Ladies and Gentlemen, Miss Renée Fleming!
Tony_Palmer
The life of an opera star is no bed of roses. You are born with a voice that you then try to mould into an instrument that will always obey you. Throughout your life, you work on your technique, take language and acting lessons and you keep your body in shape because appearance is also very important, especially for a woman. And should you not only be wanting a career but also a family life, then things get tough. No wonder that at some point you start to question what is most important in your life and where your priorities really lie.
Parsifal. A selective mini discography
I don’t think ‘Parsifal’ is the most difficult Wagner opera to sing, at least not for the tenor. All right, the ages-long duet between Kundry and the title hero requires an enormous stamina, but try to compare it to a Siegfried or a Tristan!
It is a tough job for a director, because how do you deal with all the very heavy symbolism that almost makes the work collapse? Do you strip it down to the bare bones to avoid all sentimentality, or do you go for the opposite and create the utmost in drama ?
DVD’s
Stephen Langridge
Amfortas being admitted to the ICU of a hospital, hooked up to all sorts of tubes and infusions, it really doesn’t surprise me. A bald Kundry? Yawn. I’ve seen that so many times. That her hair grows as the opera progresses? Apparently miracles are still part of this world. That there are women walking around, while we are dealing with a very strict “men only” sect … oh well.
Everything you see in this Parsifal, recorded in London in 2013, has absolutely nothing to do with the libretto. But that’s nothing new by now.
Stephen Langridge strips the story of all its Christian symbolism and brings it down to the ordinary world of ordinary mortals, he says. He himself talks about ‘humanising’ it. One thing he must explain to me: whatever is the young man in a loincloth, who has taken the place of the Holy Grail, doing there?
Innovative theatre? Very well. But Parsifal? No. Turning off the image is not very helpful in this case: none of the singers really appeal to me. Gerald Finley is a fine actor, but he is not Amfortas. There is something missing in his singing; it sounds as if he wants to make it sound as beautiful as possible. But it is not inconceivable that the direction is getting in his way. Anyway, without images, nothing at all is left of the role.
Willard White (Klingsor) lacks the necessary villainy and whoever had the unfortunate idea of casting Angela Denoke as Kundry! (and even worse: as the “voice from above”) …..Even René Pape’s sound is monochromous, as if he is playing his role mechanically.
And Parsifal (Simon O’Neill)? Oh well. He does the best he can. A pressing question: does anyone actually know why singers always have to move like they are suffering from severe spasms these days?
But the orchestra of the ROH, under Antonio Pappano, is playing in a nothing less than divine way, surely an important plus! (Opus Arte OA 1158)
Nikolas Lehnhoff
Lehnhoff, a director I greatly admire and who I count as one of the best contemporary Wagner directors, has turned the story around. In his vision, the Grail Knights are not fighting against destructive forces, no, they themselves are the destructive force.
Once founded with the best of intentions to bring people closer together, time had caused them to lose all their humanity and to become a kind of sect, ossified and rusty in their old habits. It seems inevitable that they are all doomed to die with Amfortas; if they are to survive, they must go with Parsifal, and with Kundry, through the tunnel, into a new future. It is an open ending, different from what Wagner would have wanted, but very logical and explainable, and as such more than acceptable.
The cast is excellent. Christopher Ventris is a very convincing Parsifal. Waltraud Meier is a one of a kind Kundry and Thomas Hampson is very moving as a tormented Amfortas. Matti Salminen (Gurnemanz) and Tom Fox (Klingsor) are also brilliant.
The costumes are splendid and the choreography (the dancing flower girls and the seduction scene in particular) is very fine. The very sensually playing Deutsches Symphonie-Orchester Berlin is conducted by Kent Nagano. This splendid production was originally made for the ENO in London, after which it was performed in San Francisco and Chicago. From Chicago it was then brought to Baden Baden, where it was filmed in 2005 (Opus Arte OA 0915 D).
CDs
Jaap van Zweden
Operas by Wagner, conducted by Jaap van Zweden on the ZaterdagMatinee, it has become a household name. After the performances of Lohengrin and Die Meistersinger von Nürnberg, which were received with great acclaim, it was a foregone conclusion that Parsifal also would prove to be a veritable feast.
