kamermuziek/solorecitals

Merel Vercammen en Dina Ivanova: sprookjesachtig cd-debuut

Symbiosis cover

Hier word ik heel blij van. Een fantastische jonge violiste die niet zit te wachten tot een platenmaatschappij zich aandient en het heft in eigen handen neemt. Wat, behalve het (grote, geef ik toe) gemis aan reclame en ondersteuning eigenlijk alleen maar voordelen oplevert. Althans voor ons, luisteraars, want nu worden we niet getrakteerd op de zoveelste Bach of Mozart. Ook niet op Wieniawski (al horen we van hem de laatste tijd niet zo veel meer) maar wel op zijn dochter, Irene Régine (1879-1932).

Symbiosis Irena-Wieniawska-P

Poldowski (Irene Régine Wieniawska)

De weinig bekende dochter van de grote Pools-Joodse virtuoos Henryk Wieniawski werd geboren in Brussel maar al gauw na zijn dood (hij stierf toen Irene tien maanden oud was) verhuisde zij met haar Britse moeder naar Londen. Zij studeerde in Brussel, woonde in Parijs en was getrouwd met Sir Aubrey Dean Paul, 5th Baronet. Zij wilde noch de naam van haar echtgenoot noch van haar vader willen gebruiken, zij wilde louter op haar muziek worden beoordeeld. Vandaar dat ze het pseudoniem Poldowski heeft aangenomen.

Ik kende een paar vaan haar liederen (chansons, eigenlijk), maar de Vioolsonate betekende voor mij de eerste kennismaking met de componiste in een wat ‘klassieker’ genre. En mensen, mensen, wat is het mooi! Waarom wordt het nooit gespeeld?

Symbiosis Mathilde Wantenaar

Mathilde Wantenaar © Karen van Gilst

De naam van Mathilde Wantenaar is helemaal nieuw voor mij. De in 1993 geboren componiste schrijft in een zeer romantische stijl, wat niet alleen zeer prettig is voor mijn oren maar mij ook een beetje doet verzuchten: hèhè, eindelijk weer eens iets waar ik voor het slapen gaan naar kan luisteren. De drie Sprookjes voor viool en piano doen hun titel eer aan. Ook de uitvoering is betoverend.

Merel Vercammens stokvoering is zacht en liefdevol en haar toon zoet. Toverachtig, eigenlijk. En zo passend bij die prachtige werkjes! Als ook bij de net zo toverachtige Vioolsonate van César Franck, het enige bekende werk op het recital. In de toelichting schreef Vercammen dat zij al sinds haar vijftiende verliefd is op die sonate en dat is te horen. Ik kan mij niet herinneren wanneer ik het werk zo mooi uitgevoerd heb gehoord, niet sinds mijn geliefde opname van het duo Mintz/Bronfman. Daarin (en niet alleen daar in!) wordt ze fenomenaal bijgestaan door Dina Ivanova, één van de prijswinnaars op het laatste Liszt-Concours. Over symbiose gesproken!

De opname klinkt helder en de toelichting – van de hand van Merel Vercammen zelf – is zeer lezenswaardig. En nu: naar de winkels en kopen! Dat moet van mij!

Trailer van de album:

Symbiosis
Poldowski: Vioolsonate in d
Mathilde Wantenaar: Sprookjes voor viool en piano
César Franck: Vioolsonate in A
Merel Vercammen (viool), Dina Ivanova (piano)
Gutman Records CD 191

 

Jan Lisiecki gelooft in Mendelssohn

Lisiecki Mendelssohn

Jan Lisiecki is nog maar 23 jaar oud, maar de cd met pianoconcerto´s van Mendelssohn is al zijn vijfde opname voor de Deutsche Grammophon. Toeval of niet: ook Mendelssohn was 23 toen hij zijn eerste pianoconcerto heeft gecomponeerd. Zo ongeveer.

