Voor sommige mensen gelden andere normen dan voor gewone stervelingen en alles wat ze aanraken verandert in goud, zonder dat ze zich er in verslikken.

Pablo Heras–Casado is zo’n homo universalis. De jonge Spanjaard (Granada 1977) werd door het prestigieuze ‘Musical America’s’ in december 2013 verkozen tot de “2014 Conductor of the Year”. Terecht? Voorbarig? Gegeven op de groei?

 

Heras–Casado beheerst alle genres van de klassieke muziek: van barok tot modern en van kamermuziek tot opera. Hij dirigeert de grootste symfonieorkesten ter wereld, maar net zo lief staat hij voor het Freiburger Barochokester en het Ensemble Intercontemporain.

De dirigent is dan ook druk. Heel erg druk. Vandaag is hij bij wijze van spreken nog in New York, morgen in Amsterdam en overmorgen in Freiburg. Of Madrid, Wenen, Barcelona, Brussel… Als je zijn agenda bekijkt, begint het je te duizelen.

Hij doet niet aan Skype, heeft een hekel aan e-mails en de telefoonverbinding laat het twee keer afweten. Maar drie keer is scheepsrecht en daar zitten we nu: ik in Amsterdam en hij in Neumarkt, waar hij op dat moment met zijn “Fabulous Freiburger BarockOrchester” en zijn “dreamteam” met Isabelle Faust, Alexander Melnikov en Jean-Guihen Queyras op Schumann-tour is. Daarna komt Carmen in Sint-Petersburg, een concert met allemaal modernen in New York en Die Zauberflöte (de succesvolle Amsterdamse productie van Simon McBurney) tijdens het Festival d’Aix-en-Provence.

Zijn loopbaan is hij begonnen als zanger en zijn roots liggen in de oude muziek. Wat deed hem besluiten om te gaan dirigeren? En, aangezien hij van alle markten thuis is: heeft hij een voorkeur voor een bepaalde stijl? Periode? Genre?

“Zingen is altijd prominent in mijn leven is geweest, zo is het ook begonnen. Het was (en is nog steeds) de allerbelangrijkste factor in mijn leven en in mijn loopbaan.
Waarom ik begonnen ben met het dirigeren? Omdat ik mijn ideeën, mijn energie naar buiten wilde brengen. Behalve zingen speel ik ook piano en viool, maar dirigeren gaf mij de mogelijkheid om echt naar buiten toe te treden en mijn stempel op een werk te kunnen zetten. Zo kon ik ook mijn stem beter laten horen, dat was ook wat ik perse wilde. Het besluit nam ik toen ik 14, 15 was, ik was dan ook een zeer nieuwsgierig knaapje.”

“Ik heb geen voorkeuren. Ik ben een musicus, zo voel ik mij en ik wil – en ik hoop, dat ik het kan – alle muziek omarmen. Ik kan niet zeggen dat Schumann, een componist die nu dagelijks op mijn menu staat en die ik aanbid, een grotere componist is dan bij voorbeeld de Victoria. Of Praetorius.

“Ik houd van alles, ik ben echt een alleseter en ik wil aan alles ruiken. Ik vertel je geen nieuwe dingen als ik zeg dat ik het meeste houd van wat ik nu aan het doen ben. Op dit moment is het Sjostakowitsj, ik ben oprecht van hem gaan houden en vooralsnog kan ik niet genoeg van hem krijgen.”

Je debuteerde in de Met met “Rigoletto”, het was een herneming en het orkest en het koor hebben het werk al met iemand anders ingestudeerd, wellicht met een totaal ander tempo. Mij lijkt het heel erg moeilijk…

“Ik heb heel weinig repetities, ja. Eigenlijk alleen maar één orkestrepetitie en dan de twee generales. En een speciale repetitie met de zangers. Maar het was geenszins moeilijk. We hebben het hier over een wereldorkest en Rigoletto behoort tot het standaardrepertoire: dat moet kunnen. En vergeet niet dat elke voorstelling eigenlijk anders verloopt! Zelfs al hebben we de première al gehad, dan nog steeds kun je de boel naar je hand zetten, wat best fijn is.”

Tegenwoordig hoor je veel zangers klagen dat, doordat de orkesten zo hard spelen, ze in de problemen komen als ze zacht willen zingen. In een interview haalde Samir Pirgu, een jonge Albanese tenor, een uitspraak van Harnoncourt aan, waarin de laatste zei dat het voor orkesten eigenlijk moeilijk is om piano te spelen. Forte en fortessimo zij veel makkelijker.

”Het is inderdaad een probleem, de orkesten spelen vaak te hard. En veel dirigenten hebben totaal geen benul van zangers en hun mogelijkheden. Ik denk dat het voor mij anders is, onder andere ook omdat ik zelf als zanger ben begonnen.”

