Dick_Kattenburg

Marcel Worms ontfermt zich over pianowerken van Joodse componisten

Worms pianowerkem

Marcel Worms kunnen we rustig de ambassadeur van vervolgde en vergeten componisten noemen. Voor zijn nieuwste cd heeft hij pianowerken opgenomen van componisten uit verschillende Europese landen: Nederland, Polen, Hongarije, Tsjechoslowakije, Frankrijk en Oostenrijk. Niet alleen de landen van afkomst zijn verschillend, hun composities geschreven tussen 1922 en 1943 zijn het ook. Van jazzy en swingend via romantisch, virtuoos en ingetogen tot een poging tot serialisme.

Er is één verbindingssector: allemaal waren ze Joods en op drie na (Weinberg, Laks en Urbancic) hebben ze de oorlog niet overleefd. Weinberg vluchtte naar de Sovjet-Unie, Urbancic (die eigenlijk niet Joods was maar zijn vrouw en kinderen wel) naar IJsland. En Laks had de enorme mazzel om Auschwitz te overleven, als de kapelmeester van het kamporkest.

De cd begint spetterend met ‘Blues’ van Szymon Laks. Het is onbekend wanneer het heerlijk werkje werd gecomponeerd, zelf denk ik aan begin jaren dertig. De ‘Novolette’ van Dick Kattenburg uit 1941 sluit daar perfect aan. Alsook de zeer ritmische ’Toccata’ van Paul Hermann.

De ‘Prelude’ van Mischa Hillesum (de broer van Etty) is een andere koek. De compositie zit sterk in de romantiek verankerd: Chopin en Rachmaninoff zijn nergens ver weg; en de twee Hommage-stukken (aan Sherlock Holmes en aan Remmington) van Leo Smit die je eigenlijk nergens kunt ‘opbergen’ zijn gewoon verrukkelijk.

Victor Urbancic is voor mij een grote onbekende, het is voor het eerst dat ik iets van hem hoor. Zo raar is het niet, zijn composities zijn totaal vergeten en de ‘Sonatine’ uit 1922 beleeft hier zijn plaatpremière. Echt kapot ben ik er niet van, wat onder andere aan mijn onbekendheid met zijn idioom kan liggen.

Worms

Waar ik wel kapot van ben is het onweerstaanbare spel van de pianist. Marcel Worms speelt alsof zijn leven er van afhangt. Vol overtuiging en een echt pianistiek elan.


 

Szymon Laks (1901 – 1983), Dick Kattenburg (1919 – 1944), Paul Hermann (1902 – 1944), Mischa Hillesum (1920 – 1943), Nico Richter (1915 – 1945), Erwin Schulhoff (1894 – 1942), Viktor Urbancic ( 1903-1958), Gideon Klein (1919 – 1945), Leo Smit (1900 – 1943), Mieczyslaw Weinberg (1919 – 1996)
Marcel Worms, piano
Zefir Records ZEF 9669

Silenced Voices

Silenced voices

Do you know the Black Oak Ensemble? There is a good chance you don’t, even though this American string trio, which barely anyone knows in the Netherlands, is rated as absolute top class. Its recent CD called Silenced Voices features pieces by six Jewish composers,  Géza Frid, Paul Hermann, Dick Kattenburg, Gideon Klein, Hans Krása and Sándor Kuti.

silnced ermann_1

Paul Hermann

They originally came from Hungary, Czechoslovakia and the Netherlands and with the exception of Géza Frid, who was active in the Dutch Resistance, they were all murdered. Hans Krása, Gideon Klein and Dick Kattenburg at Auschwitz. Sándor Kuti at a concentration camp in the Ukraine, probably in 1945 (!). But we don’t even know when or where the almost Dutch Paul Hermann was murdered.

Silenceed Kuti_Sándor

Sándor Kuti

Sándor Kuti studied at the Franz Liszt Academy with Georg Solti, who had a great deal of respect for him and once said that if he had not been murdered, Kuti would have become one of the greatest composers of Hungary. I read that he continued to compose up until his death somewhere in the Ukraine.

His Serenade for String Trio (1934) was what touched me the most on this CD. Of course the fact that I had never heard this composition before could have influenced how it affected me, but even when I listened to it again, it intrigued and moved me. Despite the numerous quotes straight from Hungarian folk music, the trio got under my skin. Just listen to the mesmerizing Scherzando that turns into an ominous Adagio ma non troppo. Real goosebumps.

