Stabat Mater van Szymanowski

 

Nee, ik zou nooit in de schoenen van een casting director willen staan. Samen met de hoofdleiding en de dirigent programmeer je een fantastisch concert, waar je de meest geschikte zangers voor contracteert. Alles staat al jaren gepland en dan, vlak voor het zover is, begint de nachtmerrie.

Om te beginnen is het –speciaal voor Matinee en Holland Festival – bestelde werk (vierde symfonie van Gorecki) vanwege de gezondheidsproblemen van de componist niet op tijd klaar. Niet leuk, maar nog steeds geen ramp: je gooit het programma een beetje om en zet zijn derde symfonie op het affiche.

Dan zegt de dirigent, Jaap van Zweden, af wegens een aanhoudende schouderblessure. En dan, nog geen maand vóór het concert, realiseert de (een paar jaar van tevoren) gecontracteerde sopraan zich dat het stuk toch niet echt voor haar stem geschikt is. Zenuwslopend.

Toch is het Mauricio Fernandez gelukt om alles tot een goed eind te brengen. Sterker: de Matinee van 5 juni 2010 werd er één om nooit te vergeten.

In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw was Szymanowski een persona non grata, althans in het westen. Men verweet hem eclecticisme en wat dies meer zij. Zijn muziek deugde niet, want wij hadden Stockhausen omarmd. Maar de waarheid komt altijd boven drijven en in de jaren negentig keerde het tij: Simon Rattle ontdekte de muziek van Szymanowski en aangezien Rattle hot was, werd Szymanowski het ook.

Zijn Stabat Mater is, voor mij althans, één van de mooiste Stabat Mater’s ooit. De Matinee-uitvoering was formidabel, voornamelijk vanwege Elzbieta Szmytka.

Szmytka’s lichte, zeer wendbare sopraan is nog steeds betoverend mooi en haar hoge noten zijn loepzuiver, allemaal precies in het hart getroffen. Niks geen kunstjes van het kunstmatig tonen optrekken – het was ‘pang –boem’. En haar timbre! Mooier dan mooi.

Marietta Simpson beschikt over een mooie, lage mezzo, die helaas ontsierd werd door een te sterk vibrato. Jammer.

David Wilson-Johnson was, zoals altijd, zeer betrouwbaar. Hij zong zijn partij met volle stem, was goed verstaanbaar, maar ik had graag iets meer passie, iets meer inleving in zijn gehoord.

Het Groot Omroepkoor (dirigent: Gijs Leenaars) was werkelijk formidabel. Wat boffen we toch hier in Nederland!

Promo van de uitvoering:

 

Derde Symfonie van Górecki

De derde symfonie van Górecki behoort tot de meest geliefde werken uit de tweede helft van de XX eeuw. De première in 1977 had niet veel succes en de eerste opname ervan (1988) werd maar onder een kleine groep connaisseurs bekend. Een paar jaar later gebeurde echter een wonder:  de opname  die Nonesuch in 1991 ervan maakte, belandde op de eerste plaats van een …hitparade.  Górecki werd in één klap wereldberoemd en kreeg een exclusief contract met een platenfirma.

De Symfonie van de Klaagliederen, zoals de volledige titel luidt, beantwoordde aan de tijdsgeest van de jaren negentig. Het is naïef in zijn opbouw, de klanken worden herhaald zonder dat ze monotoon worden, de basis ligt in de polyfonie en het is droevig.

Voor de gezongen delen gebruikte Górecki fragmenten van oude gebeden en volksliedjes. En een opschrift, dat een 18-jarig meisje achterliet op de muur van de gevangenis van de Gestapo. Zo ontstond een samensmelting van klaagliederen van moeder en kind, een superieure vondst. Over Stabat Mater gesproken…

Promo van de TV-programma: ‘De derde symfonie van Górecki: prachtstuk of prutswerk?’

Het was een verademing om in dat stuk voor het eerst een volle, romige sopraan te horen, in plaats van het ‘eeuwige kind’. Het maakte ook dat je er wat meer betrokken bij raakte.

Isabel Bayrakdarian heeft een stem van een ongekende schoonheid.  Haar timbre is adembenemend: donker en met zilverkleurige boventonen. Er was ook helemaal niets op haar Poolse uitspraak aan te merken. Van zo’n zangeres gaat je hart toch echt sneller kloppen, hopelijk mogen wij haar vaker in Nederlands horen.

Beide stukken werden gedirigeerd door een zeer jonge Pool, Michał Dworzyński. Het orkest onder zijn leiding speelde rustig, ingehouden en met lange adem. Dworzyński’s kijk op Górecki was zeer verfrissend, hij durfde nieuwe accenten op ongebruikelijke plekken te leggen waardoor het, toch grijsgedraaide tophit, opeens klonk als nieuw.

Promo van de uitvoering:

Szymanowski & Górecki
Elzbieta Szmytka, Marietta Simpson, David Wilson-Johnson en Isabel Bayrakdarian
Radio Filharmonisch Orkest en Groot Omroepkoor olv Michał Dworzyński

Bezocht op 5 juni 2010 in Het Concertgebouw – Amsterdam