“Je ontkomt niet aan een conflict dat opgelost moet worden, zeker als je aan een groot project werkt en dat is opera altijd. Ook de samenwerking met een regisseur heeft diplomatie nodig. Toch denk ik dat je alle problemen en geschillen middels dialoog kan oplossen, er moet altijd een manier zijn om nader tot elkaar te komen. Maar je moet wel openminded zijn en dat ben ik wel, ik sta voor alles open.”

In het kader van het Verdi-jaar nam je samen met Plácido Domingo een cd met diens baritonaria’s op. Hoe ben je bij dat project betrokken geraakt?

“Het was de maestro zelf die mij voor het project heeft gevraagd. Het was werkelijk waanzinnig om op die manier de prachtige muziek van Verdi te kunnen ontdekken. Wij hadden er veel tijd voor en die tijd hadden wij ook ruimschoots genomen. Het was de kans van mijn leven om Verdi aan de hand van Domingo te leren kennen.”

Trailer van Making of:

 

“Voor Archiv, de label waar ik nu de “ambassadeur” voor ben geworden ga ik veel oude muziek opnemen, veel onbekende werken, ook veel premières. Onder andere muziek van alle Praetoriussen.”

“Ik vind het heel erg spannend, het is ook een enorme uitdaging. Zoals ik al zei, ik houd er van om uitgedaagd te worden en om alles proeven. Zo voelde ook het allereerste project dat ik voor Archiv deed, El Maestro Farinelli

 

 Ik vind de titel eigenlijk misleidend. De cd heet Il Maestro Farinelli en er staan maar twee gezongen nummers op en dat, terwijl Farinelli toch echt een zanger was? Je zou toch wat meer vocaal vuurwerk verwachten?

“Het is een beetje ingewikkeld. Natuurlijk was Farinelli de grootste zanger van zijn tijd! Maar het gaat om het verbinden. Farinelli heeft overal gezongen: in verschillende Italiaanse steden (Milaan, Florence, Venetie), maar ook in München, Wenen, Londen. Hij had een contract getekent met de Londense groep van Nicola Porpora, in de tijd de meest beduchte rivaal van Händel, maar zijn verbintenis met Spanje was van een andere, ook zeer emotionele aard.
In 1737 heeft hij zijn Londense contract verbroken om – persoonlijk gevraagd door de koningin Elisabeth Farnese – voor haar manisch-depressieve echtgenoot, Filips V te komen zingen. Iedere avond bracht hij de koning een serenade (hij zong voor hem “Alto Giovane” van Porpora) en een wonder geschiedde: de koning genas. Farinelli bleef in Spanje en tot diens dood in 1745 bleef hij de koning toezingen.”

“Maar zijn verdienste was natuurlijk veel groter. Niet alleen heeft hij de koning van zijn melancholie genezen, maar hij heeft een verbinding tot stand gebracht tussen de Italiaanse en de Spaanse – en de Duitse – muziek. Het enorme repertoire, de diversiteit aan werken en componisten, de enorme muzikale boost, dat hebben we allemaal aan hem te danken. Je kan zeggen dat Farinelli een factotum was tussen de Italiaanse en Spaanse muziek.”

“Ik wilde graag vergeten componisten op de kaart zetten, vandaar ook José de Nebra, hij was tenslotte de vader van de Spaanse opera en van de zarzuela. Onvoorstelbaar dat de prachtige muziek bijna nooit meer wordt uitgevoerd! Of neem ‘Armida ouverture van Tommaso Traetta: de muziek is aanstekelijk mooi! Natuurlijk zijn dat niet allemaal louter meesterwerken, maar: moet dat?”

trailer van zijn Farinelli-cd

 

In de NTR documentaire die de Nederlandse TV over jou heeft gemaakt, kom je zeer energiek over. Dank je het aan al de ontelbare dubbele espresso’s, die je achter elkaar achterover slaat? Zijn ze bedoeld om je wakker te houden?

Lachend: “Ik houd echt van espresso, ik houd van de smaak en de geur. En – ja, ik heb het ook nodig, het houdt mij alert. Het is ook een soort routine geworden, zonder ga ik niet op, ik heb mijn espresso nodig. Ik drink het inderdaad veel, maar ik drink het niet de hele dag, hoor! En zeker ’s avonds niet meer, dan geef ik de voorkeur aan iets anders”.

De NTR-documentaire over Pablo Heras-Casado is terug te kijken op de website van NTR Podium.

Meer Pablo Heras-Casado: DEBUUT HERAS-CASADO BIJ ZATERDAGMATINEE