Silenced Géza Frid lowres

Géza Frid

Géza Frid taught chamber music at the Utrecht Conservatory from 1964 to 1970, and his trio also had its world premiere here. Frid survived the war but died a horrifying death. The staff at his nursing home failed to check the temperature in his bathtub and he died at the Beverwijk Burn Centre.

Silenced Krasa

Hans Krása

Like Gideon Klein’s string trio, Hans Krása’s Passacaglia & Fugue for String Trio had already been recorded a couple of times, though still not often enough. Certainly not if you bear in mind that neither of the compositions are anything short of true masterpieces.

Silenced gideon-klein-bababa2d-8316-404b-bef4-7146a240c53-resize-750

Gideon Klein

There is also an earlier recording – one recording! – of Dick Kattenburg’s Trio à cordes. It had its world première on the incredible CD of The Hague String Trio. The composition only takes five minutes but what a five minutes they are!

silenced -Zelfportret_op_partituur,_door_Dick_Kattenburg

Dick Kattenburg: self portrait

The performance by the Black Oak Ensemble is simply sublime. I think you should all buy this CD!.


Kattenburg: Trio à cordes
Kuti: Serenade for String Trio 
Krása: Passacaglia & Fuga for String Trio
Klein: Trio for violin, viola, and cello
Hermann: Strijktrio
Frid: Trio à cordes, Op. 1
Black Oak Ensemble
Cedile Records CDR 90000 189

English translation: Sheila Gogol

 

 

 

Silenced Voices: hoe lang nog?

Silenced voices

Kent u het Black Oak Ensemble? De kans is groot van niet en dat terwijl het in Nederland vrijwel onbekend Amerikaans strijktrio bij de absolute top hoort. Op de niet zo lang geleden uitgekomen cd getiteld Silenced Voices hebben ze werken opgenomen van zes Joodse componisten: Géza Frid, Paul Hermann, Dick Kattenburg, Gideon Klein, Hans Krása en Sándor Kuti.

silnced ermann_1

Paul Hermann

Oorspronkelijk kwamen ze uit Hongarije, Tsjechoslowakije en Nederland en op Géza Frid na (hij deed actief mee met het verzet in Nederland) werden ze allemaal vermoord. Hans Krása, Gideon Klein en Dick Kattenburg in Auschwitz. Sándor Kuti in een concentratiekamp in Oekraïne, waarschijnlijk in 1945 (!). Maar ook van de bijna Nederlandse Paul Hermann weten we noch de datum noch de plaats waar hij werd vermoord.

Silenceed Kuti_Sándor

Sándor Kuti

Sándor Kuti studeerde aan de Franz Liszt Academie samen met Georg Solti die hem zeer hoog achtte en ooit verklaarde dat Kuti, als hij niet vermoord was geworden een van de grootste componisten van Hongarije zou zijn geworden. Ik las dat hij tot aan zijn dood ergens in Oekraïne aan het componeren was geweest.

Zijn Serenade voor strijktrio uit 1934 is voor mij het meest aangrijpende werk op deze cd. Dat ik de compositie niet eerder had gehoord kan natuurlijk van invloed zijn geweest voor mijn beleving, maar ook bij herhaald luisteren kan ik mij er niet van los maken. Ondanks de vele citaten die rechtstreeks komen uit de Hongaarse volksmuziek voelt het trio ongemakkelijk aan. Luister even naar het Scherzando dat al je aandacht gaat opeisen en die in een onheilspellend Adagio na non troppo overgaat. Echt kippenvel.

Silenced Géza Frid lowres

Géza Frid

Ook het trio van Géza Frid (tussen 1964 en 1970 hoofddocent kamermuziek aan het Utrechts Conservatorium) beleeft hier zijn wereldpremière. Frid heeft dan de oorlog overleefd, maar zijn dood was niet minder dan gruwelijk: de verpleegkundigen in zijn verzorgingstehuis hadden de temperatuur van zijn badwater niet gecontroleerd. Hij stierf in het brandwondencentrum in Beverwijk.

Silenced Krasa

Hans Krása

Hans Krása’s Passacaglia & Fuga voor Strijktrio is, net als het strijktrio van Gideon Klein al een paar keer eerder en vaker opgenomen maar nog steeds niet vaak genoeg. Zeker als je bedenkt dat beide composities niet minder zijn dan echte meesterwerken.

