Norman_Treigle

About Norman Treigle: one of the world’s leading specialists in roles that evoked villainy and terror

Norman Treigle as RevOlin Blitch in Susannah by Carlison Floyd

Norman Treigle, one of the greatest American bass-baritones was born in New Orleans March 6, 1927. In 1953 he joined the New York City Opera, making his debut there in March 1953, as Colline in La Boheme. Three years later, he scored his first great success, in the New York premiere of Floyd’s Susannah, as the Reverend Olin Blitch. In 1958, he made his European debut in this opera, at the Brussels World’s Fair.

In the fall of 1974, he made his Covent Garden debut, in Faust.



Treigle was acclaimed as one of the world’s greatest singing-actors, specialising in roles that evoked villainy and terror. Perhaps his finest roles were in Faust, Carmen, Susannah, Les contes d’Hoffmann and Mefistofele

Mefistofele

There have been several famous performers of the role: Chaliapin, for instance, who made his European debut with it (La Scala, 1901) and his American debut six years later. Or the two great basses from Bulgaria: Boris Christoff and Nikolai Ghiaurov. And yet, none left as much of a mark on the role as Norman Treigle.




The American bass, who died young (he died of an overdose of sleeping pills in 1975, not yet 48 years old), was a star at New York City Opera, and the production of Boito’s opera was created especially for him in the 1960s-’70s – this to exploit his enormous talent.




In 1973 he was also allowed to record the role in the studio under the direction of Julius Rudel, the same maestro who accompanied him at the NYCO . That the two were well matched can be heard right from the first notes of ˜Ave, Signor”, there is no mistaking it. A duet of the singer with his conductor, with the orchestra serving as a natural backdrop, a very rare experience.

˜Son lo spirito che nega”, a devilish Credo (was Boito maybe a little more involved in ‘Otello’ than is now known?), evokes reminiscences of Iago, a human devil from another opera. Treigle does not sing a devil, no; he is a devil, a chilling reincarnation of the evil genius.


Treigle sings “Ecco il monde” recorded live in 1969

For the roles of Faust and Margherita, the then very young but already world-famous singers were engaged: Montserrat Caballe and Plácido Domingo. Caballe’s Margherita is innocence itself, but with the requisite ‘spunk’. A virgin still, yet already a woman of flesh and blood. From her, you believe it, she will have done anything to spend a night with her lover. And in her madness, she moves with her colouratures – pianissimo, pianissimo, and oh so heartbreaking. Domingo’s Faust is still young and naive, he is deluded, but also enjoys it. His love for Margherita is genuine, but just as genuine is his admiration for the beautiful Helen of Troy

De ‘Faust’ van Arrigo Boito: Mefistofele

mefisto

De première van Mefistofele in 1868 in de Milanese Scala was een fiasco. Het duurde te lang (zes uur!), want in een drieste overmoed heeft Boito de complete Faust van Goethe op muziek gezet.

In de daarop volgende zeven jaar werkte hij aan de verandering en verbetering van de opera. Hij verkortte de partituur aanzienlijk, en aan de derde acte voegde  hij het duet ‘Dio di pieta!…Lontano’ toe, wat één van de mooiste lyrische fragmenten in de opera zal worden.

Heronder Montserrat Caballé en Plácido Domingo zingen het duet in de opname uit 1972:

NAZARENO DE ANGELIS

In Italië (en in Amerika) behoort Mefistofele tot het standaardrepertoire, maar in Nederland is het werk bij mijn weten pas in 2004 op de planken gezet door De Nederlandse Opera. De productie was, ondanks de goede vertolking van de hoofdrol door Gideon Sachs, een grote mislukking, wat voornamelijk op het conto van de regisseur (what else is new?) kan worden bijgeschreven.

