Lilith en Operadagen Rotterdam 2012

Wist u dat Eva niet de allereerste vrouw was die er bestond? Voordat zij uit de rib van Adam geschapen werd, had Eva al een voorgangster. Zij heette Lilith en encyclopedieën duiden haar aan als een vrouwelijke duivel. Volgens de Kabbala was zij de godin van het Kwaad en een symbool van seksuele begeerte. Er werd van haar gezegd dat zij de drager was van ziekte en dood.

Tijdens de Operadagen Rotterdam in 2012 ging er een voorstelling in première waarin Lilith centraal staat. Het hele concept werd bedacht door de allround zangeres/actrice, Claron McFadden.

McFadden, die als klassiek geschoolde zangeres een voorliefde heeft voor verschillende muziekstijlen plaatste de geschiedenis van Adam en Lilith in de hedendaagse tijd en mengde bewust verschillende media tot een muziektheaterstuk met sterk emotionele lading. We komen Lilith dan ook in een ‘real time’ tegen in de bar van een vijfsterren hotel en het verleden wordt aan ons door middel van projecties verteld. Adam zien we alleen als projectie.

Veel aandacht werd besteed aan het multimediale en er werd ons een mix van stijlen beloofd: jazz, soundscape, klassiek, pop, rap-achtig Sprächgesang, gesampelde zangstemmen. Er was ook plaats voor improvisaties, waardoor iedere uitvoering iets anders kon uitvallen.

De regie was in handen van Frans Weisz; muziek, pianospel en elektronica kwamen van Dimitar Bodurov, een Bulgaarse jazzpianist en ‘alles-eter’. De rol van Adam werd gespeeld door Jeroen Willems.

Claron McFadden aan het woord:

,,Ik beschouw mijzelf als een vrij sterke, onafhankelijke vrouw en ik ben altijd gefascineerd geweest door vrouwen die niet passen in het traditionele sjabloon van wat een vrouw hoort te zijn in de patriarchale samenleving. De vrouwen die mij het meest fascineren laten hun vrouwelijkheid niet in de steek om erbij te horen in de ‘mannenwereld’. Ze luisteren naar hun eigen innerlijke stem hoe ze mogen/moeten zijn als een mens, als ze maar alle kansen krijgen om te groeien en zich te ontwikkelen.

Toen ik voor het eerst hoorde van de Lilith-mythe, raakte ik onmiddellijk door haar geïntrigeerd. Ik beschouw haar ook als de eerste feministe. Zij wilde, samen met haar partner Adam, blijven zijn hoe zij was. Toen het onmogelijk bleek, liet zij liever alles wat haar dierbaar was in de steek en accepteerde alle consequenties van haar keuze. Alles liever dan de essentie van wat zij was – als vrouw, als mens – te verloochenen.

Ik vind dit zeer diepgaand. Het gaat over de man-vrouwverhouding, maar ook over de gelijkheid van mensen en het accepteren van onderlinge verschillen.

Ik ben een klassiek geschoolde zangeres, maar mijn achtergrond ligt in gospel, popmuziek en soul – muziek waar improvisatie een belangrijke rol in speelt. Mijn eerste serieuze kennismaking met de westerse klassieke muziek was de zestiende-eeuwse polyfonie en de zeventiende-eeuwse madrigalen, motetten en cantata’s. Daarbinnen was er ook plaats voor improvisatie

Vrijheid binnen een structuur vormt voor mij een rode draad in eigenlijk alles wat ik doe, ook in de muziek waar de noten echt vaststaan. Spontaniteit houdt de muziek levend, niets is twee keer hetzelfde.

Voor Lilith heb ik Dimitar Bodurov uitgenodigd. Hij is een zeer getalenteerde duizendpoot, wij zijn dus aan elkaar gewaagd. We bespraken een gevoel of een bepaalde scène, hij maakte de muziek en we begonnen te zingen en te spelen.

Omdat ook hij uit een improvisatiehoek komt, hebben we besloten dat sommige scènes aan drama zouden winnen als wij ons vrij in de vaststaande structuur bewogen. Maar het is beslist niet zo vrij als ‘work in progress’, zoals veel mensen denken als ze het woord improvisatie horen. Geen chaos hier!

Toen ik Frans Weiss voor het eerst ontmoette werd ik door hem gefascineerd en bedacht hoe fijn het zou zijn om samen met hem iets te kunnen doen. Lilith is onze eerste samenwerking. Hij is een meester in het creëren van een dramatische sfeer en zijn voorstellingsvermogen kent, net als de mijne, geen grenzen.

Het is niet makkelijk om iemand anders werk te regisseren en wij voerden een paar pittige discussies. Mijn origineel concept vormt het skelet en hij heeft alle vrijheid om Lilith een uiterlijk te geven die hij wil.

Met Jeroen Willems werkte ik voor het eerst samen in La Commedia van Louis Andriessen. Hij heeft mij zeer ontroerd en geïnspireerd, sindsdien heb ik altijd gehoopt om nog eens samen hem te mogen werken. Zodra ik aan het karakter van Adam begon te denken, zag ik onmiddellijk zijn gezicht voor ogen. Voor mij is hij de enige acteur die Adam de nuances kan geven die het karakter nodig heeft om hem sterk, kwetsbaar, sexy en humaan te maken. En hij is een goede zanger!

Ik droom van een serie theatrale monodrama’s over interessante en sterke vrouwen uit de geschiedenis en literatuur: Anne Askew, Veronica Franca, Harriet Tubman and Wilma Flintstone…

En ik zou graag ‘Iron Maiden Lounges’ organiseren, in de vorm van nagesprekken na de voorstellingen, waarbij we rustig kunnen zitten en van gedachten kunnen wisselen. Ik denk dat ik nu op een belangrijk punt in mijn leven ben beland en ik hoop dat ik inmiddels genoeg goede en slechte bagage heb om te kunnen vaststellen wie ik ben. Als vrouw en als ‘human being’. Ik ben er zeker van dat het mij niet lukt, maar ik houd van uitdagingen!”