Regelmatig hoor ik de heren en dames cellisten klagen dat het repertoire voor hun instrument niet zo groot is, vandaar dat ze min of meer steeds dezelfde stukken (moeten) spelen en/of opnemen. Maar is het waar?

Wel, als je je alleen tot de min of meer bekende componisten beperkt. En zeker als je nog steeds ‘vergeet’ terug te kijken naar de zwarte periode in de geschiedenis, toen boeken in de vlammen op gingen en kunst, inclusief hun scheppers ‘entartet’ werd verklaard. Gelukkig hebben we nog voldoende musici die er alles aan doen om de ooit verboden werken aan de vergetelheid te onttrekken.

In 2016 heeft Raphael Wallfisch, één van de grootste pleiters van het ‘vergeten repertoire’, twee tot dan toe onbekende celloconcerten opgenomen: die van de van oorsprong Oostenrijk-Hongaarse Hans Gál en de Italiaanse Mario Castelnuovo–Tedesco. Beide componisten hebben de oorlog overleefd: Castelnuovo-Tedesco in Hollywood en Gál in Schotland. Beiden worden amper nog gespeeld, al kan een beetje gitarist niet om het oeuvre van de Italiaan heen.

Met de composities van Hans Gál is het droeviger gesteld, nog steeds kom je ze zelden tegen op de concertpodia. Zijn in 1944 gecomponeerde celloconcert laat zich niet makkelijk ontleden. Of, anders gezegd: je krijgt hem niet vanzelfsprekend ‘under your skin’. Ik moest er een paar keer naar luisteren voordat ik mij aan over gaf. Gáls taal lijkt stug en al is het werk nergens atonaal, je moet er werkelijk moeite voor doen. Maar misschien hoort het ook zo? Want gauw vergeten doe je het niet meer!

Geen groter contrast dan met de voornamelijk virtuoze compositie van Castelnuovo-Tedesco! Zijn celloconcerto schreef de componist voor de grote cellist Gregor Piatigorsky, de première vond plaats in 1935, Arturo Toscanini dirigeerde het New York Philharmonic. En dat was het dan. Sindsdien werd het concerto totaal vergeten, tachtig jaar lang. Totdat Raphael Wallfisch zich daarover ontfermde.

Raphael Wallfisch geeft beide concerten een uitstekende vertolking, met voldoende aandacht voor de diverse schrijfstijlen van de componisten. Het concerto van Gál klinkt onder zijn handen bijna classicistisch nuchter, voor Castelnuoco-Tedesco heeft hij voldoende virtuositeit en romantiek in huis om de luisteraar te enthousiasmeren.

Hans Gál: Celloconcert in b, op. 67
Mario Castelnuovo-Tedesco: Celloconcert in F
Raphael Wallfisch (cello), Konzerthausorchester Berlin o.l.v. Nicholas Milton
CPO 555 074-2

Muziek als redding. Voice in the Wilderness

ZIJN LIED ZAL NIET VERSTOMMEN *