Zeventien jaar oud was Korngold toen hij in 1914 aan zijn tweede opera begon, voor een libretto van Hans Müller
Het verhaal speelt zich af in de vijftiende eeuw in Venetië. Violanta wil wraak nemen op Alfonso, een prins die haar zuster heeft verleid. Helaas wordt zij zelf op hem verliefd en net als Gilda offert ze zichzelf voor hem op.
De muziek, met rijke orkestraties en mooie melodieën, doet zeer veristisch aan en de uitvoering onder leiding van Marek Janowski is schitterend. Het wordt tijd om de opera aan de vergetelheid te onttrekken. Wie wil de handtekeningenactie starten?
Walter Berry, Eva Marton, Siegfried Jerusalem;
Bavarian Radio Chorus&Munich Radio Orchestra/Marek Janowski
Sony 79229
KORNGOLD DIRIGEERT
Deze opname is gemaakt tijdens het korte verblijf van de componist in zijn geliefde stad Wenen en is dus van een onschatbare waarde. Het bevat aria’s uit al zijn opera’s, met een grote selectie uit Die Kathrin.
Ze worden gezongen door onder andere Anton Dermota, Ilona Steingruber en Gundula Janowitz, en al is de klank niet geweldig, toch prefereer ik het boven veel modernere uitvoeringen. Het idee alleen al dat hij zelf voor het orkest staat! Ik hoop dat het nog ergens te koop is, anders biedt Spotify de oplossing.
From the operas of Erich Wolfgang Korngold
The Austrian State Radio Orchestra olv Erich Wolfgang Korngold
Cambria CD 1032
VIOOLCONCERT
Korngold schreef zijn vioolconcert in 1945 voor Bronislaw Hubermann, maar het was uiteindelijk Heifetz die de première in 1947 verzorgde. Alle drie de delen van het concert waren al eerder gebruikt als filmmuziek, in respectievelijk Another Dawn, Anthony Adverse en The Prince and the Pauper.
Het is een zeer romantisch vioolconcert geworden, prachtig in zijn eenvoud en rijk aan gevoelens. Er bestaan veel opnamen van, ook van Heifetz, maar zelf vind ik de uitvoering van Gil Shaham beslist de mooiste. Het is sentimenteel en terughoudend tegelijk en overtuigend betrokken.
André Previn dirigeert congeniaal, zijn affiniteit met muziek van Korngold is verbazingwekkend.
Gil Shaham; London Symphony Orchestra/André Previn
DG 4398862
EEN DVD OVER KORNGOLD
Dit is een leuke dvd voor de beginners. Het voegt niets nieuws toe, maar is aardig gemaakt en bevat, behalve filmfragmenten en interviews, ook de complete uitvoeringen van veel van zijn werken, inclusief het viool- en het celloconcert. Dat laatste gespeeld door Quirine Viersen:
Erich Wolfgang Korngold. The Adventures of a Wunderkind. A portrait and Concert
Arthausmuziek 100 362
Mocht u geïnteresseerd zijn geraakt, dan kan ik u het boek van Brendan G. Carroll, The Last Prodigy van harte aanbevelen.
En als u wat meer over Korngold in Nederland wilt weten dan kunt u niet om Een jongen van brutale zwier van Caspar Wintermans heen.
He was a child prodigy. At the age of twenty he was already world-famous and established as a composer. He wrote several operas, songs, concertos, symphonies, quartets, quintets and some more. His compositions were performed by prominent musicians such as Arthur Schnabel, Carl Fleisch, Bruno Walter, Rose and his quartet, Böhm, Tauber, Lotte Lehmann, Strauss…
He was the inventor of the famous Hollywood sound, which in reality was nothing more than a combination of the Viennese schmalz (including the waltz) and a healthy dose of tension and a sense of drama. Worshipped before the war, totally ignored afterwards.
Korngold, the son of a leading Austrian music critic, was destined to to become a musician – a genius! His father had not called him Wolfgang for nothing.