We were not disappointed, because what happened that afternoon, 11 December 2010, in the Amsterdam Concertgebouw was nothing less than a brilliant. Fortunately, the opera was recorded live and it has been released (Challenge Classics CC72519). The beautifully designed, compact box contains, besides 4 SACDs, a DVD with images of the highlights of the opera and an extensive booklet with explanatory notes, synopsis and libretto.
It is perhaps not the best Parsifal ever: in my opinion, van Zweden begins a little too cautiously and soberly, but along the way it just keeps getting better and better. Klaus Florian Vogt is a light Parsifal, just as I imagine a foolish young man to be, and Katarina Dalayman a more than convincing, seductive Kundry. Falk Struckman’s Amfortas sounds very tormented, but the palm of honour goes to Robert Holl’s Gurnemanz.
Here is the first act:
Spotify:
https://open.spotify.com/album/7srhSMWclQuK2bz5XgbwgC?si=tc9VMaluThyf5rK6DjAJqw
Marek Janowski
Janowski is a very experienced Wagner conductor. His Ring, which he recorded for RCA in the 1980s, is rock solid. In 2010, he and the Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin embarked on a cycle of 10 Wagner operas, all of which will be recorded live by the Dutch label PentaTone Classics.
I really like the Parsifal (PTC 5185 401 ) recorded in April 2011, albeit with a few side notes. Elke Wilm Schulte (Klingsor) sounds nice and mean and the truly fantastic Franz Josef Selig sings a very impressive, but at times also moving Gurnemanz.
Michelle deYoung (Kundry) is a matter of taste. Personally, in this role I prefer a fuller sound with better height, less breast tones and a little less vibrato, but she still manages to convince me. So too the tormented Amfortas by the then very young Russian baritone, Evgeni Nikitin.
I must admit that I find it hard to like the interpreter of the title role, Christian Elsner. He reminds me a little of the Wagner tenors of the past, one of the reasons why I was so late to Wagner. I find his voice sharp, moreover he tends to shout and I don’t care for that.
I don’t have an SACD, but even with an ordinary CD player, the sound enters your room in a truly grandiose way. As if you are surrounded by it, very natural and with beautiful dynamics.
Christian Thieleman
Christian Thielemann is said to be a worthy successor to Furtwängler, and that may certainly be true. He does not hide his love of the great German composers, and his interpretations of them are rightly praised.
He also shares his capriciousness and wilfulness with his illustrious predecessor, so his interpretations are often controversial. I like that, because it forces the listener to listen attentively. I like his Wagner interpretations best, they are often exuberant and elaborate.
In that respect, he did not disappoint me with the Parsifal (DG 4776006), recorded live in Vienna ten years ago. He emphasises the human aspect of the work rather than its mysticism, and the truly brilliant orchestra closely follows suit.
It was Domingo’s last Parsifal, a role he had (rightly) dropped, and although he has audibly aged, he still manages to convince completely. This also applies to Waltraud Meier’s Kundry.
Franz-Josef Selig is a fantastic Gurnemanz, his warm bass with the beautiful legato seems made for the long monologues, and Falk Struckmann plays a magnificent Amfortas.
Tony Palmer
In 1998 Tony Palmer made a fascinating film entitled Parsifal – The Search for the Grail (Arthaus 100610). Domingo is the host and tells not only about the work itself, but also about the history of the Holy Grail. It is a very fascinating and enjoyable quest, illustrated by excerpts from Indiana Jones and Monty Python, amongst others. And with the performance of the opera at the Mariinski Theatre, with, alongside Domingo, Violeta Urmana as Kundry and Matti Salminen as Gurnemanz.
Wagner and Stephen Fry
A small detour. Any film and theatre lover knows Stephen Fry of course, one of the greatest English actors of the last decades. But Fry is more than that. By talking very openly about his homosexuality and his psychological problems (he suffers from manic-depressive disorder, about which he has made a film, The Secret Life of the Manic Depressive), he has made himself extremely vulnerable.
He is also a huge Wagner fan, something that has reinforced his “bipolarity”: Fry is Jewish and the majority of his family were murdered in the Holocaust. He also made a film about this, Wagner & Me (1102DC).
The documentary has won awards at various festivals. Quite rightly so, because the result is not only enormously fascinating because of the internal conflict, which a Jewish Wagner lover has to fight within himself, but also shows us the images that an ordinary “mortal” never gets to see: even if you’d ever manage to get tickets to Bayreuth – you would never ever find yourself behind the stage.
