Joseph_Haydn

Ik en opera’s van Haydn, zou het nog eens goed kunnen komen?

Haydn_-_Armida_-_titlepage_of_the_libretto,_1784

De ZaterdagMatinee opende haar seizoen in 2009 met Armida van Haydn. Ondanks de geweldige uitvoering van de topcast kon de opera mij niet boeien. Ik en opera’s van Haydn, zou het nog eens goed kunnen komen?

Op een kleine opleving in de jaren zeventig van de vorige eeuw na, toen Antal Dorati zich over het oeuvre heeft ontfermd, waren bijna alle opera’s van Haydn een stille dood gestorven. Ze werden bijna nooit meer uitgevoerd. Vergeten en onder een dikke laag stof verstopt. Terecht?

Daar kunnen we tegenwoordig makkelijk achter komen: we zijn in het Haydn-jaar beland (de componist is 200 jaar geleden gestorven) en dat zullen we weten ook. De ene na andere opera van hem wordt afgestoft en uitgevoerd.

Haydn Rinaldo_e_Armida,_Annibale_Carracci_001

Annibale Carraci: Armida en Rinaldo (1601)

Ook de ZaterdagMatinee heeft haar 49e seizoen geopend met Haydn: Armida, één van zijn meest bekende opera’s. Het verhaal van de tovenares Armida en de door haar in de val gelokte kruisridder Rinaldo was een inspiratiebron voor vele componisten. Ook Händel, Glück, Rossini en Dvorák (om een paar te noemen) hebben een opera over haar gemaakt.

Wat onderscheidt Haydn van zijn muzikale broeders? Voornamelijk heel erg veel noten. En heel erg veel da capo’s. Zonder fine. Een recitatief, een aria… Virtuoos, dat wel, en daar kun je, als je over mooie coloraturen beschikt, natuurlijk eindeloos in schitteren. Maar voor de toeschouwer is het allemaal toch iets te weinig om te boeien.

Althans voor mij. Heel erg dapper heb ik mij door de eerste helft geworsteld, met een zakdoek tegen mijn mond gedrukt (stel je voor dat ik betrapt werd tijdens het gapen!). Maar toen ik na de pauze op mijn goede zitplaats (de eerste rij balkon) plaatsnam en alvast begon te geeuwen, bedacht ik dat het misschien geen goed idee was om er langer te blijven.

Aan het orkest lag het niet. Onder de meer dan bezielde leiding van Jaap van Zweden speelden zij de sterren van de hemel. Strak, spannend, dramatisch, en waar nodig met de mooiste pianissimi. Hulde.

Aan de dirigent lag het ook niet. Jaap van Zweden deed alsof het de beste partituur was die hij in jaren op zijn lessenaar kreeg. Ik wou dat ik zijn passie voor die muziek kon delen.

Haydn MeaganMiller

Meagan Miller

Ook aan de zangers lag het niet. Meagan Miller (een last minute vervangster voor Eva Mei) was een felle Armida. Haar topnoten waren niet altijd zuiver en soms klonk ze een beetje schel, maar haar intensiteit en muzikaliteit waren meer dan indrukwekkend.

Haydn Gregory-Kunde_7396_credit-Chris-Gloag

Gregory Kunde © Chris Gloag / OnP

Gregory Kunde (Rinaldo) is een solide belcanto tenor met een mooi timbre en veel kleuren in zijn stem – daarmee is hij zonder meer één van de besten in zijn stemsoort.

Haydn

Mojca Erdmann ©Felix Broede

De nieuwe, onlangs door Deutsche Grammophon exclusief gecontracteerde ‘megaster’ Mojca Erdmann (Zelmira) klonk zoals de meeste ‘megasterren’ tegenwoordig klinken: e(so)therisch, hoog, licht en wendbaar.

Eenmaal thuis terug heb ik de radio aangezet, en toen kon ik opeens genieten. Wellicht moet je sommige opera’s op je gemak in je luie stoel beluisteren? Of misschien moet ik me maar met het idee verzoenen dat ik en Haydn (zijn opera’s, althans) elkaar niet liggen?

 

The Poker Club Band zingt Haydn: wat een cd!

CD

Kunt u zich nog ‘De Kap’ren varen’ van Fungus herinneren, een grote hit uit de jaren zeventig? Daar moest ik namelijk meteen aan denken, bij het beluisteren van deze cd. Het is min of meer dezelfde formule: men neemt een klassiek muziekstuk (nu, ja bij Fungus was het iets minder ‘klassiek’, maar toch) als uitgangspunt en brengt het terug naar de bron. In dit geval de Schotse folklore.

Het uitgangspunt nu was de enorme bundel van ‘Schotse liederen’ van Haydn: hij heeft bijna 400 traditionele liedjes bewerkt (eind achttiende eeuw was folklore echt in) met de bedoeling om ze in de salons uit te voeren door een zanger (een zangeres) die door een pianotrio werd begeleid. Niet dat er geen andere arrangementen werden gemaakt, maar alles bleef in het nette en het luchtig deftige. En dan komt ‘The Poker Club Band’, een Schots ensemble dat zijn naam aan één van de clubs in Edinburgh heeft ontleend.

Het is eigenlijk onmogelijk om ze ergens in een hokje te plaatsen want ze zijn eigenlijk van alles. Zeg maar de rauwe folklore ontmoet oude muziek. Want oude muziek specialisten, dat zijn ze ook, alle vier. Zodoende hoor je naast de klassieke klanken van de viool en de cello ook de pedaalharp en een gitaar. Maar alles valt of staat met de zang en daar zit dus het mooiste verrassingselement in. James Graham klinkt zo Schots dat het bijna een cliché is, maar wat een cliché! Tussen de liederen door krijgen we instrumentale arrangementen van een paar van Haydns symfonieën, meesterlijk gespeeld door de harpiste en de dirigente Masako Art.

Ik moet eerlijk bekennen: toen ik die cd in mijn speler duwde hoopte ik dat ik het zou overleven. De verrassing – en het plezier – kon niet groter zijn geweest. Wat een cd!


Tullochgorum – Schottish Songs
The Poker Club Band olv Masako Art
BIS 2471