On the recommendation of Mahler, who became quite impressed by the boy’s talent, he was taught composition by Zemlinsky. After eighteen months (Korngold was then 12 years old) his teacher thought it was pointless to teach him anything.
An amusing anecdote also dates from that time. Zemlinsky was appointed chief conductor in Prague. When he heard that Korngold studied counterpoint with Hermann Grädener (then a famous music teacher), he sent him a telegram: “Dear Erich, I heard that you are studying with Grädaner. And, is he already making progress?”
Below: Korngold plays Korngold:
Korngold was eleven years old when his ballet pantomime Der Schneeman premiered at the Vienna State Opera and at the age of eighteen he presented two operas: Ring des Polykrates and Violanta. The last one starring Maria Jeritza. Both achieved enormous success. “Meister von Himmel gefallen”, headlined one of the newspapers.
Maria Jeritza as Violanta
In 1934 Korngold left for Hollywood. His friend Max Reinhardt, a world-famous stage director, asked him to write music for A Midsummer Night’s Dream, a film he worked on at the time. Thanks partly to the beautiful music it became a great success and the directors of Warner Bros. offered Korngold a fantastic contract.
Traailer of A Midsummer Night’s Dream:
]
Korngold lived between two worlds. Literally and figuratively. In the years 1934-1938 he commuted between Hollywood and Vienna. In the winter he worked on film music, the summers he spent on his more ‘serious’ works.
At that time his last opera, Die Kathrin, was created. The premiere (originally planned for January 1938) had to be postponed several times. Richard Tauber, who had taken over the leading role from Jan Kiepura, was working on a film in England and was only available in March.
On 22 January a telegram arrived: whether Korngold could be back in Hollywood within ten days, to start the score for The Adventures of Robin Hood as soon as possible. Korngold considered it an omen and with the last ship he left Europe on 29 January 1938. On 3 February he arrived in New York, together with his wife and one of his two children (the rest of the family followed a month later).
Below is a trailer of Robin Hood:
He was doing well in America and was very successful (two of his films won an Oscar), but still he didn’t feel at home there. His heart and soul had stayed behind in Vienna. In 1949 he travelled back to Vienna, but nobody knew him anymore. In Salzkammergut he visited his villa, where he had once been so happy. What a pleasure that you have returned”, was said to him. And when will you leave again? Disillusioned he returned to Hollywood, where seven years later he literally died of a broken heart.
Below: Konrad Jarnot sings Korngold’s ‘Sonnett fur Wien’:
DIE TOTE STADT
“This cover illustration of the Schott publication of excerpts from Die tote Stadt, arranged for piano duet, depicts very well the sort of atmosphere which Korngold sought to portray. The medieval city of Bruges with its dark streets, canals, processing nuns and tolling church bells.
“Any act requires oblivion,” Nietsche wrote in one of his pamphlets. “To survive one sometimes has to destroy one’s past.” Korngold must have known, because it is precisely with these words that you can summarize the real themes of his best-known opera, Die Tote Stadt.
After the death of his wife, Paul, a widower, locked himself up in his house in a deserted Bruges, where he lives among the relics. One day he meets a young woman who reminds him of his deceased wife, and in whom he sees her reincarnation. What follows is a ‘Vertigo’-like, hallucinatory search through the mystical and misty city, balancing between dream and reality. Only when Paul lets go of the past, he can leave the ‘dead city’ and start a new future.
The Tote Stadt had its world premiere in Cologne (under the direction of Otto Klemperer) and Hamburg on 4 December 1920, followed by the rest of the world. Before the war it was the most played of all contemporary operas. And because Maria Jeritza had chosen the work for her American debut, Die Tote Stadt became the first opera to be performed in the Metropolitan Opera in New York after the First World War. In German.