Trailer:
John Adams and his post-style
A peculiar man, Adams, but he can compose like no other. He is one of the most successful and frequently performed contemporary composers and that is not without a reason: his music is very accessible and pleasant to the ear, without it immediately sounding like a tapestry of sound or muzak.
Adams gets his inspiration from “landscapes and their relation to the human psyche” (his own words!) and considers his music to be “ethnic, but influenced by jazz and pop”. He calls his style ‘post-style’ and says that most of his compositions are a celebration of American culture.
He loves America and its poets. His (in my opinion) most beautiful work, The Wound Dresser, was composed to a poem by Walt Whitman.
‘Hail Bop’, Tony Palmer’s documentary about John Adams, is beautiful, exciting and informative. There are many music and opera fragments, interesting interviews, and beautiful images of the American landscape that Adams loved so much.
I only have trouble with the fragments of the filmed version of ‘Death of Klinghoffer’. I have never experienced the opera as anti-Semitic or even anti-Israeli, but I find the over-realistic images of Palestinian children throwing stones and Israeli soldiers shooting, a bit too much and also irrelevant: the opera was composed in 1991, almost ten years before the outbreak of the second Intifada. But anyway, you don’t have to agree with me (Warner Music Vision 50-51011-4857-2-5)
Bonus: 10 Essential Nixon in China Clips (shared from Opera News):
10. While this is not a performance clip (there’s not a hugely diverse selection online), it’s a good introduction to Adams’s opera (via Adams and director Peter Sellars) for those unfamiliar. Interviewed by Sondra Radvanovsky, in 2011 at the Met. —EG
9. The original cast of Nixon at HGO, 1987, with John Duykers as Mao, Sanford Sylvan as Chou En Lai and James Maddalena as Nixon. —FPD
8. June Anderson, looking eerily like First Lady Pat Nixon, at the Chatelet in Paris, 2012. —FPD
7. Carolann Page created the role of Pat Nixon in the HGO premiere, but Dawn Upshaw’s recording of “This is Prophetic” is a beautiful interpretation. —EG
6. A bright-eyed, sympathetic Pat Nixon sung by Janis Kelly in the Met’s HD Live transmission. —LTG
5. Peter Sellars’s production had its Met premiere in 2011, Mark Morris’s choreography shining in the “Flesh Rebels” scene. —EG
4. The opera’s centerpiece, “This is prophetic,” is a show-stopping reverie, especially as sung by Carolann Page. —HS
3. Adams’s Foxtrot for Orchestra is some of his most glorious, gorgeous music. I love the way that it shimmers with strange melancholy and a kind of cubist nostalgia. It is so keenly constructed that it was also used to wonderful effect a few years ago in the Tilda Swinton movie I am in love and seemed instantly to take on an entirely new meaning. —AW
2. Kathleen Kim is fantastic in this performance of Jiang Qing’s signature aria. This is one of the opera’s big moments, and she makes the role and this siren song entirely her own. —AW
1. Nixon’s entrance aria, “News has a kind of mystery,” sounds like classic rock n’ roll deconstructed through minimalist opera. A decade after first seeing this opera, I still get this stuck in my head. —HS
And this is my favourite piecee of the opera is the aria of Chou En-lai (Sanford Sylvain) “I am old and I cannot sleep”
John Adams en zijn post-style-style
Merkwaardige man, die Adams, maar componeren kan hij als geen ander. Hij is één van de meest succesvolle en het vaakst uitgevoerde hedendaagse componisten en dat is niet zonder reden: zijn muziek is zeer toegankelijk en prettig in het oor liggend, zonder dat het meteen aan klanktapijt of muzak doet denken.
Zijn inspiratie haalt Adams uit “de landschappen en hun relatie met de menselijke psyche” (zijn eigen woorden!) en beschouwt zijn muziek als “etnisch, maar dan beïnvloed door jazz en pop”. Zijn stijl noemt hij zelf ‘post-style-style’ en zegt dat zijn meeste composities een celebratie zijn van de Amerikaanse cultuur.
Hij houdt van Amerika en haar dichters. Zijn (volgens mij) mooiste werk, The Wound dresser, heeft hij bij een gedicht van Walt Whitman gecomponeerd.
