Als aanloop naar een herdenkingsjaar van Leonard Bernstein – de alom geliefde componist, dirigent en pianist zou in augustus 2018 honderd jaar zijn geworden – zette het Koninklijk Concertgebouworkest, onder de noemer ‘RCO/Bernstein 2017’, dit jaar al zijn muziek vaker dan gewoonlijk op de lessenaars.

Op vrijdag 7 juli was het de beurt aan de Engelse dirigent John Wilson om het orkest te leiden in een all-Bernstein programma, met allemaal hoogtepunten uit zijn werk voor het muziektheater.

Men zegt Wilson, men denk: musicals! Niet ten onrechte. Met zijn eigen orkest wijdt hij zich al jaren aan het uitvoeren van de hits uit Broadway en Hollywoodklassiekers, waar hij vaak arrangementen voor verzorgt; en zijn programma met werken van Bernstein behoort tot één van grootste hoogtepunten ooit op de Londense Proms.

Musical is weer in, althans volgens de auteur van het meer dan summier (geen liedteksten, geen synopsis van de uitgevoerde werken, geen woord ook over de artiesten) programmaboekje. Dat het zo is komt voornamelijk door het succes van de film La La land. Zou het? Zelf geloof ik er niets van. Musicals zijn al jaren buitengewoon geliefd, ook in Nederland. En afgaand op de gemiddelde leeftijd van de bezoeker van het concert – volgens mij hebben ze allemaal nog de eerste vertoning van West Side Story in de bioscopen meegemaakt – is het niet iets van recente datum.

Voor die gelegenheid werd de grote zaal van het Concertgebouw getooid met de stemming vergrotende verlichting en het feest kon beginnen. En een feest werd het!

Het programma was opgezet niet alleen als eerbetoon aan de grote Bernstein maar ook als ode en liefdesverklaring aan New York. De toon werd meteen gezet met een swingende medley uit On the Town, met solootjes voor de tenor Julian Ovenden en bariton Nadim Naaman. Nee, Frank Sinatra en Gene Kelly waren ze niet, maar ze kwamen best dichtbij.

 

Van het duo wist Ovenden mij het meest te imponeren. Met zijn zeer soepel gevoerde lyrische tenor met een aangenaam timbre zette hij een zeer overtuigende Tony (West Side Story) neer. De door hem zeer gevoelig vertolkte ‘Maria’ was dan ook één van de hoogtepunten van het programma.

Na haar eerste song, ‘Dream with me’ uit Peter Pan, was ik een beetje sceptisch over Scarlett Strallen. Haar optreden kwam mij onzeker over, aarzelend bijna. Maar gaande weg kwam ze haar zenuwen te boven en aan het eind gaf ze een onvergetelijke uitvoering van ‘Glitter and be gay’ uit Candide. Haar coloraturen waren onberispelijk en haar acteren meer dan overtuigend. Daarbij werd zij geholpen door een hilarische gebruik van kralenkettingen die zij tevoorschijn haalde uit haar decolleté. Iets wat zij al eerder deed tijdens de Proms:

Al bij haar opkomst beheerste Kim Criswell de bühne. Wat een enorme uitstraling heeft die vrouw, wat een charisma! Als vanzelfsprekend nam ze het hele toneel van het Concertgebouw in beslag, men vergat dat er een, bij wijze van spreken, honderdplus-koppig orkest achter haar zat. Het is niet alleen haar uit duizenden herkenbare stem, waarmee niemand, maar dan ook echt niemand uit de branche zich met haar meten, en dat al jaren. Het is ook haar perfecte dictie waardoor je elk woord kon verstaan, plus haar diva-achtige verschijning waarmee zij de tot de nok toe gevulde zaal wist in de palmen.

Met ‘One hundred easy ways to lose a man’ bracht zij iedereen aan het lachen en met onvoorstelbaar virtuoos gezongen ‘Island Magic’ (Trouble in Tahiti) dwong zij de diepste bewondering af. Over haar werd ooit geschreven “Kim Criswell toont hoe het moet” en zo is het.

Met ‘Wrong note rag’ uit Wonderful Town eindigde het officiële programma, maar er waren nog twee toegiften. Persoonlijk zat ik de hele avond op ‘Tonight’ uit West Side Story te wachten – met een viertal zulke voortreffelijke solisten schreeuwde het concert er in feite om – en ik werd niet teleurgesteld. Wat een voortreffelijke uitvoering werd het! Met de licht lyrische Maria van Scarlett Strallen en de twee heren die behalve Tony (Oweden) ook de Jets en de Sharks voor hun rekening namen was het smullen geblazen. Maar het was alweer Kim Croswell die als Anita boven alles en iedereen uittorende. Zoals het hoort eigenlijk.

Er valt niet te ontkennen dat het Koninklijk Concertgebouw Orkest kan swingen. Maar er valt ook niet te ontkennen dat hun geluid een beetje too much was, het orkest is in mijn oren er een beetje te groot voor. In het nagesprek vertelde Wilson dat in de jaren veertig en vijftig, de gloriejaren van Broadway de orkesten veel kleiner waren, één musicus speelde soms negen instrumenten.

Wat het orkest, waar Wilson zeer terecht vol lof over was echt kan, lieten ze horen in het voor de pauze gespeelde symfonische Suite uit On the Waterfront.

‘On the Waterfront’ is Bernsteins enige speciaal voor de film geschreven score. De in 1995 voor de concertzaal door hem gearrangeerde suite behoort nog steeds niet tot de vaak uitgevoerde werken, wat wellicht aan de moeilijkheidsgraad ervan ligt. En aan het ongewone instrumentarium met een prominente plaats voor de hoorn solo.

Daar was het dat het Concertgebouworkest is zijn volle glorie in floreerde. Zelden hoort men de suite zo jazzy, maar ook met een volle symfonische kracht en  met zo veel spanning gespeeld! Speciale bravo voor de solo hoorniste als ook voor de klarinettisten, de saxofonist en alle (vier!) de paukenisten. Ik zat op het puntje van mijn stoel en ik was de enige niet.

Het concert is terug te beluisteren op de site van het NPO. Let alleen niet op (of, nog beter: sla het over!) de afschuwelijke, meer dan amateuristische aankondiging van het programma en geniet!

Verzoekje, nee, hartenkreet richting Radio 4: beste mensen, stop met die afschuwelijke gewoonte om te praten tijdens de stille gedeelten van de concerten. Het is niet alleen verschrikkelijk storend maar ook nergens voor nodig en het zou verboden moeten worden.

http://www.radio4.nl/zomeravondconcert/uitzendingen

Leonard Bernstein
Koninklijk Concertgebouworkest olv John Wilson
Kim Criswell(sopraan), Scarlett Strallen (sopraan), Julian Ovenden (tenor), Nadim Naaman (bariton)

Gehoord in het Concertgebouw op 7 juli 2017

Meer Bernstein:
ROBERTA ALEXANDER zingt Bernstein
‘WEST SIDE STORY’ revisited
WONDERFUL TOWN
TROUBLE IN TAHITI: film van Tom Cairns
LEONARD BERNSTEIN: MASS