Ik heb een enorme zwak voor de  Zuid-Afrikaanse mezzosopraan Michelle Breedt.
Ik bewonder haar uitstraling, haar inlevingsvermogen en, uiteraard, haar stem: zacht, rond en warm. Met de hoogte van een sopraan, maar dan wel donkerder gekleurd en een rustige, niet afgedwongen laagte. Onmiskenbaar mezzo.

In 2004 (herneming van de productie in 2011) heeft Nederland haar voor het eerst live mogen meemaken: bij de Nationale Opera zong zij de rol van Octavian in Der Rosenkavalier van Strauss. Eén van de beroemdste ‘hosenrollen’, waar de meeste mezzo’s aan schijnen te zijn overgeleverd.

Breedt heeft, behalve Octavian ook meerdere (jonge) mannen en jongens op haar repertoire staan. Cherubino natuurlijk, maar ook Cherubin van Massenet, Stefano (Romeo et  Juliette), Niklausse (Contes d’Hoffmann), Idamante, Annio.

Natuurlijk zingt zij ook Carmen, Charlotte, Brangäne en Melisande, maar wat haar het meeste van haar mezzo-collega’s onderscheidt, is de hoeveelheid nieuwe rollen op haar repertoire. Rollen in moderne en vergeten opera’s die zij met de haar zo typische overgave instudeert en die ze een onvergetelijke gestalte geeft. Rollen ook die meer dan een gemiddelde acteerprestaties eisen want vaak balanceren haar personages net op het randje op de grens tussen goed en kwaad.

Zoals bijvoorbeeld Mère Marie in Poulenc’s Les Dialogues des Carmelités, (rol die ze in november 2015 bij De Nationale Opera zong), een vrouw die voor veel mensen symbool staat voor religieus fundamentalisme

Maar: is zij dat in werkelijkheid ook? Hoe denkt ze er zelf over? Over Marie, maar ook over de twee andere onalledaagse personages, die tot nu toe alléén zij heeft gezongen: Lisa in Die Passagierin  van Weinberg en Cayetana, de hertogin van Alba uit ‘Goya’ van Menotti?

Op de dag dat wij elkaar spraken was Breedt in Spanje, waar zij Fricka zong tijdens het Oviedo Summer Festival.
“Ik ben niet zo dol op Fricka. Het is een mooie rol, zeker, zeer dramatisch ook in haar confrontatie met Wotan. Maar ik vind Fricka te ééndimensionaal, zij is zo zeker van haarzelf en haar waarheid. Alleen zij weet wat goed is. Nee, als het Wagner moet zijn dan geef mij maar Brangäne. Brangäne twijfelt, waardoor zij spontaan en emotioneel reageert. Daar kan ik veel meer mee.”

Breedt zingt al jaren aan de grootste operahuizen ter wereld, maar een speciale erkenning kreeg zij voor de rol van Lisa, een voormalige SS-opzichter in Auschwitz in Die Passagierin van Mieczysław Weinberg. Breedt heeft de rol gecreëerd tijdens de wereldpremière in 2010 in Bregenz en herhaalde de partij in 2011 (in het Engels) bij de English National Opera en in 2014 bij de Houston Grand Opera.

“In Bregenz heb ik Zofia Przesmysz ontmoet, de auteur van het boek waarop de opera is gebaseerd, maar ik heb de rol met haar niet besproken. Ik heb het boek ook niet gelezen. Dat wilde ik per se niet. Ik wilde zo open mogelijk te staan voor de rol, want ik moest de realiteit van de opera zien te overbrengen. Ook mensen die het boek niet hebben gelezen noch de film hebben gezien moesten de opera kunnen begrijpen.”

“Mijn uitgangspunt was de muziek van Weinberg, daar heb ik mij ook goed in verdiept. Ik wilde zo veel mogelijk trouw zijn aan zijn muziek, die vind ik werkelijk grandioos. Ik moest mij aan de rol houden die hij wilde. Zijn muziek spreekt de natuurlijke taal. Bovendien had ik nog het libretto. Maar ik deed ook veel research. Daarbij was een Amerikaans boek over de Duitse vrouwelijke opzichters in kampen van grote hulp. Ik moest er ook voor oppassen om van Lisa geen karikatuur te maken: het libretto is tenslotte vanuit haar standpunt gezien geschreven.”