Below: Maria Jeritza sings ‘Glück das mir verblieb’ in a 1926:
KORNGOLD IN THE NETHERLANDS
taken from “A boy of cheeky sway” by Caspar Wintermans
After the very successful premieres in Cologne and Hamburg, Die Tote Stadt travelled around the world. A year later there were also enthusiastically received performances in Vienna and New York, but the Netherlands had to wait until 1929. The opera was performed on 26 January in The Hague, in the Building of Arts and Sciences. It was a one-off performance in the series of so-called ‘Extraordinary Opera Evenings’, produced by Jacob Meihuizen, then director and intendant of the Building of Arts and Sciences.
taken from “A boy of cheeky sway” by Caspar Wintermans
Korngold himself conducted the Residentie Orkest, and the leading roles were sung by the then stars from Hamburg: Gertrude Geyersbach, Fritz Scherer and Josef Degler. It was an overwhelming success, even though the hall was not fully occupied. After the second act the applause was so great that the composer had to appear on stage.
Yet the review in the NRC was only moderate. The reviewer found the music old-fashioned, weak and sentimental, and the story (of which I don’t think he had understood much) too ridiculous for words. How different in Het Volk! A.d.W. had already studied the score long before the performance, and considered it a “work of inwardness, of lautrer Innenklang”. He also added: “After a year of dealing with work, I dared to express my understanding of its inner value in written and spoken words.”
In his extensive article he concludes that he loves the music: “There is something very attractive and youthful in it, the heart is always strongly involved, and nowhere the technical skills dominate. An important thing in this music, filled with and drenched in moods, is that it moves from peak to peak, always with tension and with core themes full of invention”. And he ends with: “A work like this needs to be given again later. I believe that the public will certainly appreciate it, now that the ice of acquaintance has broken”.
A work like this needs to be given again later….. A.d.W. wrote it 90 years ago, on 28 January 1929. After 1938 ‘Die Tote Stadt’ was no longer played. Only at the end of 1970s it started a cautious comeback.
If you would like to read more about Korngold in the Netherlands, I warmly recommend “Een jongen van brutale zwier” (“A boy of cheeky sway”) by Caspar Wintermans.
Wintermans in the introduction to his book: “In a life that was overshadowed by jalousie de métier and racism, this pet child of muses has created an oeuvre that shimmers and glows with joy and beauty, that gives lustre and colour to the existence of lovers of late-Romanticism, who know that it is never too late for romance. “
Hij was een wonderkind. Op zijn twintigste was hij al wereldberoemd en gevestigd als componist. Hij schreef ettelijke opera’s, liederen, concerto’s, symfonieën, kwartetten, kwintetten en wat niet meer. Zijn composities werden uitgevoerd door vooraanstaande musici als Arthur Schnabel, Carl Fleisch, Bruno Walter, Rose en zijn kwartet, Böhm, Tauber, Lotte Lehmann, Strauss…
Hij was de uitvinder van de befaamde Hollywood-sound, die in werkelijkheid niets anders was dan een combinatie van de Weense schmalz (inclusief de wals) en een gezonde dosis spanning en gevoel voor drama. Op handen gedragen voor de oorlog, totaal genegeerd erna.
Korngold was als zoon van een vooraanstaande Oostenrijkse muziekcriticus voorbestemd om een musicus – een genie! – te worden. Zijn vader had hem niet voor niets Wolfgang genoemd.
Op aanbeveling van Mahler, die behoorlijk onder de indruk van het talent van de jongen raakte, kreeg hij compositielessen van Zemlinsky. Na achttien maanden (Korngold was toen 12 jaar oud) vond zijn leraar dat het zinloos was hem nog iets te leren.
Uit die tijd stamt ook een smakelijke anekdote. Zemlinsky werd als chef-dirigent in Praag aangesteld. Toen hij hoorde dat Korngold contrapunt bij Hermann Grädener (toen een beroemde muziekleraar) studeerde, stuurde hij hem een telegram. ,,Lieve Erich, ik hoorde dat je met Grädaner studeert. En, maakt hij al vorderingen?”
Hieronder Korngold speelt Korngold:
Elf jaar oud was Korngold toen zijn balletpantomime Der Schneeman in de Weense opera haar première kreeg en op zijn achttiende presenteerde hij twee opera’s: Ring des Polykrates en Violanta. De laatste met Maria Jeritza in de hoofdrol. Beide behaalden een enorm succes. ,,Meister von Himmel gefallen”, kopte één van de kranten.
