Rudolf Karel, een ‘Theresienstadt componist’ die vrijwel niemand kent

Panocha Klein Haas Karel

Als het waar is, dat Gideon Klein  het Divertimento al in 1940 heeft gecomponeerd dan is hier sprake van een hele belangrijke muzikale ontdekking. Tot nu toe werd er namelijk aangenomen dat alle werken die Klein voor zijn internering in Terezín componeerde verloren zijn gegaan. Helaas, het summier ogende boekje met alleen een kort verhaaltje over de componisten en de uitvoerenden laat ons in het ongewisse. Klopt het jaartal dan wel? Het werk(je) zelf is aangenaam en makkelijk in het gehoor liggend.

Het blaaskwintet van Pavel Haas stamt uit 1929. Het is zeer sterk beïnvloed door Janácek, sinds 1920 zijn leermeester en grote voorbeeld. Het tweede deel van het kwintet is van een ontroerende schoonheid. Het zal me niet verbazen als het ‘Preghiera’ een eigen leven ging leiden op een compilatie cd.

Hieronder ‘La Preghiera’, uitgevoerd door het Belfiato Quinten:

Panocha KarelRudolfByAbeTerezin

De grootste ontdekking voor mij echter  is het nonet van Rudolf Karel (1880 – 1945). De minst bekende van de ‘Theresienstadt componisten’ blijkt beslist niet de minst begaafde te zijn! Het werk is ontstaan  toen Karel in de ziekenbarak van een Praagse gevangenis verbleef. Op de binnengesmokkelde stukjes toiletpapier voorzien van notenbalken schreef hij zijn composities, die dan onmiddellijk naar buiten werden gebracht.

Hieronder het Nonet van Rudolf Karel, uitgevoerd door Orquesta de Cámara del Auditorio de Zaragoza “Grupo Enigma” – OCAZEnigma:

Gideon Klein (toen 24 jaar oud) en Pavel Haas zijn in Auschwitz vergast. Rudolf Karel is in Theresienstadt gestorven. Štepan Lucký hoort er niet echt bij. Zijn Divertimento gecomponeerd in 1974 is van een andere tijd, stijl en kwaliteit. Waarom hij erbij moest is mij een raadsel.

De uitvoeringen zijn meer dan voorbeeldig. Het nonet van Karel waarin het Academia Wind Quintet versterkt wordt door de leden van het befaamde Panocha Quartet vormt het hoogtepunt.

Het Nonet van Rudolf Karel, plus nog wat composities van Haas, Klein en Schulhoff kunt u ook op Spotify beluisteren, in de uitvoering van het Bayerische Kammerphilharmonie olv Israel Yinon:


Gideon Klein, Pavel Haas, Rudolf Karel, Štêpán Lucký
Chamber compositions
Academia Wind Quintet Prague, Panocha Quartet olv Vladimír Válek
Supraphon SU 3339-2131

1 comments

  1. Natuurlijk kende ik Rudolf Karel. grandioze muziek. Ik heb zelfs een pelgrimage gemaakt naar de plaats waar ze hem vermoord hebben… mij is het een raadsel waarom je deze muziek niet vaker hoort. Fijn dat je er aandacht aan besteedt. Dit moet iedereen horen.

    Geliked door 1 persoon

    Beantwoorden

Geef een reactie op Gerard van der Leeuw Reactie annuleren