Morschi Franz: zijn naam alleen al roept de reminiscenties op met de operettes en ‘Wien, Wien nur du allein’. Maar er is meer: Franz zelf is een aantrekkelijke jonge man, die zo uit een Sissi-film lijkt te zijn weggelopen, niet in de laatste plaats vanwege zijn tot in de details verzorgde kledingstijl die de jaren twintig van de vorige eeuw doet herleven. Het is geen pose, zo is hij.

De in Roermond geboren zeer charismatische tenor heeft een Sinto vader en een Limburgse moeder en dat schept verplichtingen. Noem het maar ‘Zigeunerbloed .

Zigeuner, mag ik dat zeggen? Van hem wel, al vindt hij dat de naam bij de meeste mensen en ‘zigeuners’ negatieve associaties oproept:
“Göbbels zei dat zigeuner van Ziehende Gauner kwam, rondtrekkende dief. Dat is natuurlijk pijnlijk. Bovendien is er wel verschil tussen Sinti en Roma.”

Hij is een Sinto.

“Ik ben naar mijn peetoom vernoemd, die heette ook Morschi. De naam betekent ‘manneke’. Mijn peetoom speelde viool bij Tata Miranda, hij zong ook.

Mijn ouders waren beiden muzikaal: ik ben een goede combinatie van een ‘Sinti nostalgie’ met de Zuid Limburgse fanfares. Dat mijn familie naar Roermond trok komt vanwege Onze-Lieve-Vrouw van de Kapel in ’t Zand, dé pelgrimsoord van de Sinti, maar voor de oorlog heeft het gros van mijn familie in Beek gewoond. Ook vermeldenswaardig is dat Roermonds patroonheilige St. Christoffel is.. De beschermheilige van de reis. Het grote gouden beeld van hem kijkt vanaf het topje van de kathedraal uit over Roermond”.

Even een stukje voorgeschiedenis: wist u dat Sinti al sinds de vijftiende eeuw door Nederland trekken? Volgens de overlevering vond een herder vijf eeuwen geleden een Mariabeeldje in een waterput. Sindsdien gebruiken de rondtrekkende Sinti dit ‘heilige water’ om hun kinderen en zieken te beschermen en te genezen. In 1944 werden bijna alle Sinti en Roma in Nederland gearresteerd. Ook de familie Franz in Beek werd opgepakt.

 

“Mijn grootouders wisten samen met hun twee kinderen door het raam aan de razzia ontsnappen. Mijn vader was toen vijf jaar oud. Ze hebben daarna ondergedoken gezeten in een kippenhok bij een boer in Sittard. Alle anderen familieleden zijn eerst naar Westerbork en daarna naar Auschwitz gedeporteerd. Bijna niemand keerde terug.”

“Ik heb een niet te verklaren moeite met de politie en de douane. Iedere keer als ik ergens naartoe moet vliegen, bekruipt mij een afschuwelijk gevoel dat ik uit de rij gepikt word en apart word genomen.”

Star Wars

“Zolang ik me kan herinneren, heb ik van muziek gehouden. Ik ben met pianospelen begonnen, maar dat wilde niet opschieten. Mijn vingers deden nooit wat ik van hen wilde. Dankzij filmmuziek heb ik mijn weg gevonden. Zo is mijn echte enthousiasme geboren.”

“Filmmuziek vind ik weergaloos en buitengewoon spannend. John Williams is mijn held. Hoe die man hele klassieke stukken in zijn werk weet te verweven! Star Wars vind ik een soort Parsifal, met leidmotieven en al. Er zit ook Stravinsky in; je vindt er zowat de hele Sacre. Maar ook het Zwanenmeer van Tsjaikovski. De muziek van Williams spreekt voor zich, ook zonder beelden.”

“In de periode dat ik zo met filmmuziek dweepte, kwam ik iemand tegen die zei dat ik naar opera moest luisteren. Dat deed ik. Vijftien was ik, misschien zestien, toen ik mijn eerste opera zag: Die Meistersinger von Nürnberg van Wagner, in Amsterdam. Ik was onmiddellijk verkocht: ik moest en ik zou zanger worden. Van die betovering wilde ik deel kunnen uitmaken. Ik werd lid van een operettevereniging. Eerst als figurant, maar al snel nam ik zanglessen.”

“Mijn conservatoriumtijd ..  Mijn lessen bij maestra Mya Besselink waren het enige waar ik veel van heb geleerd en waar ik dankbaar voor ben. Het is een eer les van haar gehad te mogen hebben. Zij was een geweldige lerares voor mij. Maarverder: wat kan je leren als je maar één uur zangles per week hebt? Anderhalf uur klassiek? Er werd dan wel aandacht aan acteren besteed, maar dat alles was gewoon te weinig. Terugdenkend had ik net zo goed privélessen kunnen nemen.”

Morschi Franz als Figaro met het Johann Strauss Orchestra van Andre Rieu

“En dan ben je afgestudeerd, maar hoe verder? Ik viel in een groot gat. Aan concoursen heb ik nooit gedaan, jammer. Nu heb ik er spijt van, want alleen zo kan je je presenteren, maar toen dacht ik er boven te staan. Té trots. Ook bij mijn familie heerste een sfeer van: competities, dat kan niet gezond zijn. En nu is het te laat, nu ben ik er te oud voor. Vandaar dat ik Annett Andriessen zo buitengewoon dankbaar ben dat ik  deel mocht nemen aan de Wagner masterclasses! Ik heb er zo ongelofelijk veel geleerd en zo veel van opgestoken. Ik werkte er met Nadine Secunde, een werkelijk fantastische coach.”