‘Hail Bop’, de documentaire van Tony Palmer over John Adams is mooi, spannend en informatief. Er zijn veel muziek- en operafragmenten, er zijn interessante interviews, en prachtige beelden van het door Adams zo geliefde Amerikaanse landschap.
Moeite heb ik alleen met de fragmenten van de verfilmde versie van ‘Death of Klinghoffer’. Ik heb de opera nooit als antisemitisch of zelfs anti-Israëlisch ervaren, maar de overrealistiche beelden van de met stenen gooiende Palestijnse kinderen en schietende Israëlische soldaten vind ik te veel van het goede en niet ter zake doend: de opera werd gecomponeerd in 1991, bijna tien jaar voor de uitbarsting van de tweede Intifada. Maar goed, daar hoeft u het niet met mij eens te zijn (Warner Music Vision 50-51011-4857-2-5)
Death in Venice: een autobiografisch testament?
Het vocale oeuvre van Britten is vrijwel onlosmakelijk verbonden met één zanger, Peter Pears. Jarenlang waren ze partners zowel in de kunst als in het dagelijks leven. Voor Pears componeerde Britten zijn liederen en opera’s, en met diens stem in zijn hoofd maakte hij arrangementen van de Engelse volksliedjes.
Death in Venice, de laatste opera van de toen al zeer zieke Britten, werd ook voor zijn partner gecomponeerd. Zeker weten doe ik het uiteraard niet, maar ik denk dat Britten er iets meer van zijn eigen leven in gestopt heeft dan in zijn eerdere opera’s. En dat het sterk autobiografisch is.
Wat hebben we zoal om te vergelijken? Naast mijn speler liggen twee dvd’s en een cd. Nou ja, cd… Zeg maar gerust cd’s, want Decca heeft één van de grootse Britse componisten geëerd met een box met al zijn opera’s (4756029). In het acht schijfjes tellende tweede deel vindt u ook Gloriana, A Midsummer Night’s Dream, The Rape of Lucretia en The Turn of the Screw. Op Death in Venice en Gloriana na allemaal gedirigeerd door de componist zelf.
Om te zeggen dat de uit 1974 stammende opname zowat de beste is wat je je kan voorstellen, is natuurlijk een open deur intrappen. Het is niet alleen de meest voorbeeldige uitvoering (Peter Pears als Aschenbach en John Shirley-Quirk in al die baritonrollen) denkbaar, de opname zelf is ook waanzinnig goed: direct, helder en zo authentiek aandoend dat je de indruk krijgt dat het live is opgenomen. Steuart Badford dirigeert het English Chamber Orchestra.
TONY PALMER
Dezelfde dirigent, het orkest en de bariton komen we ook tegen in de film van Tony Palmer (TPDVD176), gefilmd op locatie in 1980. De rol van Gustav von Aschenbach werd overgenomen door Robert Gard, een mij onbekende tenor, die het werkelijk voortreffelijk doet. Al doet hij mij Pears niet vergeten.
De film is zeer realistisch en al doet het een beetje gedateerd aan (de typische jaren zeventig sfeer is alom aanwezig), het valt niet te ontkennen dat je als genageld op je stoel blijft zitten! De beelden ven Venetië zijn mooier dan mooi, de sfeer is beklemmend en de zanger-acteurs zijn meer dan voortreffelijk. Naast Gard en Shirley-Quirk viel mijn oog (en oor!) op een niet met name genoemde zanger in de rol van de Engelse klerk.
Op het doosje staat vermeld dat ook Pears eraan meedoet. Ik kon hem niet ontdekken, al meende ik zijn stem bij één van de figuranten bij de hallucinerende Von Aschenbach te horen.
PIER LUIGI PIZZI
Venetië hoort bij deze opera, natuurlijk. Vandaar dat een in die stad opgenomen voorstelling meer tot verbeelding spreekt dan één uit … (vul maar in). De in juni 2008 in La Fenice opgenomen productie (Dynamic 33608) is zonder meer bijzonder.
Pier Luigi Pizzi staat altijd garant voor mooie beelden en zijn ensceneringen zijn bijna altijd semirealistisch, maar dan met een twist naar zowel surrealisme als symbolisme.