Mendelssohn-Horace_Vernet-1831-464

Felix Mendelssohn in 1831 door Horace Vernet

Dat de componist ook een geweldige pianist is geweest weten we uit de overleveringen van zijn tijdgenoten. Onder andere van Robert Schumann die behoorlijk onder de indruk was van zowel het concerto als ook de uitvoering. Lisiecki: “Ik geloof in Mendelssohn. De concerten zitten vol emotie, virtuositeit, schoonheid, drama, maar ze vragen om een delicate benadering en een ongelooflijke precisie’.

Dat hij erin gelooft, dat hoor je. Zijn uitvoering is dan ook verbluffend en toch heb ik iets te mekkeren! Het is mij te virtuoos, te snel, te energiek, te gespierd. Mendelssohn wist als geen ander om op het randje tussen het nieuwe van de romantiek en het ietwat conservatieve van het classicisme te balanceren. Dat mis ik. Wat er ontbreekt zijn de lichtere tinten, de pastellen, de zachtheid.

Hieronder speelt Lisiecki ‘Venetian Gondola Song’:

Gelukkig speelt Lisiecki nog de Variations sérieuses en het Rondo capriccioso en daar weet hij mij voor honderd procent te overtuigen. Net als in ‘het toetje’, het ‘Venetiaanse gondellied’ uit Lieder ohne Worte. Daarin toont hij zich een echte klavierleeuw die zijn poëtische kant mee laat prevaleren.


FELIX MENDELSSOHN
Pianoconcerto’s; Variations sérieuses in d, op. 54; Rondo Capriccioso in E, op.14; Lieder ohne Worte op. 19b nr. 6 (Venetian Gondola Song)
Jan Lisiecki (piano), Orpheus Chamber Orchestra
DG 00028948364718

 

Fascinerende kennismaking met Yitzhak Yedid

YItzhak Yedid cd

Een kleine waarschuwing vooraf: het begint met een ‘boem!’. Als je dar niet op bedacht bent dan kun je behoorlijk schrikken. Mij deed het zowat uit mijn stoel schieten, maar de landing erna was gelukkig aan de zachte kant. Laat ik het zo zeggen: de ‘boem’ – ik neem aan dat het dus de ‘killul’ (de ‘vloek’) uit de titel is – was een voorbode van een interessant verhaal. Maar u bent al gewaarschuwd.

‘Chad Gadia’ (de kleine geit) voor klarinet, viool, cello en piano is anders. Laat ik het maar zo formuleren: de titel dekt precies de lading. Heerlijk. Mij toverde het de glimlach op mijn gezicht.

Het pianoconcerto is alweer anders. Ik weet niet of ik het mooi vind maar beoiend is het zeer zeker, voornamelijk door de geweldige uitvoering. De pianist Michael Kieran Harvey verdient meer dan een pluim voor zijn waanzinnig goede prestatie. Het beste hoor je het in de zeer classicistisch aandoende derde deel.

Yitzhak Yedid

Yitzhak Yedid ¢ Wikioedia

De Israëlische componist Yitzhak Yedid werd in 1971 geboren in Jeruzalem, zijn ouders waren Joodse vluchtelingen uit Syrië. In zijn muziek hoor je de invloeden van Arabische en Joodse ritmes, dat alles gecombineerd met free jazz. Het beste hoor je het in de (voor mij de beste en ook de meest interessante) titelcompositie, ‘Angels Revolt’, een chaconne voor piano.

Maar als ik heel erg eerlijk mag zijn: ik vond de kennismaking zonder meer fascinerend, maar of ik de cd ooit nog eens gewoon zo, voor mijn eigen plezier ga opzetten? Mijn advies: neem er de tijd voor, luister en … wie weet?


YITZHAK YEDID
Angels Revolt
Kiddushim ve´killulim, Chad Gadya, Concerto voor piano and strings, Angel´s Revolt
Rachael Shipard, Michael Kieran Harvey (piano); Christian Lindberg, Graeme Jenkins (dirigent) e.a.
Betweenthelines BTLCHR71246

Karl Weigl: de glinsterende Weense traditie

Weigl

Karl Ignaz Weigl werd in 1881in Wenen geboren in een geassimileerd Joods gezin. In 1938 vluchtte hij naar New York waar hij tien jaar later overleed. De componist én zijn muziek werden ‘even vergeten’, iets wat we echt niet alleen aan de nazi’s te danken hebben.