De productie is op YouTube te vinden:

“Ik kom uit Zuid Afrika en ik heb De Apartheid nog meegemaakt. Ik weet uit ervaring dat je niet alles weet, alles kan weten, zelfs als je er middenin leeft. Ik kan dan ook enigszins begrijpen dat mensen zeggen er niets van te hebben geweten”.
Even is het stil en dan zingt zij zacht: “Ik wilde ze helpen en ze mochten mij echt”…
“Het schip is een metafoor voor werkelijk alles. Je zit opgesloten en je kan niet ontsnappen, maar je deint ook mee, net als de zee”.

 Breedt zong de rol ook in het Engels. Maakte dat verschil?
“O ja! Ik haatte het werkelijk om de opera in het Engels te zingen. De opera is zeer taalgevoelig en in het Engels klinkt Lisa te aardig. Het ligt echt aan de taal, Duits is gewoon harder.”

Een andere wereldpremière op het repertoire van Michelle Breedt is Goya van Menotti, waarin ze Doña Cayetana, de hertogin van Alba, zong.
“Ik ben een nieuwsgierig en leergierig iemand en lees altijd veel over de achtergronden vóór ik aan een rol begin. Ik probeer mijn inspiratie uit de historische context te putten. Ik heb mij dus in het hele huis van Alba, en natuurlijk in de periode verdiept. Cayetana was een vrije geest, zeer dapper ook, maar zij was tevens een manipulator. Zeer complexe persoonlijkheid waardoor psychologisch meer dan interessant”

 

Op mijn vraag of zij Mère Marie ook als een manipulator ziet, antwoordt zij volmondig met ja. Maar het ligt gecompliceerd.
“Het libretto doet haar geen recht aan. Zij is controversieel, zeker, maar zij gaat voor waar zij in gelooft, haar religie. Hoeveel mensen zijn nu bereid om te sterven voor hun idealen? Voor hun geloof? En nee, natuurlijk kan je haar niet met de zelfmoordterroristen van nu vergelijken, want die willen zo veel mogelijk onschuldige mensen meenemen. Dat is de bedoeling niet van het echte martelaarschap.”

“Marie heeft een zeer sterk karakter, zij gaat liever dood als een non dan haar geloof af te zweren. Het libretto is niet eerlijk voor haar, want er wordt niet verteld hoe het verder met haar gaat. Het is haar grootste tragedie dat zij niet samen met de anderen mag sterven, dat zij er niet bij is, dat zij verder moet leven. Dat is haar martelaarschap. In feite is zij een zeer trieste figuur, zij moet doorleven terwijl zij juist de dood wilde opzoeken.”

Breedt zelf groeide op in een religieus gezin, kan zij zich met Marie identificeren?
“Ik kan mij met het religieuze aspect min of meer identificeren, maar het idee van een klooster is mij vreemd. Het gaat voor mij te ver. Je voor de wereld afsluiten, daar heb ik niets mee. Daardoor mis je essentie in je leven. Het is mijn levensfilosofie niet, ik houd van de uitdaging. Ik houd van het leven.”

In tegenstelling tot veel mezzo’s zingt Breedt weinig Händel. Weinig Verdi ook. Wel zingt ze veel modern repertoire.
“Ik ben geen coloratuurmezzo. Mijn stem is anders dan die van Cecilia Bartoli. Ik ben meer iemand van lange lijnen. Er zijn ook weinig Verdi rollen die mij passen. Op Eboli na dan, en die heb ik ook gezongen. Ik heb veel moderne en Entertete muziek opgenomen, dat was toen ik veel met Gerd Albrecht samen werkte. We hadden er niet veel tijd voor, maar het was te belangrijk om het niet te doen, om het te laten. Daar ben ik waanzinnig blij om want nu zijn de opera’s gedocumenteerd.”

“Mijn droomrol? Ongeacht of ik het zou kunnen zingen?”
“Oooo…. Niet lachen!” zegt zij proestend. “Al die prachtige Italiaans tenorkrakers! Nessun Dorma, Donna non vidi mai…”

Serieus: “Misschien Kundry. Of Sieglinde. Of Marie in Wozzeck. Ik wil meer rollen uit het ‘zwischenfach’ uitproberen. Ik ben een echte mezzosopraan in de strikte betekenis van het word: tussen sopraan en alt in.”

English translation: Interview with Michelle Breedt

DIE PASSAGERIN (Пассажирка)

TRISTAN UND ISOLDE in Amsterdam, januari 2018