In the nineties of the last century the (once very renowned) classical music label Decca started an unsurpassed series ‘Entartete Musik’. Under the supervision of producer Michael Haas, works were recorded by composers who were persecuted by the Nazis, many of whom were murdered in concentration camps and then ignored and even forgotten for decades.
The series didn’t last long. Sales figures were disappointing, Haas was fired, and most of those CDs are now out of print.
Franz Waxman
Every true fan of film classics knows the music of Franz Waxman. His compositions for Rebecca, Sunset Boulevard and A Place in the Sun, among others, have earned him numerous Oscar nominations and twice he was actually awarded the statuette.
For Humoresque by Jean Negulesco, starring Joan Crawford and John Garfield, he composed an outright hit: ‘Carmen Fantasie’ (played in the film by Isaac Stern), a virtuoso piece for violin and orchestra that is ubiquitous in concert halls and on recordings.
However, few people know that he has also composed ‘serious’ music. It is simply ignored.
Eric Zeisl
Zeisl’s name is almost completely forgotten nowadays. Harmonia Mundi once recorded some of his chamber music works, but these recordings too have since disappeared from the catalogue. Both composers were contemporaries with a similar fate, who ended up in Hollywood on the run from the Nazis. If their respective fates are similar, their music in no way is.
The song cycle Das Lied von Terezín consists of eight poems, written by Czech children between the ages of 12 and 16 during their stay in the Theresienstadt concentration camp.
Deeply affected by the fate of these children, Waxman composed a very moving piece of music in 1965 that, in terms of its power of expression, can be compared to Schoenberg’s A Survivor from Warsaw. The majority is written in the twelve-tone technique, but there is also a clear influence of Zemlinsky (‘Der Garten’) and in ‘Dachbodenkoncert in einer alten Schule’ a motive from Beethoven’s Mondscheinsonate is quoted. The whole is performed very movingly by the two choirs and the mezzo-soprano Della Jones.
Eric Zeisl’s Requiem Ebraico is based on Psalm 92 and is dedicated to the composer’s father and ‘all the victims of the Jewish tragedy in Europe’. Zeisl’s music is very melodic and strongly influenced by Jewish and Hebrew themes. It is unbelievable that it is not performed more frequently!
Franz Waxman: The Song of Terezín
Eric Zeisl: Requiem Ebraico
Deborah Riedel, Della Jones, Michael Kraus
Rundfunk-kinderchor Berlin, Rundfunkchor Berlin, Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin conducted by Lawrence Foster (Decca 4602112)
In de jaren negentig van de vorige eeuw heeft de (ooit zeer gerenommeerde) klassieke muziek label Decca een onvolprezen serie ‘Entartete Musik’ opgestart. Onder supervisie van de producer Michael Haas werden er werken opgenomen van de door nazi’s vervolgde componisten van wie velen in de concentratiekampen werden vermoord en daarna decennialang werden genegeerd en zelfs vergeten.
Lang heeft het niet geduurd. De verkoopcijfers vielen tegen, Haas werd ontslagen, en de meeste van die cd’s zijn inmiddels uit de catalogus.
Franz Waxman
Franz Waxman
Elke oprechte liefhebber van filmklassiekers kent de muziek van Franz Waxman. Zijn composities voor o.a. Rebecca, Sunset Boulevard en A Place in the Sun hebben hem ettelijke Oscar nominaties bezorgd en twee keer mocht hij het beeldje ook daadwerkelijk in ontvangst nemen.
Voor Humoresque van Jean Negulesco, met in de hoofdrollen Joan Crawford en John Garfield componeerde hij een regelrechte kraker: ‘Carmen Fantasie’ (in de film gespeeld door Isaac Stern), een niet uit de concertzalen en opnamen weg te krijgen virtuoze stuk voor viool en orkest.
Weinig mensen weten echter dat hij ook ‘serieuze’ muziek heeft gecomponeerd. Het wordt gewoon genegeerd.
Eric Zeisl
Eric Zeisl
Zeisls naam is tegenwoordig vrijwel helemaal vergeten. Ooit heeft Harmonia Mundi een paar van zijn kamermuziekwerken opgenomen, maar ook die opnamen is inmiddels uit de catalogus verdwenen. Beide componisten waren generatie- en lotgenoten, die op de vlucht voor de nazi’s in Hollywood belandden. Mochten hun beider lotgevallen op elkaar lijken, hun muziek doet het allerminst.
De liederencyclus Das Lied von Terezín bestaat uit acht gedichten, geschreven door Tsjechische kinderen in de leeftijd van 12 tot 16 jaar tijdens hun verblijf in de concentratiekamp Theresienstadt.
Hevig aangedaan door het lot van deze kinderen componeerde Waxman in 1965 een zeer aangrijpende muziekstuk dat qua uitdrukkingskracht valt te vergelijken met Schönbergs Overlevende uit Warschau. Het gros is geschreven in twaalftoonstechniek, maar er valt ook een duidelijke invloed van Zemlinsky te bespeuren (‘Der Garten’) en in ‘Dachbodenkoncert in einer alten Schule’ wordt een motief uit de Mondscheinsonate van Beethoven geciteerd. Het geheel wordt zeer ontroerend vertolkt door de beide koren en de mezzosopraan Della Jones.
Het Requiem Ebraico van Eric Zeisl heeft als basis Psalm 92 en is opgedragen aan de vader van de componist en ‘alle slachtoffers van de Joodse tragedie in Europa’. Zeisls muziek is zeer melodieus en sterk beïnvloed door de Joodse en Hebreeuwse thema’s. Onvoorstelbaar, dat het niet vaker wordt uitgevoerd!
Franz Waxman: The Song of Terezín
Eric Zeisl: Requiem Ebraico
Deborah Riedel, Della Jones, Michael Kraus Rundfunk-kinderchor Berlin, Rundfunkchor Berlin, Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin olv Lawrence Foster (Decca 4602112)
Basia con fuoco 