In zijn voorliefde voor ballet kan hij soms te ver gaan, wat ook hier een beetje het geval is. Het koor en alle figuranten, zeeleden en gasten van het hotel bestaan uit prachtig geklede (of, zo je wilt, prachtig ontklede) bloedmooie dansers. Als er niet gedanst wordt, dan wordt er stilistisch gelopen en esthetisch gestaan.
Het is net een film en Visconti is niet ver te zoeken – zelfs de beroemde hoed die Silvana Mangano als Tadzio’s moeder droeg in die film is hier nagemaakt. Maar de sfeer is zeer beklemmend, de hitte voelbaar en het uiteindelijke resultaat zeer ontroerend.
Marlin Miller verdient een Oscar voor zijn rol van de gekwelde Von Aschenbach. Met zijn zakdoek zwaaiend en zweet afvegend probeert hij fatsoen te houden, om zich uiteindelijk aan de totale waanzin en het ijlen te moeten overgeven. Bravissimo!
Zijn stem is anders dan die van Pears. Ronder en meer gefocust, zeker naar de zaal toe, wat zijn verstaanbaarheid alleen maar ten goede komt.
Scott Hendricks is meer dan fenomenaal in al zijn ‘duivelse’ personages. Met een sardonische glimlach en zichtbaar veel plezier helpt hij Von Aschenbach zijn ondergang tegemoet.
Bruno Bartoletti weet van het orkest uit La Fenice de mooiste klanken te ontlokken.
Mijn kleine bezwaar: Tadzio (een bloedmooie, het valt niet te ontkennen, Alessandro Riga) is optisch te oud en te zeker van zichzelf. Toch – zeer, zeer aanbevolen.
MEER BRITTEN
Bij Intens Media (nooit van gehoord, er staat ook geen enkele informatie bij) is een box met 10 cd’s van Britten verschenen (bestelnummer 60047). Veel bekend materiaal, maar ook een paar (voor mij) nieuwe dingen, zoals de opname van Serenade for Tenor, Horn and Strings uit 1953 of het ballet The Prince of the Pagodas. Dat behoort zeker niet tot Brittens bekendste werken; het is dan ook fijn om het in de box tegen te komen.
De box is niet echt iets voor een doorgewinterde Britten-verzamelaar, maar voor een beginner en/of een geïnteresseerde liefhebber zonder meer een ‘hebbeding’. Zeker voor de prijs: rond de 15 euro.
Vergeet ook niet de prachtige documentaire Benjamin Britten & his Festival van Tony Palmer (TPDVD174). Het zeer korrelige beeld moet je voor lief nemen, maar alleen al de optredens van Julian Bream en Peter Pears die Schubert zingt maken het aanschaffen van de dvd meer dan waard!
IMMO KARAMAN regisseert BRITTEN in Düsseldorf. Deel 3: DEATH IN VENICE
Parsifal. Een selectieve mini discografie
Arthur Hacker: The Temptation of Sir Percival
Ik denk niet dat ‘Parsifal’ de moeilijkste Wagner-opera is om te zingen, althans niet voor de tenor. Oké, het eeuwenlang durende duet tussen Kundry en de titelheld vereist enorme uithoudingsvermogen, maar vergelijk het maar met een Siegfried of een Tristan!
Het is wel een zware klus voor een regisseur, want hoe moet je omgaan met de symboliek waar het werk bijna onder bezwijkt? Ga je het helemaal tot op het bot “strippen” om alle sentimentaliteit uit de weg te gaan of ga je juist voor het tegenovergestelde en gooi je er nog een steentje bovenop?
DVD’S
Stephen Langridge
Van de op de IC-afdeling van een ziekenhuis opgenomen Amfortas, die vastzit aan allerlei slangen en infusen kijk ik echt niet op. Een kale Kundry? Gaap. Al zo vaak gezien. Dat haar haar groeit naarmate de opera vordert? De wonderen zijn blijkbaar de wereld nog niet uit. Dat er vrouwen rondlopen, terwijl wij het met een zeer strikte “men only” sekte te maken hebben … ach.
Alles wat je in deze Parsifal, in 2013 opgenomen in Londen, te zien krijgt, heeft niets met het libretto te maken. Maar dat is onderhand niets nieuws meer.