In 1938 schreef Arnold Schönberg; ‘Ik heb Dr. Weigl altijd als één van de beste componisten van de oude school beschouwd; één van degenen die de glinsterende Weense traditie hebben voortgezet ‘. Beter zou niemand het kunnen formuleren.

De ‘glinsterende Weense tradities’ zijn Weigls voornaamste handelsmerk. Oneerbiedig gezegd kun je zijn muziek als een soort doorgeefluik beschouwen. Een soort corridor, die van een klassieke Beethoven via een zielknijpende Schubert en onderaards erotische Zemlinsky loopt om uiteindelijk in een rustig vaarwater van Weigl te belanden, en vandaar uit zijn weg naar onze harten te vinden.

Weigl foto

Karl Weigl © Wikipedia

Weigl is niet een componist van wie ik veel heb gehoord (nee, het ligt niet aan mij) en behalve zijn, overigens prachtige liederen en een paar van zijn kamermuziekcomposities kende ik hem niet zo goed. Deze cd is dus meer dan welkom, zeker ook omdat er zo waanzinnig goed wordt gemusiceerd.

Het meest ben ik gecharmeerd van de violist David Frühwirth. Zijn toon is zeer zoet, net zo zoet als de Weense Sachertarte. Het best hoor je het in het zeer Schubertiaans pianotrio, maar vergis je niet! Luister even naar het allegro molto, het derde deel van de tweede vioolsonate uit1937 en ontdek het complexe van het ‘Weens-geluid’.

En ik voel mij vrij om nog een citaat te gebruiken, nu van Pablo Casals: “Zijn muziek zal niet verloren gaan, na de storm komen we er weer op terug. Ooit komen we terug naar degenen die echte muziek hebben geschreven.” Het heeft even geduurd en we zijn er nog lang niet, maar het begin is al gemaakt.


KARL WEIGL
Violin Sonata No.2, Two pieces for violin, Two pieces for cello, Piano Trio
David Frühwirth (viool), Benedict Kloeckner (cello), Florian Krumpöck (piano)
Capriccio C5318

Mahleriaanse Weigl meesterlijk uitgevoerd

Pianotrio’s uit Armenië: wat een pracht!

armenian piano trios

Wat weten we van de Armeense klassieke muziek? Hoeveel Armeense componisten kent een doorsnee liefhebber? Weinig, vrees ik. Op Aram Khachatourian en zijn Gayaneh na, dan. Maar ook deze componist dankt zijn betrekkelijke bekendheid aan de ‘sabeldans’ en de openingstune van de ooit zo populaire TV-serie Onedinline. Droevig. Des te meer als je bedenkt dat de Armeense cultuur met haar eigen alfabet en haar eigen muzieknotatie tot de oudste in Europa behoort.

Armenian Mnsurian

Tigran Mansurian

Gelukkig wordt er de laatste tijd wat meer aandacht aan besteed, wat voornamelijk te danken is aan de (van oorsprong) Armeense musici. Zo heeft de altvioliste Kim Kashkashian al in 2003 een cd opgenomen met de muziek van Komitas en Tigran Mansurian.

Hieronder: Kim Kashkashian, Jan Garbarek en Ivan Avaizovsky spelen het Lachrymae van Mansurian

De laatste treffen we ook op de cd met Armeense pianotrio’s, door Et’Cetera in 2004 opgenomen,  met behalve Mansurians ‘Vijf Bagatellen’ ook composities van Arno Babadjanian, Gayaneh Tchebodarian en Krikor Hakhinian.

Hieronder het piano trio van Arno Babadjanian:

Alle stukken op deze cd werden tussen 1945 en 1985 gecomponeerd en zijn alle bijzonder ritmisch en buitengewoon prettig om naar te luisteren. Persoonlijk heb ik wat moeite met het trio van Hakhinian, wellicht door zijn ‘barokke’ karakter, maar daar kwam ik gauw overeen.

Levon Chillingirian, de als zoon van Armeense ouders op Cyprus geboren violist kennen we als aanvoerder van het Chillingirian Quartet. Hier wordt hij bijgestaan door Viviane Spanoghe (cello) en André De Groote (piano).

