Laat ik het maar voorzichtig formuleren: je hebt regisseurs en je hebt regisseurs. Het is niet noodzakelijk hetzelfde beroep, al zijn de meningen verdeeld. Film, theater, opera, musical, circus, revue, ballet: het zijn allemaal genres die elkaar wellicht kunnen ondersteunen, maar ook dodelijk kunnen bijten. Toneelwetten gelden meestal niet voor de cinema; opera heeft ook zijn eigen taal, muziek en zingen. Voornamelijk.

Na de ‘revolutie’ in de toneelwereld, pakweg 50 jaar geleden, moest ook de opera op de schop en de term regietheater werd geïntroduceerd. Er kwam een hele nieuwe generatie operaregisseurs met wortels in de toneelwereld die aan het ‘vernieuwen’ sloegen, vaak met dubieuze resultaten. Want: alles moest anders en alles mocht, als het maar choquerend genoeg was.

Maar ze bestaan nog steeds, de echte regisseurs die hun beroep serieus nemen en doen, wat van ze verwacht wordt: regisseren. Niet alleen zijn ze intelligent en bekwaam, maar ze dragen het genre een warm hart toe. Zij houden oprecht van de opera. Dat doet Frank Van Laecke, voor mij één van de beste operaregisseurs van nu.

Het eerste wat ik van hem zag was Die Entführung aus dem Serail (Robeco 2009). Niet mijn geliefde opera, toch heb ik schaamteloos genoten. Het was zowat de mooiste, leukste, spectaculairste, intelligentste (verzin ter plekke nog een paar superlatieven) ‘Entführung’ dat ik ooit in mijn leven heb meegemaakt.

Zijn Faust bij Opera Zuid vond ik adembenemend. Van Laecke heeft het een en ander ingekort, waardoor de voorstelling aan vaart heeft gewonnen. En het met veel symboliek overladen einde zorgde voor kippenvel en brok in de keel.

Ook zijn Manon Lescaut (Robeco 2011) heeft mij niet onberoerd gelaten en zijn Madama Butterfly voor Opera Zuid werd door het Operamagazine uitverkoren als de opera van het jaar 2012. Terecht: met een zeer sfeervolle set en een uitstekend uitgewerkte personenregie wist Van Laecke een hartverscheurend drama te creëren, met een finale om niet meer te vergeten.

Maar Van Laecke beperkt zich niet tot de opera alleen, hij regisseert eigenlijk alles. Toneel, musicals, circus, ballet….. En alsof het nog niet genoeg is, schrijft hij ook boeken.

– Je wordt ‘The Wizzard’ genoemd. Ben je een tovenaar? Een duivelskunstenaar? Beide?

Lachend: “Dat wordt inderdaad vaak over mij geschreven, en daar voel ik mij vereerd door. Dat komt natuurlijk omdat ik met zo veel dingen bezig ben, ik ben niet in één la te stoppen, dat wil ik ook niet. Ik ontsnap aan het hokjes denken, wellicht is dat de reden?”

– Heb je dan wel een geliefd genre? Componist?

“Genre? Opera!!!!!!!! Zonder meer. Componist? Moeilijk. Puccini raakt mij meteen, ook Verdi. Maar ik raak altijd verliefd op waar ik op dat moment mee bezig ben. Onlangs, toen ik Peter Grimes deed, werd ik tot over mijn oren verliefd op de muziek van Britten”

– Hoe kom je bij de opera?

“Ik kom uit een eenvoudig milieu, ben geboren in een arbeiderswijk van Gent en mijn ouders waren gewone werkmensen. Maar zij hadden twee abonnementen, één op het toneel en één op de opera, de goedkoopste plaatsen, helemaal boven. Ik was vier toen zij mij voor het eerst meenamen. Het allereerste wat ik zag was Der Zarewitsch, dan La Boheme.

– Soms maak je radicale kortingen in de opera: Walpurgisnacht in Faust, Madrigalen in Manon  …. Doe je het omwille van de dramatiek?

“Ja. Als ik denk dat het dramaturgisch stil blijft staan dan durf ik er in te knippen, maar je moet natuurlijk niet bang zijn voor stiltes. Ik bereid mij altijd goed voor, anders zou het niet van respect getuigen. Ik heb mijn boek altijd bij mij, maar ik ken elke noot, elke woord en ook zonder het boek kan ik de hele voorstelling maken. En ik laat de dingen ook gewoon gebeuren, ik moet de zangers los kunnen laten. “

“Wat ik altijd meteen vertel: deze zaal, de repetitiezaal is vanaf nu voor ons de veiligste plek ter wereld, hier mogen wij ook fouten maken. Ik draag de zangers een warm hart toe, vanaf nu zijn ze mijn familie. Zij vinden dat er altijd een goede sfeer heerst tijdens de repetities, maar dat is ook wederzijds. Het is mijn job om geduld te hebben en om ze te helpen waar mogelijk. Dat beroep kan je niet voor 50 % doen.”

“Leugen, liegen, dat is wat wij, kunstenaars doen. We moeten de schijn oproepen en de mensen laten geloven in wat zij meemaken. Ik probeer het verhaal te vertellen van mijn ziel en ik ga altijd van de muziek uit, waarbij het respect voor de componist de vereiste is! Ik vraag mij dan ook altijd af: wat doet het laatste akkoord in de zaal, hoe komt het over, daarvandaan bouw ik mijn einde. Het is mij niet om het effect te doen. Ik lees de laatste akkoorden en dan weet ik wat mij te doen staat. Ik haat onrechtvaardigheid en leegheid.”

– Hoe is de samenwerking met Opera Zuid ontstaan?

“Ik heb Miranda van Kralingen leren kennen toen iSk een musical was aan het regisseren. Zij heeft mij voor een drietal producties gevraagd. De eerste zou Tsaar Saltan zijn, maar toen kon ik niet, dus het werd Faust, daarna Butterfly en nu La Traviata.”

“La Traviata is een bijzondere opera, ik heb het al vaker gedaan, maar nog steeds doet het iets met mij, met mijn emoties. Het is tijdloos, zo wil ik het dan ook houden. Het speelt zich tussen leven en dood af, in een soort schemerzone. En het gaat om de schone schijn. Je krijgt een parketvloer van de oude danszaal, het wordt een soort ‘danse macabre’. “

– Je zei ooit: “Stilstaan is achteruitgaan”. En: “Hoe ouder ik word hoe gulziger ik ben. Ik wil alles gegeten en gedronken hebben in mijn leven”

“ Dat heeft natuurlijk met het ouder worden te maken. Hoe ouder je wordt hoe bewuster je bent van je eindigheid. Als je jong bent besef je het nog niet, althans niet ten volle. Vandaar dat ik er nog alles uit wil halen! Na twee dagen vakantie begint het mij te jeuken, te kribbelen. Ik schrijf altijd, maar dan wil ik ook echt aan de slag!”