Stephen Langridge ontdoet het verhaal van al zijn Christelijke symbolen en brengt het naar de gewone wereld van gewone stervelingen, zegt hij. Zelf heeft hij over “humaniseren”. Eén ding moet hij mij dan uitleggen: wat doet dan de in een lendendoek gestoken jongeling, die de plaats van de heilige graal heeft ingenomen?
Vernieuwend toneel? Best. Maar Parsifal? Nee. Het beeld uitzetten is in dit geval niet echt behulpzaam: geen van de zangers kan mij echt bekoren. Gerald Finley is een kei van een acteur maar geen Amfortas. Er ontbreekt iets in zijn manier van zingen, het klinkt alsof hij het zo mooi mogelijk wil laten klinken. Maar het is niet ondenkbaar dat de regie hem in de weg staat. Afijn: zonder beeld blijft van de rol helemaal niets meer over.
Willard White (Klingsor) mist het vileine en wie het onzalige idee heeft gehad om Angela Denoke als Kundry (en nog erger: als de “stem van boven”) te casten ….. Zelfs René Pape klinkt monochroom, alsof hij zijn rol mechanisch aan het afspelen is.
En Parsifal (Simon O’Neill)? Ach. Hij doet zijn best. Een prangende vraag: weet iemand eigenlijk waarom er tegenwoordig altijd zo ontzettend spastisch bewogen moet worden?
Maar het orkest van de ROH onder Antonio Pappano speelt niet minder dan goddelijk, toch wel een belangrijk pluspunt! (Opus Arte OA 1158)
Nikolas Lehnhoff
Lehnhoff, een regisseur die ik zeer bewonder en die ik tot één van de beste hedendaagse Wagner-regisseurs reken, heeft het verhaal omgekeerd. In zijn visie strijden de Graal Ridders niet tegen de destructieve krachten, nee, zijzelf zijn de destructieve kracht.
Ooit met de beste intenties opgericht om mensen nader tot elkaar te brengen, zijn ze in de loop der tijd al hun menselijkheid kwijt geraakt, een soort sekte aldus, verstard en verroest in hun oude gewoontes. Het kan ook niet anders dan dat ze gedoemd zijn om samen met Amfortas (uit) te sterven; en willen ze overleven dan moeten ze samen met Parsifal, en met Kundry, de tunnel door, een nieuwe toekomst tegemoet. Het is een open einde, anders dan Wagner had gewild, maar zeer logisch en verklaarbaar, en als zodanig meer dan acceptabel.
De cast is voortreffelijk. Christopher Ventris is een zeer overtuigende Parsifal. Waltraud Meier is een Kundry uit duizenden en Thomas Hampson ontroert als een gekwelde Amfortas. Schitterend ook Matti Salminen (Gurnemanz) en Tom Fox (Klingsor).
De kostuums zijn prachtig en de choreografie (de dansende bloemenmeisjes en de verleidingscéne in het bijzonder) zeer fraai. Het zeer sensueel spelende Deutsches Symphonie-Orchester Berlin staat onder leiding van Kent Nagano. Deze schitterende productie was oorspronkelijk voor het ENO in Londen gemaakt, waarna zij in San Francisco en Chicago te zien was. Uit Chicago werd zij vervolgens naar Baden Baden gehaald, waar het in 2005 werd verfilmd (Opus Arte OA 0915 D)
CD’S
Jaap van Zweden
Opera’s van Wagner, door Jaap van Zweden op de ZaterdagMatinee gedirigeerd, het is inmiddels een begrip geworden. Na de met jubel ontvangen opvoeringen van Lohengrin en Die Meistersinger von Nürnberg, stond het bij voorbaat vast dat ook Parsifal een feest ging worden.
Wij werden niet teleurgesteld, want wat die middag, op 11 december 2010 in het Amsterdams Concertgebouw gebeurde was niet minder dan een belevenis. Gelukkig werd de opera toen live opgenomen en is het op de markt uitgebracht (Challenge Classics CC72519). Het fraai vormgegeven, compacte doosje bevat naast 4 sacd’s een dvd met beelden van de hoogtepunten van de opera en een uitgebreid boekje met toelichtingen, synopsis en libretto.