Ik kan die cd aan een ieder van harte aanbevelen. De hier gespeelde stukken zijn niet alleen interessant, ze zijn ook buitengewoon mooi en de uitvoeringen zijn meer dan voortreffelijk.

Hieronder ‘Moderato’ uit de Five Bagatelles van Mansurian:

Arno Babadjanian, Tigran Mansurian, Gayaneh Tchebodarian, Krikor Hakhinian
Armenian Piano Trios
Levon Chilingirian (viool), Viviane Spanoghe (cello), André De Groote (piano)
ET’CETERA KTC 1262

Met harp in de hoofdrol: Rachel Talitman speelt werken van Anna Segal

annasegalharp

De Israëlische, in Oekraïne geboren componiste Anna Segal is niet echt een naam die je vaak ergens tegenkomt. Best jammer want haar composities zijn het aanhoren meer dan waard.

annasegallenrachel

Anna Segal en Rachel Talitman

Speciaal voor haar landgenote Rachel Talitman componeerde ze werken voor harp en kamermuziekensemble, waarbij de harpiste samenwerking aangaat met verschillende instrumenten. Het resultaat is niet minder dan verbluffend, al realiseer ik mij dat het niet ieders cup of tea zal zijn.

Alle composities op deze cd doen zeer impressionistisch aan, maar dan met een stevigere body; aardser en toch dromerig. Waarbij ook de oude jazz niet ver weg is en de sfeer mij doet denken aan jamsessions van weleer, in de “wee small hours in de morning”. Zeer visueel en sfeervol. Ik vind het prachtig.

Van alle hier opgenomen werken vind ik het Concertino voor harp, klarinet en strijkkwintet het beste. De muziek, die de harp in een soort dialoog laat gaan met de klarinet en de strijkers klinkt zeer spannend. Niks geen softie ‘gepingel’, maar een zeer evenwichtige verdeling van de hoofdrollen, zoals het hoort. Dat het daarbij zeer aangenaam is om er naar te luisteren – Segalls muziek is zeer melodieus, met rijke harmonieën – is zeker meegenomen.

In de Suite heeft de klarinet plaats gemaakt voor de hobo. Zelf vind ik de compositie zwakker en onevenwichtiger. Het klinkt mij iets te luchtig, waarbij Segal zich helaas te veel herhaalt. Best jammer want de warmte en de sensualiteit van de hobo vormt een  geweldige match met de zoete klanken van de harp. Wat ik wel mooi vind is het dansante karakter van het stuk, iets wat eigenlijk alle Segals werken domineert. Het beste hoor je het in de met zijn overheersend donkere tonen zeer melancholisch andoende Sonate voor harp en cello.

Rachel Talitman (harp) en haar partners: Jean-Marc Fessard (klarinet), Adrien Able (hobo) en het Ensemble Mendelssohn spelen op een allerhoogst niveau. Een waarlijk prachtige cd.


website van Anna Segal:
http://www.anna-segal.com/

Anna Segal
Chamber music for harp
Rachel Talitman (harp), Jean-Marc Fessard (klarinet), Adrien Able (hobo); Ensemble Mendelssohn
Harp&Company CD5050-41

Kim en Blechacz mengen Poolse melancholie met Franse elegantie

blechacz kim

Sinds kort vormen de Poolse meesterpianist Rafał Blechacz en de Koreaanse stervioliste Bomsori Kim een duo, althans op de bühne. Hun samenwerking bracht ze naar de studio van de Deutsche Grammophon, waar ze cd opnamen met Poolse en Franse werken voor viool en piano.

Blechacz en Kim over hun samenwerking:

De keuze voor juist die twee landen wordt verklaard middels muziek van Frédëric Chopin, van wie ze de door Nathan Milstein bewerkte Nocturne nr.20 in c mineur spelen. Chopin, die de helft van zijn korte leven in Frankrijk woonde staat namelijk symbool – volgens de samenstellers althans – voor de perfecte symbiose van de Poolse melancholie en de Franse elegantie. Maar of het ook voor de andere componisten op de cd opgaat?

