Irene_Maessen

Dirk Fock: muziek van uitzonderlijke schoonheid

DirkFockSplendor

En alweer duikt er een onbekende naam uit de archieven. Ik weet niet hoeveel mensen ooit de naam van Dirk Fock hebben gehoord, voor mij is hij een grote onbekende.

De Nederlandse dirigent en componist Dirk Fock werd in 1886 geboren in Nederlands-Indië. Zijn vader was een advocaat en provinciebestuurder, een carrière als musicus lag niet voor de hand.

Fock studeerde in Berlijn bij onder anderen Artur Nikitsch. In 1917 verving hij Mengelberg bij het Concertgebouworkest, het orkest dat hij nog vele malen zal dirigeren. Zijn werkterrein breidde zich tot aan de Verenigde Staten waar hij vanaf 1939 permanent ging wonen. Om begrijpelijke redenen veranderde hij daar zijn naam in Foch.

Portrait of Dutch conductor Dirk Fock and Russian composer Igor Stravinsky (b/w photo)

Dirk Fock met Igor Stravinsky in 1926 © Bridgeman Images (via Zefir Records)

Als componist was Fock grotendeels een autodidact. Zijn nagelaten oeuvre is niet echt groot, maar zeker bijzonder te noemen. Hij heeft werken voor piano en viool gecomponeerd, maar met zijn vele liederen, een opera en een mirakelspel op zijn naam verraadt hij een bijzondere fascinatie en liefde voor de menselijke stem.

Zefir Records heeft nu een hele cd met zijn composities laten opnemen. Alle drie de liederencycli vind ik mooi en zeer aangenaam om naar te luisteren, verrassend zijn ze ook.  Zowel Irene Maessen die de Sieben Lieder en Trois Chants voor haar rekening neemt als Mattijs van de Woerd kunnen mij er ook in bekoren. Zeker de bariton, die de Songs of Glory bovendien fascinerend weet te acteren.

DirkFock Maurice

Maurice Lammerts van Bueren

Java Sketches, Focks laatste werk waarin hij de geluiden uit zijn jeugd in Nederlands-Indië heeft verwerkt vind ik van een uitzonderlijke schoonheid. Ze worden ook zeer inspirerend en sprankelend gespeeld door Maurice Lammerts van Bueren. Als u het mij vraagt: een absolute must.


Dirk Fock
Songs and Sketches
Irene Maessen (sopraan), Mattijs van der Woerd (bariton)
Maurice Lammerts van Bueren (piano)
Zefir Records ZEF 9651

From the bottom of my heart

bordewijk

Nederland is een vreemd land. Men houdt er van cultuur en het aanbod is onvoorstelbaar groot en gevarieerd, zeker voor zo’n klein landje. Maar zodra het gaat om de Nederlandse scheppende kunstenaars, geef men niet thuis. Vraag de eerste de beste muziekliefhebber hoeveel Nederlandse componisten hij kent en wees verbaasd!

Wiens schuld is het eigenlijk? En wiens schuld is het dat ik niet eerder van Johanna Bordewijk – Roepman heb gehoord? Waarom worden haar werken nergens geprogrammeerd? Waarom ken ik geen pianist die haar waanzinnig mooie Debout, éveille-toi uit 1953 op zijn repertoire heeft staan? Of de zeer Debussy’aanse Improptu uit 1960?

Pareltjes zijn het, die het  meer dan waard zijn om gehoord te worden. Marcel Worms speelt ze zeer liefdevol en zo zacht, dat je het idee hebt dat hij amper de toetsen aanraakt. Ook in de Sonata 1943 weet hij  mij bijzonder te imponeren.

De Sechs Lieder uit 1925 vind ik minder interessant: niet meer dan “aardig”. Het kan ook een beetje aan de alt José Scholte liggen. Zij zingt mooi maar tamelijk kleurloos waardoor het allemaal een beetje saai klinkt, wat meer dynamiek zou kunnen helpen. Zij is ook niet altijd goed te verstaan. Het meest storend is het in de (patriottisch bedoelde) Nederlandse liederen naar de teksten van Potgieter en Zwanniken uit 1943 en 1945.

Zeer geestig zijn de cabareteske liederen Nursery Rhymes naar de teksten van Arthur Milne.  Daar weet Irene Maessen goed raad mee, al klinkt zij af en toe klein beetje schel.

Niets ten nadele van Ursula Schoch die uit haar viool een warme toon weet te ontlokken in de Vioolsonate (1923), maar het is (opnieuw) Marcel Worms die al mijn aandacht opeist.


JOHANNA BORDEWIJK – ROEPMAN
From the bottom of my heart
Irene Maessen (sopraan), José Scholte (alt), Ursula Schoch (viool), Marcel Worms (piano)
Zefir Records ZEF 9648 • 70’

Het wordt tijd dat de wereld Leo Kok leert kennen. Om te beginnen in Nederland

Kok
 

Als je sterren zou kunnen geven voor het ‘belang’ van een cd, dan had deze cd met
Lieder und Kammermusik van Leo Kok (1893-1992 ) van mij ************** gehad.
De naam van de componist heb zelfs ik, een doorgewinterde Entartete Music  (of zo u  liever wilt ‘Verboden’of  ‘Vervolgde’ muziek) verzamelaar nog niet eerder gehoord.

 

leo-kok-portret.jpg

© Leo Smit Stichting

Het is aan de onvolprezen Leo Smit Stichting te danken dat, nadat de ene na de andere schat uit het donkere verleden werd geopenbaard ook de naam van Leo Kok terug tot het leven werd gewekt.

Kok verloor zijn beide ouders toen hij nog maar een kind was en werd grootgebracht door zijn oma. Hij speelde piano, componeerde en … voetbalde, alle drie als een prof. Hij zat in het verzet en overleefde de hel van Buchenwald. Na de oorlog vestigde hij zich in Ascona, waar hij een klein antiquariaat dreef.

Kok Libreria_della_Rondine_Ascona

Leo Kok voor zijn antiquariaat Liberia della Rondine in Ascone

Wat kan ik u nog meer vertellen? Dat zijn stijl eigenlijk geen stijl is, want hij was van alle markten thuis?  Dat de prachtige Mémoires uit 1935 onder de handen van Marcel Worms je aan een aquarel penseeltekening doen denken en dat de Trois Danses Exotiques het bloed in je aderen sneller doen stromen?

Marcel Worms Foto: Rivka Worms

Irene Maessen is een zeer overtuigende pleitbezorgster van zijn liederen, al had ik persoonlijk wat meer expressie willen horen.

Ursula Koch (viool) mist een beetje dat ‘smachtende’, maar is zeer ontroerend in de twee werkjes uit het Enfence -cyclus

Kok nfents

Alleen al het prachtige boekwerk met veel foto’s, muziekfragmenten, facsimile’s van de partituren, affiches en de begeleidende tekst in vier talen verdient meer dan lof. Op naar de winkel, zou ik zeggen. Deze uitgave mag niemand missen

Een kort documentaire over Leo Kok:

Leo Kok
Lieder und Kammermusik
Marcel Worms (piano), Irene Maessen (sopraan), Ursula Schoch (viool)
Deutschlandfunk gb 006 • 75’