien’, was niet minder dan liefdesverklaring aan de stad die hem uitspuugde. Kort erna stierf hij, nog maar 60 jaar oud, aan een gebroken hart.

Zijn allereerste lied schreef Korngold toen hij zeven jaar oud was. Op zijn veertiende had hij al een liederencyclus gecomponeerd. Het waren twaalf liederen met teksten van Von Einem, bedoeld als een verjaardagscadeau voor zijn vader. Het geheel kreeg de titel So Gott und Papa will.

Op de cd worden ze werkelijk subliem vertolkt door Konrad Jarnot.
Dat Jarnot een echte liedzanger is, hoor je al bij de eerste noten van ‘Abendlandschaft’, het eerste lied van de cyclus. Zijn interpretatie is zo beeldend dat je de tekst niet nodig hebt.

In ‘Nachtwanderen’ (uit Sechs einfache Lieder) weet Jarnot zelfs mijn geliefde Bo Skovhus te overtreffen. Zijn stem klinkt net zo erotisch, maar dan nog mannelijker. Chapeau!

Zelf ben ik hopeloos verliefd geworden op ‘Desdemona’s Song’ (uit Four Shakespeare Songs), een lied dat Adrianne Pieczonka ook tijdens de presentatie in Den Haag zong. Het lied klinkt bijna volksachtig Engels. Het is eenvoudig en diep ontroerend. Pieczonka zingt het op de cd met een stem die diep tot het hart van de toeschouwer doordringt. Eenvoudig, ja, maar met veel weemoed en ‘Sehnsucht’.

Korngold Adrianne-Pieczonka-Bo-Huang

Adrianne Pieczonka © Bo Huang

De box bevat maar liefst zeven wereldpremières, waaronder het heerlijke ‘Wienerische’ lied ‘Der Innere Scharm’, waar Korngold zelf de tekst voor schreef. De begeleiding van Reinild Mees is, zoals altijd, waanzinnig goed.

Tijdens de presentatie vertelde Reinild Mees: “De meeste liederen van Korngold hebben mooie, nostalgische melodieën, die doordrenkt zijn van een subtiele, ingehouden romantiek. Typische Weense Jugendstilmuziek. Daarnaast kun je in zijn liedoeuvre ook impressionistische en expressionistische invloeden ontdekken. Bariton Konrad Jarnot en sopraan Adrianne Pieczonka hebben al deze aspecten prachtig vertolkt. Het was voor mij een fantastische ervaring om met hen deze liederen op te nemen en de klankwereld van Korngold samen te beleven.”


Aanbeden, genegeerd, vergeten: over Erich Wolfgang Korngold en ‘Die Tote Stadt’

Die Tote Stadt discografie. Deel 1

Das Wunder der Annemarie Kremers ‘Heliane’

TUSSEN TWEE WERELDEN

Reisopera boekt groot succes met ‘Die tote Stadt’