Maria Jeritza als Violanta
In 1934 vertrok Korngold naar Hollywood. Zijn vriend Max Reinhardt, een in die tijd wereldberoemde toneelregisseur, vroeg hem om muzieken voor A Midsummer Night’s Dream, een film waar hij toen aan werkte. Mede dankzij de prachtige muziek werd het een groot succes en de directie van Warner Bros. bood Korngold een fantastisch contracta aan
Trailer van Midsummer Night’s Dream:
Korngold leefde tussen twee werelden. Letterlijk en figuurlijk. In de jaren 1934–1938 pendelde hij tussen Hollywood en Wenen. In de winter werkte hij aan de filmmuziek, de zomers besteedde hij aan zijn ‘serieuzere’ werken.
In die tijd ontstond onder meer zijn laatste opera, Die Kathrin. De première (oorspronkelijk gepland voor januari 1938) moest telkens worden uitgesteld. Richard Tauber, die de hoofdrol van de verhinderde Jan Kiepura had overgenomen, was in Engeland met een film bezig en was pas in maart beschikbaar.
Op 22 januari arriveerde een telegram: of Korngold binnen tien dagen terug in Hollywood kon zijn, om zo snel mogelijk aan de partituur voor The Adventures of Robin Hood te beginnen. Korngold beschouwde het als een omen en met het laatste schip verliet hij op 29 januari 1938 Europa. Op 3 februari kwam hij, samen met zijn vrouw en één van zijn twee kinderen (de rest van de familie volgde een maand later), in New York aan.
Hieronder trailer van Robin Hood:
Hij had het goed in Amerika en was zeer succesvol (twee van zijn films wonnen een Oscar), maar toch voelde hij zich er niet thuis. Zijn hart en ziel waren in Wenen achtergebleven. In 1949 reisde hij terug naar Wenen, maar niemand kende hem er meer. In Salzkammergut bezocht hij zijn villa, waar hij ooit zo gelukkig was geweest. ,,Wat fijn dat u bent teruggekeerd”, werd tegen hem gezegd. ,,En wanneer gaat u weer weg?” Gedesillusioneerd keerde hij naar Hollywood terug, waar hij zeven jaar later letterlijk aan een gebroken hart overleed.
Hieronder: Konrad Jarnot zingt Korngolds ‘Sonnett fur Wien’:
DIE TOTE STADT
“This cover illustration of the Schott publication of excerpts from Die tote Stadt, arranged for piano duet, depicts very well the sort of atmosphere which Korngold sought to portray the medieval city of Bruges with its dark streets, canals, processing nuns and tolling church bells.”
,,Het vergeten vormt een deel van alle handelingen”, schreef Nietsche in één van zijn pamfletten. ,,Om te overleven moet men soms zijn verleden vernietigen.” Korngold zou het moeten weten, want juist met die woorden kun je de werkelijke thema’s van zijn bekendste opera, Die Tote Stadt, samenvatten.
Paul, een weduwnaar, heeft zich na de dood van zijn vrouw opgesloten in zijn huis in een doods Brugge, waar hij leeft tussen de relikwieën. Op een dag ontmoet hij een jonge vrouw die hem aan zijn overleden vrouw doet denken, en in wie hij haar reïncarnatie ziet. Wat volgt, is een ‘Vertigo’-achtige, hallucinerende zoektocht door de mystieke en in nevelen gehulde stad, balancerend tussen droom en werkelijkheid. Pas als Paul het verleden loslaat, kan hij de ‘dode stad’ verlaten om aan een nieuwe toekomst te beginnen.