“Momenteel wordt ik gecoacht door Kirsten Schötteldreier. Zij werkt aan onder andere Bayerische Staatsoper en Bayreuther Festspiele en coacht grote zangers zoals Thomas Johannes Mayer en Burkhard Fritz. Zij heeft mij bewust laten worden van mijn hele lijf. Je hele lijf is het instrument en haar methode om de energie overal laten stromen onder andere door middel van Chi Kung , werkt voor mij erg goed. Ik ben haar erg dankbaar voor alles wat ik de laatste paar jaar met haar bereikt heb en kijk uit naar wat nog komen zal.”

DNO

“Tien jaar geleden werd ik bij De Nationale Opera aangenomen als lid van het extra koor. De eerste opera waarin ik als koorlid zong, was Tannhäuser. Man o man, wat vond ik het fantastisch. En de productie van Nikolaus Lehnhoff was ook zo geweldig mooi!”

“Mijn eerste solorol kreeg ik in De legende van de onzichtbare stad Kitesj en het meisje Fevronja van Rimski-Korsakov. Wonderlijk genoeg heb ik daar niet voor hoeven auditeren; ik werd gewoon gevraagd door Hein Mulders, de toenmalige casting director.”

Trailer van de productie:

“Daarna kwam Ringetje, en dat was leuk! Ik snap echt niet dat die productie niet door heel Nederland is gaan toeren. Het verdient het om overal en door iedereen gezien te worden. Het is veel te goed om ergens opgeborgen te liggen.”

“Veel plezier had ik ook in de producties van Chovansjtsjina en Pique Dame. De rollen die ik zong waren klein, maar heel erg fijn om te doen”

De heimwee naar een andere tijd

Behalve opera en operette doet Franz ook aan het lichtere genre, zoals burlesque.
Wat heb je er mee?

“Burlesque vind ik FANTASTISCH! Ik heb een tijd burlesque-feesten georganiseerd. Het is iets waar ik bijzonder van houd: mensen in gala, in stijl, Marlene Dietrich, Zarah Leander.. “

“Ik ben bijzonder gesteld op het Berlijn van de jaren twintig. Operette, cabaret, jazz: uitdagend en echte avant-garde. Het gekke is dat als je met Nederlanders over het Berlijn uit de tijd begint, dat ze onmiddellijk aan de nazi’s denken. Ook de Nederlandse perceptie van operette deugt voor geen meter. Operette is géén lederhozen en geen dirndl! Kijk alleen maar naar Fritzi Massary of Gita Alpár!”

“Met de komst van de nazi’s werd dat alles verboden en vernietigd. En nog steeds is operette een beetje een vies woord in de wereld van de klassieke muziek, iets wat ik echt niet snap. Ik vind operettes meer dan geweldig. Alles zit er in: chique, elegantie, seks, ontspanning, satire. En dan die heerlijke melodieën. Het moet toch ook niet altijd van die zware kost zijn. Dat krijgen we al dagelijks in de media te zien. Mag het een onsje minder ernstig zijn als je uitgaat?”

“Wat ik ook niet snap: waarom moet de hele realiteit op de bühne uitgemeten worden? Ik ben niet achterlijk, ik weet heel goed wat er speelt en hoe de wereld in elkaar zit. Moet ik het allemaal nog een keer herbeleven als ik uitga? Mensen gaan naar de opera om aan de werkelijkheid te ontsnappen. We willen lachen en hebben allemaal recht op dromen en sprookjes. Daar is toch niets mis mee?”

“In maart en april 2017 zingt ik zweiter handwerksbursche in Wozzeck, met onder andere Eva Maria Westbroek en Frank van Aken. Maar eerst ga ik een groot feest geven. Ik noem het ‘de heimwee naar een andere tijd’.”

“Normaliter geef ik galafeesten die zich in het Berlijn van 1920 afspelen en nu gaan we met oud en nieuw iets verder terug… een feest  zoals Oscar Wilde dat zou hebben gehad.

In een prachtig pand op het Nes met koperen baden en open haarden gaan we terug naar 1890. Dandyisme met hoge hoeden, korsetten, fluwelen kamerjasjes, dichters, opera, en klassieke muziek… In  het badhuis de oosterse sferen met absint , op de begane grond een high society banquet en de appartementen erboven worden omgetoverd tot de privé vertrekken van Dorian Gray. Het feest is uitverkocht.”

Je komt een goede fee tegen en je mag maar drie wensen doen. Wat wordt het?

“Eén: een grote operetteshow met alles erop en eraan. Twee: Lohengrin. En drie: Siegfried in Siegfried. Siegfried is een zware rol, ja, maar Siegfried is lyrischer dan de mensen denken. Het is een jonge jongen dus ik vind het belangrijk om een tenorale klank te horen en geen opgekrikte bariton!

Hieronder zingt Morschi Franz ‘In fernem Land’ uit Lohengrin van Wagner. De opname is gemaakt tijdens een lunchconcert bij De Nationale Opera op 19 januari 2016. Aan de piano zit Jan-Paul Grijpink:

Geen Italiaanse opera’s?

“Ik ben eenmaal Duits georiënteerd. Operette en Wagner liggen mij het best. Maar mocht ik ooit de loterij winnen dan ga ik een huis op Bali kopen en ga daar samen met mijn vriendin wonen. Ik ben verliefd op Bali en breng er zo veel mogelijk tijd door. Het eten is er lekker, de mensen vriendelijk en ze hebben er een rijke cultuur. En dan de kleuren en geuren! Daar ga ik dan een operahuis stichten dat de Balinese met het Westerse gaat vermengen. Mijn vriendin danst bij het Nationale Ballet en de combinatie ziet ook zij zitten.”