Silenced gideon-klein-bababa2d-8316-404b-bef4-7146a240c53-resize-750

Gideon Klein

Ook van Dick Kattenburgs Trio à cordes bestaat al – één! –  opname, het beleefde zijn wereldpremière op de waanzinnig goede cd van Het Haags Strijktrio. Het werk duurt maar vijf minuten maar wat een vijf minuten!

silenced -Zelfportret_op_partituur,_door_Dick_Kattenburg

Dick Kattenburg: zelfporrtet

De uitvoering door het Black Oak Ensemble is gewoon subliem. Deze cd moet u allemaal van mij kopen.


Kattenburg: Trio à cordes
Kuti: Serenade for String Trio 
Krása: Passacaglia & Fuga for String Trio
Klein: Trio for violin, viola, and cello
Hermann: Strijktrio
Frid: Trio à cordes, Op. 1

The voice of the Viola in Times of Opression: de altviool als stem voor de vervolgden

After the Darkness

Forbidden Music in World WAR II: PAUL HERMANN

Entartete Musik, Teresienstadt en Channel Classics

DROMEN ZIJN BEDROG

 

 

After the Darkness: the Hague String Trio brings suppressed composers back to life

Haags strijktrio cover

The title of this CD is taken from the book with the same name by Auschwitz survivor Elie Wiesel, ‘After the Darkness: Reflections on the Holocaust’.

Gideon Klein and Hans Krása:

Hans Krása (1899-1944) and Gideon Klein (1919-1945) ended up in the Terezín concentration camp (Theresienstadt), before being deported to Auschwitz where they were murdered. But until that time they continued to compose as well as they could. In Terezín, yes. That is where both Krása’s Passacaglia & Fugue and Tanec (Dance) were composed, as well as Gideon Klein’s incredibly beautiful String Trio.

 

Afbeeldingsresultaat voor Laszlo Weiner

Lászlo Weiner

The Hungarian Lászlo Weiner (1916-1944) was deported in February 1943 to the labour camp in Lukov (Slovakia), where he was murdered a year later. I had not heard his Serenade for string trio from 1938 before. Why is that? It’s just beautiful!

Afbeeldingsresultaat voor Dick Kattenburg

Dick Kattenburg

The Dutchman Dick Kattenburg (1919-1944) did not survive the war either: on May 19, 1944, he was deported to Auschwitz. His Trio à cordes sees its world premiere here. I can’t listen to this with dry eyes. Yes, I know, I know, one has to limit oneself to the music, but sometimes it is so damn difficult! But trust me, the standard of what is on offer is of the highest quality and that the work is still performed so infrequently is due to… What actually? Uwillingness? Guilt?

This year it is exactly one hundred years ago that Klein, Weiner, Kattenburg and Weinberg were born. You would expect at least something in the form of (small) memorial concerts, wouldn’t you?

Haags strijktrio

The Hague String Trio (Justyna Briefjes, Julia Dinerstein and Miriam Kirby) was founded in 2006. In the booklet they tell us that After The Darkness is a project close to their heart, which certainly can be heard. “We feel it is a privilege to bring the music of these composers to life and to create a lasting legacy, so that their voices are never forgotten”. Thank you!


Hans Krása: Passacaglia & Fugue – Tanec (Theresienstadt 1944)
Gideon Klein: String trio (Theresienstadt 1944)
Lászlo Weiner: Serenade (1938)
Dick Kattenburg: String Trio (1937/39)
Mieczyslaw Weinberg: String trio on. 48 (1950)
The Hague String Trio
Cobra Records 0065

After the Darkness

Translated with http://www.DeepL.com/Translator

After the Darkness

Haags strijktrio cover

De titel van deze cd is ontleend aan het gelijknamige boek van Auschwitz- overlevende Elie Wiesel, ‘After the Darkness: Reflections on the Holocaust’. Hans Krása(1899-1944) en Gideon Klein (1919-1945) belandden in het concentratiekamp Terezín (Theresienstadt) waarvandaan ze naar Auschwitz werden gedeporteerd en daar vermoord. Maar voor het zo ver was zijn ze, zo goed als het ging blijven componeren. In Terezín, ja. Daar zijn zowel Passacaglia & Fuga en Tanec (Dans) van Krása ontstaan, alsook het waanzinnig mooie Strijktrio van Gideon Klein.