Die Tote Stadt beleefde gelijktijdig haar wereldpremière in Keulen (onder directie van Otto Klemperer) en Hamburg op 4 december 1920, waarna de hele wereld volgde. Voor de oorlog was het de meest gespeelde van alle eigentijdse opera’s. En omdat Maria Jeritza het werk had gekozen voor haar Amerikaanse debuut, werd Die Tote Stadt de eerste opera die na de eerste wereldoorlog in de Metropolitan Opera in New York werd uitgevoerd. In het Duits.
Hieronder: Maria Jeritza zingt ‘Glück das mir verblieb’ :
KORNGOLD IN NEDERLAND
overgenomen uit Een jongen van brutale zwier van Caspar Wintermans
Na de zeer succesvolle premières in Keulen en Hamburg reisde Die Tote Stadt de wereld rond. Al een jaar later volgden eveneens enthousiast onthaalde uitvoeringen in Wenen en New York, maar in Nederland moest men tot 1929 wachten. De opera werd op 26 januari uitgevoerd in Den Haag, in het Gebouw van Kunsten en Wetenschappen. Het was een éénmalige uitvoering in de reeks van z.g. ‘Buitengewone Opera-avonden’, geproduceerd door Jacob Meihuizen, indertijd directeur en intendant van het Gebouw van Kunsten en Wetenschappen.
overgenomen uit Een jongen van brutale zwier van Caspar Wintermans
Korngold zelf dirigeerde het Residentie Orkest, en de hoofdrollen werden gezongen door de toenmalige sterren uit Hamburg: Gertrude Geyersbach, Fritz Scherer en Josef Degler. Het was een overweldigend succes, al was de zaal niet voor honderd percent bezet. Na de tweede acte was het applaus zo groot, dat de componist op het toneel moest verschijnen.
Toch was de recensie in de NRC maar matig. De recensent vond de muziek ouderwets, slap en sentimenteel, en het verhaal (waar hij, volgens mij, weinig van had begrepen) te belachelijk voor woorden. Hoe anders in Het Volk! A.d.W. had zich al lang voor de voorstelling in de partituur verdiept, en beschouwde het als een “werk van innerlijkheid, van lautrerInnenklang”. Ook voegde hij er aan toe: “In geschreven en gesproken woord heb ik, na een jaar lang met werk omgegaan te hebben, mijn opvatting van zijn innerlijke waarde durven kenbaar maken”.
In zijn uitgebreide artikel komt hij er rond voor uit dat hij de muziek prachtig vindt: “er is […] iets zeer aantrekkelijks-jongs, steeds is het hart er sterk in betrokken, en nergens domineert mogelijke handigheid. […] Een voornaam ding in deze muziek is, dat ze altijd, vol van en gedrenkt in stemming, steeds draagt en stuwt van hoogtepunt tot hoogtepunt, in spanning en volkern van thematiek, vol vinding”. En hij eindigt met: “Een werk als dit, moest men later nog eens geven. Ik geloof, dat het publiek het zeker zal appreciëren, nu het ijs der kennismaking gebroken is”.
Een werk als dit, moest men later nog eens geven…. A.d.W. schreef het negentig jaar geleden, op 28 januari 1929. Na 1938 werd ‘Die Tote Stadt’ niet meer gespeeld, pas eind jaren zeventig begon men aan een voorzichtige comeback.
Mocht u wat meer over Korngold in Nederland willen lezen dan beveel ik u van harte Een jongen van brutale zwier van Caspar Wintermans.
Wintermans in de inleiding tot zijn boek: “In een leven dat overschaduwd werd door jalousie de métier en racisme heeft dit troetelkind van de muzen een oeuvre geschapen dat zindert en gloeit van blijdschap en schoonheid, dat glans verschaft en kleur verleent aan het bestaan van lief hebbers der laatromantiek, die weten dat het voor romantiek nooit te laat is. “
He was a child prodigy. At the age of twenty he was already world-famous and established as a composer. He wrote several operas, songs, concertos, symphonies, quartets, quintets and some more. His compositions were performed by prominent musicians such as Arthur Schnabel, Carl Fleisch, Bruno Walter, Rose and his quartet, Böhm, Tauber, Lotte Lehmann, Strauss…
Basia con fuoco 