Ach, onbelangrijk eigenlijk als er zo prachtig wordt gemusiceerd. Niet dat ik geen kanttekeningen heb. Zo vind ik de piano te dominant en veel te hard klinken, althans in Fauré. Nu is Blechacz een meer dan voortreffelijke pianist die bekend staat om zijn poëtische aanslag en laat dat nou precies zijn wat ik daar mis!

Maar het kan ook aan de opname liggen want in Debussy wordt de balans hersteld waardoor je eindelijk hoort hoe prachtig het spel van Kim is. Haar strijkvoering is delicaat en haar voordracht mysterieus mystiek, zo klinkt ook de pianist. Precies zoals het hoort.


FAURÉ, DEBUSSY, SZYMANOWSKI, CHOPIN
Rafał Blechacz (piano), Bomsori Kim (viool)
DG 48364671

 

 

Amati Ensemble zet strijkkwartetten van Paganini op de kaart

Paganini AmatiWat weet een gemiddelde muziekliefhebber van en over Nicoló Paganini?
Dat hij een duivelskunstenaar was en wellicht zelfs een ‘vioolspelende duivel’? De schepper van ‘Cappriccio’s’ die iedere violist hoofd- en vingerbrekens bezorgen alleen al als zij er aan denken? De componist van de hondsmoeilijke vioolconcerten en duetten voor viool en gitaar?

De maestro uit Genua had veel meer in zijn mars en op zijn notenbalken. Onder andere heerlijke, overromantische strijkkwartettten. Niet dat ze zo makkelijk zijn om te spelen maar bij de luisteraar komen ze meer dan gemoedelijk over. Niemendalletjes? Zonder twijfel, maar zo, zo ontzettend lekker! Zeker als het zo aanstekelijk uitgevoerd wordt.

Het Amati Ensemble dat in een steeds wisselende samenstelling, maar altijd onder de meer dan bezielde leiding van de sterviolist Gil Sharon (ooit de concertmeester van het Limburgs Symfonie Orkest) optreedt, doet de naam van de uitgever alle recht aan. Briljant!

Heeft u een winterdiep? Slecht geslapen? Is uw minnaar met de dochter van de buurman ervandoor? Ik weet een remedie! De strijkkwartetten van Paganini. Mensen: ren naar de winkel, koop de cd of bezoek Spotify. Ga lekker achterover zitten en schaamteloos genieten. Wedden, dat al uw problemen, net als de sneeuw, tegen die tijd zijn gesmolten?


Nicolò Paganini
Strijkkwartetten 1 t/m 3
Amati Ensemble String Quartet: Gil Sharon, Sonja van Beek, Ron Ephrat & Floris Mijnders
Brilliant Classics 94287

The voice of the Viola in Times of Opression: viola as a voice for the persecuted

altviool voice of the viola

The viola sonata by Dick Kattenburg (1919-1944) consists of only one movement, allegro moderato. The reason is simple: before Kattenburg could complete the work, he was arrested during a raid in a cinema and sent to Westerbork on 5 May 1944. Two weeks later, on 19 May 1944, he was deported to Auschwitz, where he was murdered. Kattenburg was only 24 years old.

Max Vredenburg (1904 -1976) is now mainly known as co-founder of the National Youth Orchestra. In the 1920s he left for Paris where he studied with Paul Dukas and Albert Roussel, composers who influenced him greatly. In 1941 he fled to Batavia and in 1942 he ended up in a Japanese camp. He survived the war but a large part of his family was murdered in Sobibor and Auschwitz. He composed the Lamento in 1953 in memory of his sister Elsa.

altvioool VredenburgMax1

Max Vredenburg © Maria Austria MAI

The sonata by Mieczysław Weinberg, originally composed for clarinet and piano, is perhaps the most complex of all the other works on this CD. It is also the only composition that is not only sad: you can also recognize fragments of klezmer and Jewish folklore in it.

And if you think you recognize the opening measures of Beethoven’s Mondscheinsonate in ‘Adagio’, you are right. Those notes are indeed in it. Just as in the adagio, the final movement of Dmitri Shostakovich’s sonata. The work, dating from 1975, was his last composition, and shortly after the completion of the sonata he died of lung cancer.