De Hongaarse Lászlo Weiner (1916-1944) werd in februari 1943 gedeporteerd naar het werkkamp in Lukov (Slovakije), waar hij een jaar later werd vermoord. Zijn Serenade voor strijktrio uit 1938 heb ik niet eerder gehoord. Waarom eigenlijk? Het is gewoonweg prachtig!

Ook de Nederlander Dick Kattenburg (1919-1944) overleefde de oorlog niet: op 19 mei 1944, werd hij naar Auschwitz gedeporteerd. Zijn Trio à cordes beleeft hier zijn wereldpremière. Ik kan hier niet met droge ogen naar luisteren. Ja, ik weet het, ik weet het, men moet zich tot de muziek sec beperken, maar soms is het zo verdomd moeilijk! Maar neem van mij aan dat de kwaliteit van het gebodene van de grootste kwaliteit is en dat het nog steeds zo weinig wordt uitgevoerd ligt aan… Aan wat eigenlijk? Onwil? Schuldgevoel?

Dit jaar is het precies honderd jaar geleden dat Klein, Weiner, Kattenburg en Weinberg werden geboren. Je zou toch minstens iets van (kleine) herdenkingsconcerten verwachten?

Haags strijktrio

Het Haags Strijktrio (Justyna Briefjes, Julia Dinerstein en Miriam Kirby) werd opgericht in 2006. In het tekstboekje vertellen ze dat After The Darkness een project is dat ze na aan het hart ligt en dat is te horen. “Wij voelen het als een voorrecht de muziek van deze componisten te laten horen en een blijvende nalatenschap te creëren, zodat hun stemmen nooit vergeten worden.” Bedankt!


Krása: Passacaglia & Fuga – Tanec (Theresienstadt 1944)
Klein: Strijktrio (Theresienstadt 1944)
Weiner: Serenade (1938)
Kattenburg: Strijktrio (1937/39)
Weinberg: Strijktrio op. 48 (1950)
The Hague String Trio
Cobra Records 0065

The voice of the Viola in Times of Opression: de altviool als stem voor de vervolgden

 

The voice of the Viola in Times of Opression: viola as a voice for the persecuted

altviool voice of the viola

The viola sonata by Dick Kattenburg (1919-1944) consists of only one movement, allegro moderato. The reason is simple: before Kattenburg could complete the work, he was arrested during a raid in a cinema and sent to Westerbork on 5 May 1944. Two weeks later, on 19 May 1944, he was deported to Auschwitz, where he was murdered. Kattenburg was only 24 years old.

Max Vredenburg (1904 -1976) is now mainly known as co-founder of the National Youth Orchestra. In the 1920s he left for Paris where he studied with Paul Dukas and Albert Roussel, composers who influenced him greatly. In 1941 he fled to Batavia and in 1942 he ended up in a Japanese camp. He survived the war but a large part of his family was murdered in Sobibor and Auschwitz. He composed the Lamento in 1953 in memory of his sister Elsa.

altvioool VredenburgMax1

Max Vredenburg © Maria Austria MAI

The sonata by Mieczysław Weinberg, originally composed for clarinet and piano, is perhaps the most complex of all the other works on this CD. It is also the only composition that is not only sad: you can also recognize fragments of klezmer and Jewish folklore in it.

And if you think you recognize the opening measures of Beethoven’s Mondscheinsonate in ‘Adagio’, you are right. Those notes are indeed in it. Just as in the adagio, the final movement of Dmitri Shostakovich’s sonata. The work, dating from 1975, was his last composition, and shortly after the completion of the sonata he died of lung cancer.

I can only be brief about the performance: the absolute TOP! The sound that Ásdís Valdimarsdóttir elicits from her viola is of a rare beauty. It is so beautiful that it hurts. Listen to the Adagio of Weinberg’s sonata. Terrifying.

Marcel Worms, surely one of the greatest pianists/accompanists of our time, keeps himself a bit in the background, giving his Icelandic colleague all the honour of wearing glasses. But just listen carefully and experience how compassionate his contribution is. That’s what I think is called ‘partners in crime’. I can’t describe it any better.

Mieczysław Weinberg, Dick Kattenburg, Max Vredenburg, Dmitri Shostakovich
The voice of the Viola in Times of Opression
Ásdís Valdimarsdóttir (viola), Marcel Worms (piano)
Zefir Records ZEF 9657

Translated with www.DeepL.com/Translator

Article in Dutch: The voice of the Viola in Times of Opression: de altviool als stem voor de vervolgden

Forbidden Music in World WAR II: PAUL HERMANN