Tekst: Sander Boonstra
Wanneer is het nog artistiek verantwoord en wanneer is het ordinair; wanneer balanceer je op de grens en wanneer ga je er (roemloos) overheen; hoelang blijf je kijken en wanneer kijk je weg; wanneer geef je toe dat het genoeg is geweest? Enkele vragen die gisteren bij mij naar boven zijn gerezen na het zien van Powder her face van Thomas Adès, de nieuwste productie van de Nederlandse Reisopera die vorige week in Enschede in première ging.
De “‘pijp-aria’
De 24-jarige veelbelovende componist Thomas Adès heeft een opdracht van het Almeida Theatre in Londen op zak en op zoek naar een onderwerp voor zijn opera, oppert zijn goede vriend en beoogd librettist Philip Hensher: “Wat dacht je van een pijp-aria?”.
Margaret Campbell
Hij refereert daarmee naar het veelbewogen leven van de in 1993 overleden Margaret Campbell, ook wel bekend als de Duchess of Argyll of “the Dirty Duchess”: door haar eigen man beschuldigd van overspel met meer dan 88 mannen (niet dat de hertog roomser dan de paus was…) en waar tijdens de rechtszaak enkele polaroids getoond werden die het nodige stof deden opwaaien. Vooral die ene met “de man zonder hoofd”…
Openingsbeeld Powder her face ©Sander Boonstra
De première van Powder her face op 1 juli 1995 deed ook genoeg stof opwaaien. Mensen stonden in de rij om nog een kaartje te bemachtigen, terwijl de avond al lang en breed uitverkocht was. Op voorhand werd er al schande van gesproken, dat iemand van adel op een dergelijke manier in de kijker werd gezet, maar het vergrootte de aandacht voor Adès’ werk alleen maar. De twee-akter werd prima ontvangen; wat het publiek vooral onthield was de muzikale weergave van de orale bevrediging van de piccolo door de hertogin…
Of de Nederlandse première van Powder her face door de Reisopera net zoveel stof heeft doen opwaaien als dertig jaar geleden, weet ik niet. Maar ik durf wel te zeggen: ga er heen zolang het nog kan. De muziek van Adès is fantastisch en de regie van Paul Carr (samen met decor- en kostuumontwerper Dominique Wiesbauer) is treffend, sexy en geil, maar zonder zijn doel voorbij te schieten. De vierde scène in het hotel, waar de Duchess in bad een telefoongesprek voert (uhuh…) en de piccolo rijkelijk “getipt” wordt, laat niets aan de verbeelding over, maar is niet over the top. Carr prikkelt de toeschouwer, prikt subtiel waar het kan, maar blijft ethisch. Over de gehele linie is deze productie mijns inziens artistiek verantwoord en blijft hij dichtbij het libretto. Wat mij betreft had hij zelfs nog wel een stapje verder gemogen.
Phion, Orkest van Gelderland en Overijssel levert een 15-koppig ensemble dat zich onder leiding van dirigent Otto Tausk met verve door de lastige partituur van Adès speelt. Ze zijn de diverse stijlen en kleuren machtig en laten daarmee zien dat ze van alle markten thuis zijn. Vanaf de eerste tot en met de laatste noot pakken ze je en staan ze volledig in dienst van de zangers en wat er op het toneel gebeurt.
Slechts vier zangers zingen en spelen in totaal achttien rollen, ga er maar aan staan… Aangevoerd door Laura Bohn als de Duchess (in het libretto Mrs. Freeling genoemd) zetten ze de acht scènes neer en nemen ze het publiek mee in de hoogtepunten (of dieptepunten) die het roerige leven van de Duchess of Argyll schetsen.
Bohn speelt de Duchess ingetogen, laat als haar karakter niet het achterste van haar tong zien. Qua zang weet ze hoe ze de partij aan moet vliegen, maar ze had wat mij betreft wat meer mogen geven in haar spel, nu is het over de gehele linie wat mat en tam. John Savournin moet als (onder andere) de hertog en hotelmanager een groot bereik hebben. En dat heeft ie.
Maar de twee zangers die er voor mij bovenuit springen zijn Alison Scherzer en Daniel Arnaldos: Scherzer met haar soepele stem, die elke coloratuur feilloos zingt en Arnoldos die ogenschijnlijk zonder moeite elke rol zingt en speelt. Beiden overtuigen in hun rollen, maar waarbij Scherzer als Society Journalist de show steelt.
Powder her face: de muziek, het verhaal… ze pakken je, zorgen ervoor dat je elke seconde wilt meemaken. Pers en publiek likten hun vingers tijdens de rechtszaak in 1955 er bij af; in 2023 zitten we vooraan om te zien hoe Mrs. Freeling veroordeeld wordt. We zijn getuige van iemand die in haar hoofd een ander idee van zichzelf heeft dan hoe de wereld haar ziet. En Adès, Hensher, De Reisopera en Paul Carr zorgen ervoor, dat we blijven kijken.
Slotapplaus voor de cast van Powder her face in Stadsschouwburg De Harmonie in Leeuwarden op 26 januari 2024. © Sander Boonstra
trailer:
Foto’s van de productie: © Marco Borggreve
Powder her face van Thomas Adès is nog te zien tot en met 18 februari. Check www.reisopera.nl voor de exacte locaties, data en tijden
dvd opname van de opera:
Powder her face van Thomas Adès is een must voor elke operaliefhebber
Basia con fuoco 