Straszny Dwór

Swingende balletmuziek van Stanislaw Moniuszko

Wonderlijk hoe het sommige componisten vergaat. Niet, dat Moniuszko ooit een hot item was op de Europese bühnes, maar om hem dan zo helemaal te vergeten… nee, dat verdient hij niet.

moniuszko postzegels

afbeeldingen van opera’s en balletten van Moniuszko op de Poolse postzegels

Dat zijn muziek Pools-nationalistisch en de zingtaal Pools is moet geen belemmering zijn voor opera fanaten. Zeker, omdat zijn muziek, een soort kruising tussen Donizetti en Smetana, meer dan aangenaam is en de Poolse folklore zeer aanstekelijk.

Deze cd met Moniuszko’s balletmuziek is dan ook een echte sesam voor de Polen-liefhebber. Alle nationale dansen: mazurka, polonaise, krakowiak en meer passeren de revue. En dat er ook de zigeunerdansen tussen zitten? Ach, kniesoor die daarover begint: zigeuners zijn immers altijd een deel van de Poolse folklore geweest. Bovendien heeft Moniuszko ook de Poolse Roma’s in zijn operaoeuvre opgenomen: de onweerstaanbare ‘Gipsy Dans’ komt uit de opera Jawnuta uit 1836.

De dansparade opent, zoals het in Polen hoort, met een grote polonaise: ‘Concert Polonaise’ uit 1866. Zijn grootste hits Halka (de mazurka en de dansen van de bergbewoners uit die opera zijn een absolute hoogtepunt) en Straszny Dwór ontbreken uiteraard niet, maar zelfs de grootste fan wordt verrast, want: wie heeft er ooit van zijn ballet Monte Christo gehoord?

‘Funeral March’ vind ik een vreemde eend in de bijt: zelfs met de beste wil van de wereld kan je het werk geen dans noemen. Dit prachtige, requiem-achtige werk verdient meer dan weggestopt te worden tussen de ene en de andere vrolijkheid.

Als geen ander weet Antoni Wit hoe je met Moniuszko om moet gaan. Net als in zijn eerdere cd met de operaouvertures laat hij het Warsaw Philharmonic Orchestra de boel uit de pan swingen.

Meer Moniuszko door Antoni Wit:
STANISŁAW MONIUSZKO: Ouvertures

STANISŁAW MONIUSZKO
Ballet Music
Warsaw Philharmonic Orchestra olv Antoni Wit
Naxos 8573610 • 76’

STANISŁAW MONIUSZKO: Ouvertures

Het leven van een operacomponist gaat niet over rozen. Zo ben je wereldberoemd en zo raak je buiten je landsgrenzen totaal vergeten. Mocht je geluk hebben dan word je over een jaar of honderd herontdekt, maar Stanisław Moniuszko (1819 – 1872) zit nog steeds op de erkenning te wachten die hij ruimschoots verdient.

Een echte operaliefhebber kent Halka, al is het maar van naam. Wellicht zelfs Straszny Dwór (The Haunted Manor), maar verder? En dan te bedenken dat hij één van de grootste Poolse componisten is.

Hij was nationalistisch, dat wel, maar wie was het niet in de roerige jaren na de Franse revolutie? Zeker als je bedenkt dat Polen toen niet eens bestond, opgeslokt en verdeeld door – en tussen – de Russen, Pruisen en Oostenrijkers.

Moniuszko’s muziek is onmiskenbaar Pools, en kon dan ook geen genade vinden in de ogen van Russische bezetter: Straszny Dwór werd in 1865 verboden. Te nationalistisch. Zijn begrafenis (Moniuszko stierf in 1872 aan een hartinfarct) werd niettemin een nationale manifestatie.

Op zijn naam staan meer dan twintig opera’s, plus ettelijke operettes en cantates. En werkelijk goddelijke liederen, allemaal verzameld in twaalf bundels onder de naam Śpiewnik Domowy (‘huiselijke liederenbundel’).).

Mocht u geïnteresseerd zijn in de werkelijk prachtige liederen dan kan ik u de opname van Teresa Żylis-Gara op Rodolphe (RPC 32424) aanbevelen, hopelijk is het nog in de handel. Ook prachtig: een opname op Polskie Nagrania (PNCD 349) met Wiesław Ochman, Andrzej Hiolski en Bernard Ładysz.

Antoni Wit heeft zich met zijn Warsaw Philharmonic over een paar van Moniuszko’s ouvertures ontfermd. Het is een schitterende cd geworden, vol verrassende, sprankelende en meeslepende muziek, die behalve Pools soms ook zeer Straussiaans klinkt en ook von Weber is niet ver weg. Prachtig!

STANISŁAW MONIUSZKO
Ouvertures
Warsaw Philharmonic Orchestra olv Antoni Wit
Naxos 8572716 • 78’