Voornamelijk, want ook de Margherita van de toen inmiddels totaal uitgezongen Miriam Gauci was echt geen pretje om naar te luisteren.

mefisto-naxos

Gelukkig voor de liefhebbers bestaan er talrijke opnamen van de opera, zowel studio als live. De eerste complete opname verscheen al in 1929 (Naxos 8.110273-74), met Nazzareno de Angelis, een basso nobile en de Mefistofele van de eerste helft van de vorige eeuw. In 36 jaar tijd heeft hij de rol op zijn minst 500 keer gezongen; geen kleinigheid.

nazarenp

Nazzareno de Angelis zingt ‘Son lo spirito che nega’:

 

NORMAN TREIGLE

mefisto-treigle

Er zijn meer beroemde vertolkers van die rol geweest: Chaliapin bij voorbeeld, die hiermee zijn Europese (La Scala, 1901) en zes jaar later zijn Amerikaanse debuut maakte. Of de twee grote bassen uit Bulgarije: Boris Christoff en Nikolai Ghiaurov. En toch, geen van allen heeft zo’n stempel op die rol gedrukt als Norman Treigle.

De jong gestorven Amerikaanse bas (hij overleed in 1975 aan een overdosis slaappillen, nog geen 48 jaar oud) was een ster aan de New York City Opera, en de productie van Boito’s opera was in de jaren ’60-‘70 speciaal voor hem gecreëerd – dit om zijn enorme talent (Treigle was ook een begenadigd acteur) te exploiteren.

Treigle zingt “Ecco il monde”: live opname uit 1969:

In 1973 mocht hij de rol ook in de studio vastleggen onder leiding van Julius Rudel, dezelfde maestro die hem ook bij de NYCO begeleidde . Dat die twee op elkaar ingespeeld waren hoor je meteen vanaf de eerste noten van ‘Ave, Signor’, daar is geen speld tussen te krijgen. Een duet van de zanger met zijn dirigent, waarbij het orkest als een vanzelfsprekend decorum dient, een hoogst zeldzame ervaring.

mefisto-rudel

‘Son lo spirito che nega’, een duivelse Credo (was Boito toch niet iets meer bij de “Otello” betrokken dan bekend is?), roept reminiscenties op van Iago, een menselijke duivel uit een andere opera. Treigle zingt geen duivel, nee, hij is een duivel, een huiveringwekkende reïncarnatie van de kwade genius.

Voor de rollen van Faust en Margherita werden de toen zeer jonge, maar al wereldberoemde zangers geëngageerd: Montserrat Caballe en Plácido Domingo. Caballe’s Margherita is de onschuld zelve, maar met het nodige “pit”. Een maagd nog, maar toch al een vrouw van vlees en bloed. Van haar geloof je het, dat ze van alles gedaan zal hebben om een nacht met haar geliefde door te brengen. En in haar waanzin ontroert ze met haar coloraturen – pian, pianissimo, en o zo hartverscheurend. Faust van Domingo is nog jong en naïef, hij laat zich misleiden, maar geniet er ook van. Zijn liefde voor Margherita is oprecht, maar net zo oprecht is zijn bewondering voor de schone Helena van Troje (Warner)


SAMUEL RAMEY

mefistofele-ramey

Een kleine 15 jaar later kroop Domingo weer in de rol van Faust (Sony 44983). Deze keer klinkt hij doorleefder, cynischer ook. Zijn stem is donkerder geworden en in ‘Dai campi, dai prati’ is zijn ongeveinsde bewondering voor de lente en de natuur al gekleurd door een soort visioen wat er komen gaat.

Toch laat hij nog één keer zijn jeugdige kant zien, en in ‘Lontano, lontano, lontano’ lijkt het erop dat hij daadwerkelijk gelooft dat het allemaal nog goed komt. Helaas, het komt niet meer goed, en dat is voornamelijk de schuld van Eva Marton.

Marton is een absolute misbezetting als Margherita. Het is alsof de Brünhilde haar schild had afgedaan en haar haar met een krans van witte bloemen had bedekt, daar trap je toch niet in? Wat, hoe onschuld? Die dame heeft het al ettelijke keren gedaan! Als Elena (ze zingt beide rollen) overtuigt ze veel beter, maar het kwaad is al geschied. Jammer, want voor de rest is het een hele goede opname, met … ja, ja, daar komt hij .. Samuel Ramey in de titelrol.