Het is wellicht niet de beste Parsifal ooit: van Zweden begint naar mijn mening iets te voorzichtig en te nuchter, maar gaandeweg gebeurt het .. Klaus Florian Vogt is een lichte Parsifal, precies zoals ik mij een onnozele jongeman kan voorstellen en Katarina Dalayman een meer dan overtuigende, verleidelijke Kundry. Falk Struckman’s Amfortas klinkt zeer gekweld, maar de erepalm gaat naar de Gurnemanz van Robert Holl.
https://open.spotify.com/album/7srhSMWclQuK2bz5XgbwgC?si=o_IkBakNSbm1l97K5mjJRA
Marek Janowski
Janowski is een zeer ervaren Wagner dirigent. Zijn Ring, die hij in de jaren tachtig voor RCA heeft opgenomen staat als een huis. In 2010 is hij met het Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin aan een cyclus van 10 Wagner-opera’s begonnen, die allemaal door de Nederlandse label PentaTone Classics live worden vastgelegd.
De in april 2011 opgenomen Parsifal (PTC 5185 401 ) vind ik, zij het met een paar kanttekeningen, heel erg mooi. Elke Wilm Schulte (Klingsor) klinkt lekker gemeen en de werkelijk fantastische Franz Josef Selig zingt een zeer imponerende, maar bij vlagen ook ontroerende Gurnemanz.
Michelle deYoung (Kundry) is een kwestie van smaak. Persoonlijk hoor ik in die rol liever een voller geluid met een betere hoogte, minder borsttonen en iets minder vibrato, maar ze weet mij toch te overtuigen. Zo ook de gekwelde Amfortas van de toen nog zeer jonge Russische bariton, Evgeni Nikitin.
Ik moet toegeven dat ik een beetje moeite heb met de vertolker van de titelrol, Christian Elsner. Hij doet mij een beetje denken aan de Wagner-tenoren van vroeger, één van de redenen waarom ik zo laat aan Wagner toekwam. Ik vind zijn stem scherp, bovendien heeft hij de neiging tot schreeuwen en dat vind ik niet mooi.
Ik heb geen SACD, maar zelfs via een gewone cd speler komt het geluid werkelijk grandioos je kamer in. Alsof je er door omringd bent, zeer natuurlijk en met een prachtige dynamiek.
Christian Tieleman
Van Christian Thielemann zegt men dat hij een waardige opvolger is van Furtwängler, en daar zit wat in. Zijn voorliefde voor de grote Duitse componisten steekt hij niet onder stoelen en banken, en zijn interpretaties daarvan worden dan ook zeer terecht geroemd.
Ook zijn grilligheid en eigengereidheid heeft hij met zijn illustere voorganger gemeen, zijn interpretaties zijn dan ook vaak omstreden. Ik mag dat wel, want daardoor dwingt hij zijn luisteraar tot een aandachtig luisteren. Het meest bevallen me zijn Wagner interpretaties, vaak uitbundig en breed uitgesponnen.
Op dat punt stelt hij me in de tien jaar geleden live in Wenen opgenomen Parsifal (DG 4776006) opnieuw niet teleur. Hij legt de nadruk niet zozeer op de mystiek, als wel op het menselijke aspect van het werk en het werkelijk briljant spelende orkest volgt hem op de voet.
Het was Domingo’s laatste Parsifal, die rol had hij (terecht) laten vallen, en al is hij hoorbaar niet zo piep meer, nog steeds weet hij volkomen te overtuigen. Wat ook eigenlijk voor Waltraud Meiers Kundry geldt.
Franz-Josef Selig is een fantastische Gurnemanz, zijn warme bas met een prachtig legato lijkt geschapen voor de lange monologen, en Falk Struckmann zet een pracht van een Amfortas neer .
DOCUMENTAIRE
Tony Palmer
In 1998 heeft Tony Palmer een fascinerende film gemaakt, getiteld Parsifal – The Search for the Grail (Arthaus 100610). Domingo is er de gastheer en vertelt niet alleen over het werk, maar ook over de geschiedenis van de heilige graal. Het is een zeer boeiende en leuke zoektocht, geïllustreerd door onder meer fragmenten uit Indiana Jones en Monty Python. En uit de opvoering van de opera in het Mariinski, met naast Domingo Violeta Urmana als Kundry en Matti Salminen als Gurnemanz. Gergiev dirigeert.
Wagner and Stephen Fry
Basia con fuoco 