Ludomir Różycki: wie kent de componist nog wel? Ik vrees dat hij zelfs in Polen niet meer dan een naam is, al kan ik er geen eed op doen. En als hij nog ergens in de muziekgeschiedenisboeken wordt gememoreerd dan is het vanwege zijn ballet Pan Twardowski. En dat terwijl hij zo veel meer heeft gecomponeerd!

Samen met (o.a.) Mieczyslaw Karlowicz, Karol Szymanowski en Grzegorz Fitelberg maakte Różycki deel van de groep ‘Młoda Polska’ (Jong Polen). De beweging die ruwweg dertig jaar lang duurde (1890 – 1920) en die decadentie, neoromantiek, symbolisme, impressionisme en art nouveau in zijn vaandel had was geen Pools fenomeen. Denk alleen maar aan de Italiaanse Novecento. Parabellum. Zeitgeist

Aan zijn vioolconcert is Różycki in de zomer van 1944 begonnen, de zomer van de Opstand van Warschau. Toen de situatie te gevaarlijk werd is Różycki samen met zijn familieleden Warschau ontvlucht. Zijn onaffe manuscript heeft hij in een koffer verstopt en in zijn tuin begraven. Różycki’s huis overleefde de opstand niet en de componist is na de oorlog in Katowice aan het werk gegaan. Aan zijn vioolconcert dacht hij niet meer. Het was weg. Verloren. Het was pas jaren, echt jaren later dat de bouwvakkers in de ruïnes van zijn huis de partituur hadden gevonden. Poolse Nationale Bibliotheek heeft het in zijn archief opgenomen en … en er gebeurde verder niets.

Maar de wonderen zijn de wereld nog niet uit. In 2018 heeft de violist Janusz Wawrowski de partituur ontdekt en werd zowat knock-out geslagen. Hij wist meteen dat hij goud in zijn handen had, een wereldwonder. Niet dat het volmaakt was. Als je van onder de as tevoorschijn wordt gehaald dan ben je een beetje gehavend. Aan de partituur ontbraken 87 openingsmaten, maar in samenwerking met pianist en componist Ryszard Bryła is het Wawrowski gelukt om het concert te reconstrueren.\

Het concert werd door Warner Classics (0190295191702) opgenomen en toen ik de cd heb opgezet werd nu ik knock-out geslagen. Zo waanzinnig mooi, zo vol onvervalste emoties. Onvoorstelbaar gewoon dat deze schat jarenlang onder de grond (en in de bibliotheek) verborgen is geweest.

Het concert van Różycki is gekoppeld aan die van Tsjaikovski. Zo gek nog niet, beide concerten hebben veel gemeen. De uitvoering door Janusz Wawrowski en het Royal Philharmonic Orchestra olv Grzegorz Nowak is net als de concerten zelf: goddelijk mooi