Was Treigle een kwade geest, een duivel, een monster, zo is Ramey het tegenoverstelde. Zijn Mefistofele is elegant en every inch een gentlemen. Een prototype Scarpia, maar wel innemender en o zo jongensachtig! Zeer bedrieglijk allemaal, geen wonder dat zelfs een doorgewinterde Faust van Domingo erin trapt.

Het goede orkest (Hungarian State Orchestra) staat onder leiding van Giuseppe Patané, maar ook orkestraal moet de opname zijn meerdere in die van Warner erkennen: mede door de flinke tempi (maar nergens te haastig) en het schitterende spel van de London Symphony Orchestra blijft Rudel mijn favoriet.

Die opname is in zij  geheel op You Tube te vinden:

In 1989 zette de San Francisco Opera Mefistofele op zijn repertoire. Voor de regie tekende Robert Carsen, toen al een beroemdheid ondanks zijn jonge leeftijd. Zijn regie was onstuimig en adembenemend.

mefisto-dvd

Samen met Michael Levine, zijn vaste decorontwerper, bouwde hij een oogverblindende wereld van schijn en bedrog. De hemel is een theater, een opera wellicht, met de aartsengelen die, verborgen achter de Venetiaanse maskers, het spektakel gaan volgen vanuit hun veilige loges. Aan het eind van de proloog doven de lichten uit en de voorstelling kan beginnen, schitterend.

Theater in het theater – het is niet echt een nieuw idee (Carsen zelf gebruikte het al o.a. voor zijn ‘Tosca’ in Antwerpen), maar nog nooit werd het zo fascinerend toegepast. Als toeschouwer snak je naar adem en je laat je meesleuren in het avontuur, dat zich zo langzamerhand ontpopt als één van de allermooiste operaproducties ooit.

Ook hier is Mefistofele (gezongen door Samuel Ramey op zijn best) een elegante schurk, een dandy, een van top tot teen verzorgde edelman. Hij is de daadwerkelijke hoofdrol die de gebeurtenissen regisseert, dirigeert en erin meespeelt. Als het nodig is, verandert hij in een eenvoudige toeschouwer, die zich stilletjes weet terug te trekken, alleen maar om op het juiste moment terug te keren.

De vierde akte wordt door Carsen opgebouwd als een concert, waar Mefistofele, compleet met rokkostuum en een dirigeerstokje, een zeer ‘klassieke’ sabbat dirigeert.

Ik heb het nooit zo gehad op Dennis O’Neill, maar hij doet het als Faust beslist niet slecht. Zijn spel komt langzaam op gang, maar hij zingt met verve en elan en dankzij de kostuumontwerper en grimeur lijkt hij zelfs een beetje op een Gregory Peck. Overigens heeft zijn Eleazar in La Juive in Amsterdam me totaal gepakt, dus ik ben veranderd van mening over hem. Mijn excuses aan deze grote artiest.

Dennis O’Neill en Samuel Ramey in de slotscène van de productie:

Gabriela Beñačková zingt de beide vrouwenrollen. Als Margherita is ze meisjesachtig en tot tranen toe ontroerend, als Elena statig mooi, een godin zowat. Haar stem is in de hoogte wat scherp en soms niet helemaal zuiver, maar wat een inzet! Wat een intensiteit en bühnepresence!

Beñačková in ‘L’altra notte’:

Wel had ik een beetje moeite met de langzame tempi. ‘Son lo spirito che nega’ bijvoorbeeld duurt bij Maurizio Arena bijna anderhalve minuut langer dan bij Rudel of Patané, waardoor het nogal sloom overkomt. Maakt niets uit, want met deze enscenering wordt bewezen dat wonderen bestaan (Arthaus Music 100414).

Samuel Ramey zingt ‘Son lo spirito’:

Voor meer “Fausten” zie ook:

FAUSTen van GOUNOD. En van BUSONI

PASCAL DUSAPIN: Faustus, The Last Night. ZaterdagMatinee 2010