I can only be brief about the performance: the absolute TOP! The sound that Ásdís Valdimarsdóttir elicits from her viola is of a rare beauty. It is so beautiful that it hurts. Listen to the Adagio of Weinberg’s sonata. Terrifying.

Marcel Worms, surely one of the greatest pianists/accompanists of our time, keeps himself a bit in the background, giving his Icelandic colleague all the honour of wearing glasses. But just listen carefully and experience how compassionate his contribution is. That’s what I think is called ‘partners in crime’. I can’t describe it any better.

Mieczysław Weinberg, Dick Kattenburg, Max Vredenburg, Dmitri Shostakovich
The voice of the Viola in Times of Opression
Ásdís Valdimarsdóttir (viola), Marcel Worms (piano)
Zefir Records ZEF 9657

Translated with www.DeepL.com/Translator

Article in Dutch: The voice of the Viola in Times of Opression: de altviool als stem voor de vervolgden

Forbidden Music in World WAR II: PAUL HERMANN

The voice of the Viola in Times of Opression: de altviool als stem voor de vervolgden

altviool voice of the viola

De altvioolsonate van Dick Kattenburg (1919-1944) bestaat uit maar één deel, allegro moderato. De reden is simpel: vóór Kattenburg het werk kon voltooien werd hij tijdens een razzia in een bioscoop opgepakt en op 5 mei 1944 naar Westerbork gestuurd. Twee weken later, op 19 mei 1944, werd hij naar Auschwitz gedeporteerd, waar hij werd vermoord. Kattenburg is maar 24 jaar oud geworden.

 

Max Vredenburg (1904 -1976) is tegenwoordig voornamelijk bekend als medeoprichter van het Nationale Jeugd Orkest. In de jaren twintig vertrok hij naar Parijs waar hij met o.a. Paul Dukas en Albert Roussel studeerde, componisten die hem zeer hebben beïnvloed. In 1941 vluchtte hij naar Batavia en in 1942 belandde hij in de Jappenkamp. Hij heeft de oorlog overleefd maar een groot deel van zijn familie werd vermoord in Sobibor en Auschwitz. Het Lamento componeerde hij in 1953 ter nagedachtenis van zijn zus Elsa.

altvioool VredenburgMax1

Max Vredenburg © Maria Austria MAI

De sonate van Mieczysław Weinberg, oorspronkelijk gecomponeerd voor klarinet en piano is misschien de meest complexe van alle andere werken op deze cd, het is ook de enige compositie die niet alleen maar treurig is: je kunt er ook flarden klezmer en Joodse folklore in herkennen.

En als u denkt in ‘Adagio’ de beginmatten van de Mondscheinsonate van Beethoven te herkennen dan heeft u gelijk. Die noten staan er wel degelijk in. Net zo trouwens als in het adagio, het slotdeel van de sonate van Dmitri Sjostakovitsj. Het uit 1975 stammende werk was zijn laatste compositie, vlak na de voltooiing van de sonate overleed hij aan longkanker.

Over de uitvoering kan ik maar kort zijn: een absolute TOP! De klank die Ásdís Valdimarsdóttir haar altviool ontlokt is van een zeldzame schoonheid. Het is zo mooi dat het pijn doet. Luister even naar het Adagio van de sonate van Weinberg. Huiveringwekkend.

Marcel Worms, toch wel een van de grootste pianisten/begeleiders van onze tijd houdt zich een beetje schuil, zijn IJslandse collega alle eer gunnend om te brilleren. Maar ga maar goed luisteren en ervaar hoe ontzettend meevoelend zijn bijdrage is. Zoiets heet ‘partners in crime’, denk ik. Beter kan ik het niet omschrijven.


Mieczysław Weinberg, Dick Kattenburg, Max Vredenburg, Dmitri Shostakovich
The voice of the Viola in Times of Opression
Ásdís Valdimarsdóttir (altviool), Marcel Worms (piano)
Zefir Records ZEF 9657

The voice of the Viola in Times of Opression: viola as a voice for the persecuted